FİİLİ HİZMET ÖLENE VAR MI ? YOK MU ? SOMA ÖLÜMLERİ NEDENİ İLE HATIRLAYALIM
27 Mayıs 2014
506 sayılı yasa döneminde itibari hizmet süresi olarak adlandırılan ve 1.9.1977 tarihinden yürürlüğe giren Ek madde 5 nedeni ile her yıl için verilen günler yalnızca emekli yaşlarını öne çekmekte,sigortalılık sürelerine eklenmekteydi. Kazanç olarak etkisi bulunmamakta idi. Tamamlanması gereken günlere de eklenmemekteydi. Maden işçileri bakımından 899 sayılı Kanun ile 12.7.1967 tarihinden itibaren madenlerin münavebeli işlerinden çalışanlara 1186,2422 ve 2564 sayılı kanunlar ile muhtelif tarihlerde değiştirilen 506 nın 60 maddesi uyarınca 4000 gün çalışan sigortalılara 25 yıldan beri sigortalı olmak ve 8100 gün prim ödemiş gibi aylık bağlanacağı düzenlenmişti. Bu hükümler anlaşılan hususun 506 sayılı yasa döneminde günlerin sadece yaşlılık aylığında işe yaradığı, diğer haller olan ölüm ve malül aylıklarında değerlendirilemediği sonucuydu.
5510 sayılı yasanın 40 maddesinde 506'da olan iki farklı sistem kaldırılmış adı Fiili Hizmet Süresi Zammı olmuş ve 40.maddede aynı başlık altında düzenlenmiştir.
Eski düzenlemeden farklı olarak bu süreler prim ödeme gün sayısına eklenmektedir. Bu birinci etkinin yanında ikinci etki emeklilik yaş hadlarinden indirime neden olmasıdır.
Ancak Kanunun 40.maddesinin sondan bir ve iki evvelki fıkraları şöyledir.
" Bu maddenin birinci fıkrası hükmüne göre hesaplanan fiilî hizmet süresi zammı, yukarıdaki tablonun (13) ve (14) numaralı sırasında yer alan sigortalılar için sekiz, diğer sigortalılar için beş yılı geçmemek üzere uzun vadeli sigorta kolları uygulamasında prim ödeme gün sayısına eklenir. Bu sürelerin, üç yılı geçmemek üzere yarısı emeklilik yaş hadlerinden indirilir. Tablonun (10) numaralı sırasında yer alan sigortalılar için bu fıkradaki süre sınırı uygulanmaz.
Yukarıdaki fıkrada belirtilen yaş haddi indiriminden yararlanabilmek için ölüm ve malûliyet halleri hariç tablonun (10) numaralı sırasında yer alan sigortalıların en az 1800 gün, diğer sıralarda yer alan sigortalıların ise en az 3600 gün belirtilen işyeri ve işlerde çalışmış olmaları şarttır."
Düzenlemeleri tereddüte neden olmaktadır. Ölüm ve maluliyet hallerinde hangi haklar uygulanmaz. Örneğin 880 gün maden çalışması olan sigortalının gün sayısı 880X1,5= 1.320 gün, 600 gün çalışanın gün sayısı 600+0,50= 900 gün müdür.
Acaba aylıklar için yeni düzenleme yapacağız denilirken, ölüme bu günlerin eklenmediği mi düşünülmektedir.
Yoksa yasa şöyle mi anlaşılmalıdır. Hüküm-sınırlama sadece yaş hadlerinden indirim için geçerlidir. Ölümü zaten sınırlamaz mı denilmelidir. Ölümde zaten 900 gün yettiğine göre 1800 veya 3.600 günlük sınırlama malül ve ölüme uygulanmamalı mıdır ? Ölümde zaten yaş haddi olmadığına göre bu hüküm nasıl anlaşılmalıdır. Yargıya veya yoruma işi bırakmadan çözüm nasıl olmalıdır. Kurum 506 sayılı yasadan gelen, ölümde günlere eklememe alışkanlığını burada sürdürmek isteyecektir.
Ölüm ve malüllükte bir sınırlamaya gerek yokken, eskiden gelen bir refleks ile hüküm karmaşık mı düzenlenmiştir.
Yorum ve fikir üretilmesinde yarar bulunmaktadır.
