2014 yılı Torba Yasa yazı dizisi 1

28 Temmuz 2014

2014 yılı Torba Yasa yazı dizisi

Kamu oyunda Torba Yasa olarak bilinen ama resmi adı “İŞ KANUNU İLE BAZI KANUN VE KANUN HÜKMÜNDE KARARNAMELERDE DEĞİŞİKLİK YAPILMASI İLE BAZI ALACAKLARIN YENİDEN YAPILANDIRILMASINA DAİR KANUN TASARISI” TBMM’de görüşülmeye başlandı ve yakında da bitecek. Biz de sizlere Torba Yasa ile iş hukuku ve sosyal güvenlik ile bazı önemli değişiklikleri gündeme alıp sizlere yazı dizisi olarak vereceğiz.

 

GENEL OLARAK;

TBMM Plan ve Bütçe Komisyonundan geçen Torba Kanun tasarısı 148. maddeden oluşmakta olup önergelerle madde sayısı artabilecektir.

TBMM’de tasarı 6 bölüm halinde görüşülecektir. Meclis Genel Kurulunun görüşmelerini belirlediği bölümler ve maddeler aşağıda yer almaktadır.

639 Sıra Sayılı İş Kanunu İle Bazı Kanun Ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması İle Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılmasına Dair Kanun Tasarısı (1/931)

BÖLÜMLER

BÖLÜM MADDELERİ

BÖLÜMDEKİ MADDE SAYISI

1. BÖLÜM

1 ila 25 inci maddeler

25

2. BÖLÜM

26 ila 50 inci maddeler

25

3. BÖLÜM

51 ila 74 üncü maddeler (70 inci maddeye bağlı (a)

ve (b) fıkraları ile 74 üncü maddeye bağlı (1,2) ve (3) üncü fıkralar dahil

26

4. BÖLÜM

75 ila 101 inci maddeler

27

5. BÖLÜM

102 ila 126 ncı maddeler (103 üncü maddeye bağlı (a) ve (b) fıkraları ile 116 ncı maddeye bağlı (a) ve (b) fıkraları dahil)

27

6. BÖLÜM

127 ila 148 inci maddeler (Geçici 1 inci madde dahil)

23

 

Taşeronluk ve muvazaa usulü ve itiraz süreleri değişti

İlk değişiklik, İş Kanunu’nda

Torba Yasa tasarısının ile maddesi 4857 sayılı İş Kanunu’nun Taşeron işçi çalıştırmayı düzenleyen 3. Maddesinde olmuştur. Düzenleme ile;

“MADDE 1- 22/5/2003 tarihli ve 4857 sayılı İş Kanununun 3 üncü maddesinin ikinci fıkrasında yer alan "altı iş günü" ibareleri "otuz iş günü" şeklinde, aynı fıkranın beşinci cümlesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

"İtiraz üzerine görülecek olan dava basit yargılama usulüne göre dört ay içinde sonuçlandırılır.
Mahkemece verilen kararın temyizi halinde Yargıtay altı ay içinde kesin olarak karar verir. Kamu idarelerince bu raporlara karşı yetkili iş mahkemelerine itiraz edilmesi ve mahkeme kararlarına karşı diğer kanun yollarına başvurulması zorunludur."

 

Bilindiği üzere, 4857/3. Başlığı “İşyerini bildirme” olup maddenin önceki hali aşağıdaki gibi idi.

“Madde 3 -… Bu Kanunun 2 nci maddesinin altıncı fıkrasına göre iş alan alt işveren; kendi işyerinin tescili için asıl işverenden aldığı yazılı alt işverenlik sözleşmesi ve gerekli belgelerle birlikte, birinci fıkra hükmüne göre bildirim yapmakla yükümlüdür. Bölge müdürlüğünce tescili yapılan bu işyerine ait belgeler gerektiğinde iş müfettişlerince incelenir. İnceleme sonucunda muvazaalı işlemin tespiti halinde, bu tespite ilişkin gerekçeli müfettiş raporu işverenlere tebliğ edilir. Bu rapora karşı tebliğ tarihinden itibaren altı işgünü içinde işverenlerce yetkili iş mahkemesine itiraz edilebilir. İtiraz üzerine verilen kararlar kesindir. Rapora altı iş günü içinde itiraz edilmemiş veya mahkeme muvazaalı işlemin tespitini onamış ise tescil işlemi iptal edilir ve alt işverenin işçileri başlangıçtan itibaren asıl işverenin işçileri sayılır”

Şimdi yapılan Torba Yasa değişikliği ile; İş Müfettişlerinin “muvazaa” tespitlerine karşı işverenin 6 günlük itiraz süresi 30 güne çıkarılmıştır. Ayrıca, mevcut madde de olmayan itiraz halinde iş mahkemesinin basit muhakeme usulü ile davayı en geç dört ay içinde sonuçlandırması amaçlanmıştır. Ancak tahminin bu iş yükü altında hiçbir iş mahkemesi bu davaları 4 ayda sonuçlandıramaz.

 Madenciler 6 aylık kıdemleri olmasa da “işe iade davası” açabilecek.

Torba Yasa ile ikinci değişiklik de İş kanununda oldu. Kanunun 18. Maddesine göre;

“Feshin geçerli sebebe dayandırılması

 Madde 18 – Otuz veya daha fazla işçi çalıştıran işyerlerinde en az altı aylık kıdemi olan işçinin belirsiz süreli iş

sözleşmesini fesheden işveren, işçinin yeterliliğinden veya davranışlarından ya da işletmenin, işyerinin veya işin

gereklerinden kaynaklanan geçerli bir sebebe dayanmak zorundadır.

 Altı aylık kıdem hesabında bu Kanunun 66 ncı maddesindeki süreler dikkate alınır.

 Özellikle aşağıdaki hususlar fesih için geçerli bir sebep oluşturmaz:

 a) Sendika üyeliği veya çalışma saatleri dışında veya işverenin rızası ile çalışma saatleri içinde sendikal faaliyetlere

katılmak.

 b) İşyeri sendika temsilciliği yapmak.

 c) Mevzuattan veya sözleşmeden doğan haklarını takip veya yükümlülüklerini yerine getirmek için işveren aleyhine

idari veya adli makamlara başvurmak veya bu hususta başlatılmış sürece katılmak. (1)

 

 d) Irk, renk, cinsiyet, medeni hal, aile yükümlülükleri, hamilelik, doğum, din, siyasi görüş ve benzeri nedenler.

 e) 74 üncü maddede öngörülen ve kadın işçilerin çalıştırılmasının yasak olduğu sürelerde işe gelmemek.

 f) Hastalık veya kaza nedeniyle 25 inci maddenin (I) numaralı bendinin (b) alt bendinde öngörülen bekleme süresinde

işe geçici devamsızlık.

 İşçinin altı aylık kıdemi, aynı işverenin bir veya değişik işyerlerinde geçen süreler birleştirilerek hesap edilir.

İşverenin aynı işkolunda birden fazla işyerinin bulunması halinde, işyerinde çalışan işçi sayısı, bu işyerlerinde çalışan toplam

işçi sayısına göre belirlenir.

 İşletmenin bütününü sevk ve idare eden işveren vekili ve yardımcıları ile işyerinin bütününü sevk ve idare eden ve

işçiyi işe alma ve işten çıkarma yetkisi bulunan işveren vekilleri hakkında bu madde, 19 ve 21 inci maddeler ile 25 inci

maddenin son fıkrası uygulanmaz.” Şeklinde idi.

Şimdi Torba Yasa’nın ikinci maddesi ile;

MADDE 2- 4857 sayılı Kanunun 18 inci maddesinin birinci fıkrasına aşağıdaki cümle eklenmiştir.

"Yer altı işlerinde çalışan işçilerde kıdem şartı aranmaz."”

Denildiğinden yer altı işlerinde çalışanlar o işveren emrinde 6 aydan az çalışmış olsalar da işe iade davası açabilecekler.

Üçüncü değişiklik de Taşeronlarla ilgili;

Artık işlerini taşeronlara veren asıl işverenler taşeronun işçilere ücretlerini ödeyip ödemediğini kontrol ile yükümlü oldular. Torba’nın 3. Maddesine göre;

“MADDE 3- 4857 sayılı Kanunun 36 ncı maddesinin beşinci fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
"İşverenler, alt işverene iş vermeleri halinde, bunların işçilerinin ücretlerinin ödenip ödenmediğini işçinin başvurusu üzerine veya aylık olarak resen kontrol etmekle ve varsa ödenmeyen ücretleri hak edişlerinden keserek işçilerin banka hesabına yatırmakla yükümlüdür."”

Dördüncü değişiklik madencilerin mesaisi

Torba Yasa’nın 4. Maddesi ile;

MADDE 4- 4857 sayılı Kanunun 41 inci maddesinin sekizinci fıkrasından sonra gelmek üzere aşağıdaki fıkralar eklenmiştir.
"Bu Kanunun 42 nci ve 43 üncü maddelerinde sayılan haller dışında yer altında maden işlerinde çalışan işçilere fazla çalışma yaptırılamaz.

Yer altında maden işlerinde çalışan işçilere, bu Kanunun 42 nci ve 43 üncü maddelerinde sayılan hallerde haftalık otuz altı saati aşan her bir saat fazla çalışma için verilecek ücret, normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının yüzde yüzden az olmamak üzere arttırılması suretiyle ödenir."

Bu değişiklik ile;

4857 sayılı Yasa’nın 42 ve 43 maddelerinde bahsi geçen “zorunlu nedenle fazla çalışma” ve 43. Maddesinde geçen “Olağanüstü hallerde fazla çalışma” başlıklı haller dışında madencilere fazla mesai yaptırılamayacak. Ancak bu maddeler gereğince yapılacak fazla çalışma ücreti de diğer işçilerden farklı olarak,(Torba ile Madencilerin haftalık çalışma saati 45 saatten 36 saate indirilmiştir) 36 saatten fazla yapılan yapılan sürenin ücreti de diğer işçilerden yüksek ödenecek.

 

Zorunlu nedenlerle fazla çalışma

 Madde 42 – Gerek bir arıza sırasında, gerek bir arızanın mümkün görülmesi halinde yahut makineler veya araç ve gereç için hemen yapılması gerekli acele işlerde, yahut zorlayıcı sebeplerin ortaya çıkmasında, işyerinin normal çalışmasını sağlayacak dereceyi aşmamak koşulu ile işçilerin hepsi veya bir kısmına fazla çalışma yaptırılabilir. Bu durumda fazla çalışma yapan işçilere uygun bir dinlenme süresi verilmesi zorunludur.

 Şu kadar ki, zorunlu sebeplerle yapılan fazla çalışmalar için 41 inci maddenin birinci, ikinci ve üçüncü fıkraları

hükümleri uygulanır.

 

Olağanüstü hallerde fazla çalışma

 Madde 43 – Seferberlik sırasında ve bu süreyi aşmamak şartıyla yurt savunmasının gereklerini karşılayan işyerlerinde fazla çalışmaya lüzum görülürse işlerin çeşidine ve ihtiyacın derecesine göre Bakanlar Kurulu günlük çalışma süresini, işçinin en çok çalışma gücüne çıkarabilir.

 Bu suretle fazla çalıştırılan işçiler için verilecek ücret hakkında 41 inci maddenin birinci, ikinci ve üçüncü fıkraları

hükümleri uygulanır.