Torba Yazı Dizisi-3- Gurbetçilere Kötü Haber Bizdendi, Müjde de Bizden Olsun

30 Temmuz 2014

Gurbetçilere Kötü Haber Bizdendi, Müjde de Bizden Olsun

 

Bu köşeden 12 Haziran 2014 günü “Torba’dan gurbetçilere kötü haber var” demiştik. Zira, Torba Yasa içindeki bir düzenleme gurbetçilerin yurtdışı borçlanmasıyla daha yüksek emekli aylığı alması için tarih seçme hakkını ortadan kaldırıyor.. Çok para ödensin az emekli aylığı gelsin uygulaması geliyordu… TBMM genel kurulunda yapılan önerge değişikliği ile durum kurtarıldı…
 

Kamuoyunda Torba Yasa ile olarak bilinen ve halen görüşmeleri devam edip 50 maddesi kabul edilen 639 sıra sayılı Torba Kanun tasarısının 24 üncü maddesiyle 3201 sayılı Kanunun 5 inci maddesinin beşinci fıkrasına aşağıdaki cümle ve aynı maddeye iki fıkra eklenmesi öngörülüyordu.

Eklenen ilk fıkra ile Türkiye ile sözleşmeli kimi ülkelerdeki yurtdışı çalışma başlangıcının Türkiye’deki emeklilik hesaplamalarında da esas alınması öngörülüyor, ancak üzerinde hiç müjde haberi verilmeyen diğer fıkra ile de borçlanmada seçim hakkı kaldırılarak bağlanacak aylıkların düşük kalması yönünde düzenleme yapılmak isteniyordu.

Yurtdışı çalışma hakkında Türkiye ile sözleşmeli kimi AB ülkelerindeki başlangıcının davasız olarak Türkiye'de de geçerli olması ve mavi kartlılara borçlanma hakkı tanınması gibi iki olumlu düzenlemenin arasında vatandaşa sunulan bu gizli kazıkla ilgili  bu olumsuzluğu 12 Haziran 2014 günkü yazımızda duyurmuştuk. 

 

GENEL KURULDA DEĞİŞTİRİLDİ

Gurbetçilerimiz arasında hızla yayılan bu konudaki rahatsızlık yasayı yapanları tedirgin etmiş olacak ki Genel Kurul aşamasında değiştirme ihtiyacını hissettiler.

Komisyonlarda yasa tasarısına yapılan eklemelerle 30 uncu madde olarak düzenlenen ve son olarak Plan ve Bütçe Komisyonundan da bu şekilde geçen Torba Kanun düzenlemesine ilişkin 20 Temmuz 2014 günkü Genel Kurul görüşmeleri esnasında bu maddeye İstanbul milletvekili Mehmet Doğan Kubat ve arkadaşlarının değişiklik teklifi damga vurdu.

 

Ne idi ne oldu?

Söz konusu madde;

"Ancak, uluslararası sosyal güvenlik sözleşmelerinde Türk sigortasına girişinden önce akit ülke sigortasına girdiği tarihin Türk sigortasına girdiği tarih olarak kabul edileceğine ilişkin özel hüküm bulunan ülkelerdeki sigortalılık sürelerini borçlananların akit ülkede ilk defa çalışmaya başladıkları tarih ilk işe giriş tarihi olarak kabul edilir.

Yurt dışında geçen sürelerin tamamı veya istenildiği kadarı borçlanılabilir. Başvuru sahiplerinin kısmi borçlanma taleplerine istinaden yapılacak borçlanma süresinin tespitinde ibraz edecekleri belgelerde kayıtlı bulunan tarihler arasındaki son tarihten geriye doğru olmak üzere gün sayıları esas alınır."

 

Şeklindeydi.

 

Söz konusu Teklif sonucu maddenin;

"MADDE 30 – 3201 sayılı Kanunun 5 inci maddesinin beşinci fıkrasına aşağıdaki cümle eklenmiştir.

"Ancak, uluslararası sosyal güvenlik sözleşmelerinde Türk sigortasına girişinden önce akit ülke sigortasına girdiği tarihin Türk sigortasına girdiği tarih olarak kabul edileceğine ilişkin özel hüküm bulunan ülkelerdeki sigortalılık sürelerini borçlananların akit ülkede ilk defa çalışmaya başladıkları tarih ilk işe giriş tarihi olarak kabul edilir."

biçimine çevrilmesi, yani hak kaybı öngören ve dolayısıyla da rahatsızlık doğuran ikinci fıkranın madde metninden çıkarılması kabul edildi.

 

Bu ne demek?

Borçlanılacak sürelerin tespitine ilişkin hükmün madde metninden çıkarılmasını amaçlayan teklif ile yurtdışı borçlanmasında aylığın düşük bağlanmasına neden olacak tuzak fıkra ortadan kaldırılmış oldu. Yani 500 TL’lere varan negatif aylık farkı doğuracak olumsuz değişiklik şimdilik rafa kalktı.

Tuzağı üzülerek ilk biz duyurmuştuk, gurbetçilerimiz arasında geniş bir yankı bulmuştu, bu şekilde düzeltilmesine önemli bir katkı sağladık, şimdi de müjdeyi duyurmaktan sizler adına mutluyuz.

 

İş Sağlığı ve güvenliğinde sayı belirleme de çıraklar ve stajyerler düşüyor

6331 sayılı Kanun gereğince 10, 50 gibi çalışan sayısına göre işyeri hekimi ve iş sağlığı güvenliği uzmanı çalıştırmada bugüne kadar çırak ve stajyerler dahil herkes sayıya dahil ediliyordu Torba Yasa’nın 17. Maddesi ile çırak ve stajyerler çalışan sayısına artık dahil edilmeyecek. Ayrıca, eğitim almak şartıyla 10’dan az çalışanı olan az tehlikeli işyeri sahibi işverenler OSGB’lere para vermeden kendileri iş sağlığı güvenliği hizmeti verebilecekler. Bundan başka,

“Torba Yasa ile gelen değişiklik metni;

“MADDE 17- 6331 sayılı Kanunun 6 ncı maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde geçen "işyeri hekimi ve" ibaresinden sonra gelmek üzere "on ve daha fazla çalışanı olan çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde" ibaresi; bendin sonuna "Belirlenen niteliklere ve gerekli belgeye sahip olmayan ancak 10'dan az çalışanı bulunan ve az tehlikeli sınıfta yer alan işyeri işverenleri veya işveren vekili tarafından Bakanlıkça ilan edilen eğitimleri tamamlamak şartıyla işe giriş ve periyodik muayeneler ve tetkikler hariç iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini yürütebilirler." cümlesi ve maddeye aşağıdaki fıkra eklenmiştir.

"(4) Birinci fıkranın (a) bendine göre yapılacak görevlendirme süresinin belirlenmesinde 5/6/1986 tarihli ve 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu ile 4/11/1981 tarihli ve 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu kapsamındaki öğrenci statüsünde olan çırak ve stajyerler, çalışan sayısının toplamına dahil edilmez."”

Mevcut madde de aşağıdaki gibiydi.

İş sağlığı ve güvenliği hizmetleri

MADDE 6 – (1) Mesleki risklerin önlenmesi ve bu risklerden korunulmasına yönelik çalışmaları da kapsayacak, iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin sunulması için işveren;

a) Çalışanları arasından iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi ve diğer sağlık personeli görevlendirir. Çalışanlarıarasında belirlenen niteliklere sahip personel bulunmaması hâlinde, bu hizmetin tamamını veya bir kısmını ortak sağlık ve güvenlik birimlerinden hizmet alarak yerine getirebilir. Ancak belirlenen niteliklere ve gerekli belgeye sahip olmasıhâlinde, tehlike sınıfı ve çalışan sayısı dikkate alınarak, bu hizmetin yerine getirilmesini kendisi üstlenebilir.

b) Görevlendirdikleri kişi veya hizmet aldığı kurum ve kuruluşların görevlerini yerine getirmeleri amacıyla araç, gereç, mekân ve zaman gibi gerekli bütün ihtiyaçlarını karşılar.

c) İşyerinde sağlık ve güvenlik hizmetlerini yürütenler arasında iş birliği ve koordinasyonu sağlar.

ç) Görevlendirdikleri kişi veya hizmet aldığı kurum ve kuruluşlar tarafından iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili mevzuata uygun olan ve yazılı olarak bildirilen tedbirleri yerine getirir.

d) Çalışanların sağlık ve güvenliğini etkilediği bilinen veya etkilemesi muhtemel konular hakkında; görevlendirdikleri kişi veya hizmet aldığı kurum ve kuruluşları, başka işyerlerinden çalışmak üzere kendi işyerine gelençalışanları ve bunların işverenlerini bilgilendirir.

(2) 4/1/2002 tarihli ve 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu kapsamındaki kamu kurum ve kuruluşları; iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini, Sağlık Bakanlığına ait döner sermayeli kuruluşlardan doğrudan alabileceği gibi 4734 sayılı Kanun hükümleri çerçevesinde de alabilir.

(3) Tam süreli işyeri hekimi görevlendirilen işyerlerinde, diğer sağlık personeli görevlendirilmesi zorunlu değildir.

 

İşe giriş sağlık raporunda makam değişikliği

6331 sayılı Yasa gereğince tüm çalışanların işe giriş sağlık raporu ile periyodik kontrol muayeneleri mutlaka işyeri hekimince alınmalıydı şimdi Torba Yasa ile 10 sayısından az çalışanı olan az tehlikeli işyerleri artık bu raporları aile hekimlerinden rapor aldırabilecek.

“MADDE 18- 6331 sayılı Kanunun 15 inci maddesinin ikinci fıkrasında geçen "işyerlerinde" ibaresi "işlerde" şeklinde; üçüncü fıkrasının birinci cümlesi ise aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. "Bu Kanun kapsamında alınması gereken sağlık raporları işyeri hekiminden alınır. 10'dan az çalışanı bulunan ve az tehlikeli işyerleri için ise kamu hizmet sunucuları veya aile hekimlerinden de alınabilir."”

Yabancı uyrukluların Türkiye’de çalışma izni prosedürü değişti

Torba Kanun’un 22. Maddesi ile 4817 sayılı Yabancıların Çalışma İzinleri Hakkında Kanunun 6 ncı maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

Bu değişikliğe göre artık Türkiye’de uzun dönem ikamet iznine tabi olanlar ile en az 8 yıldır kanuni çalışma iznine sahip olanlara artık süresiz çalışma iznine sahip olablecekler.

“"MADDE 6- Türkiye'nin taraf olduğu ikili ya da çok taraflı sözleşmelerde aksi öngörülmedikçe ve 11/4/2014 tarihinden önce süresiz çalışma izni verilmiş olan yabancıların hakları saklı kalmak kaydıyla; 4/4/2013 tarihli ve 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu uyarınca uzun dönem ikamet iznine sahip olanlar veya Türkiye'de kesintisiz en az sekiz yıl ikamet izni ile kalmış olan veya en az sekiz yıl kanuni çalışması olan yabancılara, süresiz çalışma izni verilebilir. Süresiz çalışma izni verilen yabancılar, 6458 sayılı Kanunun 44 üncü maddesinde belirtilen uzun dönem ikamet izninin sağladığı haklardan yararlanırlar.
Süresiz çalışma izni yabancının veya işvereninin talebiyle ya da 6458 sayılı Kanunun 45 inci maddesinde sayılan uzun dönem ikamet izninin iptalini gerektiren hallerde iptal edilir. Çalışma izni verilen yabancıların Türkiye'ye girişleri, Türkiye'de kalışları ve Türkiye'den çıkışlarına ilişkin kayıtlar İçişleri Bakanlığı tarafından Bakanlığa bildirilir."”

 

Sözleşmeli çalışanlardan işsizlik sigortası primi kesilmeyecek

Torba Yasa’nı 24. Maddesi ile 527 sayılı KHK kapsamında kamuda sözleşmeli çalışanlardan artık İşsizlik Sigortası Kanunu kapsamında olmayacaklar, prim kesilmeyecek ama işsiz kaldıklarında da işsizlik ödeneği alamayacaklar.

“MADDE 24- 25/8/1999 tarihli ve 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanununun 46 ncı maddesinin üçüncü fıkrasına "hükümlerine göre sözleşmeli personel statüsünde çalışanlar" ibaresinden sonra gelmek üzere "(18/5/1994 tarihli ve 527 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 31 inci maddesi kapsamında yer alan sözleşmeli personel dahil)" ibaresi eklenmiştir.”

 

İşe iade davasını kazananlara da İşsizlik ödeneği ödenecek

Torba Yasa’nın 25. Maddesi ile bundan böyle işe iade davası açıp kazananlara da işsizlik ödeneği ödenebilecek.

“MADDE 25- 4447 sayılı Kanunun 50 nci maddesinin üçüncü fıkrasına aşağıdaki cümle eklenmiştir.
"4857 sayılı Kanunun 21 inci maddesi gereği işe iade davası nedeniyle yatırılan primlerin son günü esas alınarak işsizlik ödeneği hak sahipliği belirlenir ve işsiz geçen dönem için ödeme yapılır."”