12 EYLÜL MAĞDURLARININ BORÇLANMA ESASLARI
6111 sayılı Kanunla Kanuna eklenen geçici 36 ncı madde ile 1402 sayılı Sıkıyönetim Kanunu uyarınca kurulan sıkıyönetim mahkemelerinin görev alanına giren suçlar nedeniyle yakalanan veya tutuklananlardan, Türk Silahlı Kuvvetlerinin yönetime el koyduğu 12 Eylül 1980 tarihinden itibaren haklarında kovuşturmaya yer olmadığına veya beraatlerine karar verilenlerin, gözaltında veya tutuklulukta geçen süreleri için kendilerinin ya da hak sahiplerinin bu durumlarını belgeleyerek 25/8/2011 tarihine kadar SGK talepte bulunmaları kaydıyla borçlandırılacaktır.
Prim Ödeme Oranları :
Gözaltında veya tutuklulukta geçen süreler talep tarihinde 5510/ 82 nci maddeye göre belirlenen prime esas günlük kazanç alt sınırının % 32’si üzerinden hesaplanacaktır.
Ödeme Süresi:
Borç tutarı gözaltına alınmaları veya tutuklanmalarından dolayı dava açıp tazminat alanlar için borcun tebliğ tarihinden itibaren altı ay içerisinde kendilerince veya hak sahiplerince, tazminat almamış olanlar için ise Hazinece ödenmesi suretiyle borçlandırılacaktır. Bu şekilde borçlanılan süreler 5510 sayılı Kanunun 4 -1(a) bendi kapsamında prim ödeme gün sayısı olarak değerlendirilecektir.
Hangi Dönemleri Kapsayacaktır:
1402 sayılı Kanuna göre sıkıyönetim uygulaması 26/12/1978 tarihinden itibaren başlamış en son 19/7/1987 tarihinde kaldırılmış olup bu tarihler arasında sıkıyönetim mahkemelerince haklarında kovuşturmaya yer olmadığına (takipsizlik kararı verilenler) veya beraatlerine karar verilenlerin, gözaltında veya tutuklulukta geçen süreleri borçlandırılabilecektir.
Kimler Borçlanamayacak:
1.)Kendi sigortalıklarından dolayı 25/2/2011 tarihine kadar sosyal güvenlik kanunlarına göre gelir veya aylık bağlananlar,
2.)Bu kapsamdaki sürelerin tamamı herhangi bir şekilde hizmet olarak değerlendirilmiş olanlar ,
3.)12/9/1980 tarihinden önce haklarında beraat veya kovuşturmaya yer olmadığına karar verilenlerin bu süreleri borçlandırılmayacaktır.
SSK ve Bağ-Kur Kapsamında Borçlanma Esasları:
5510 sayılı Kanunun 4 -1(a) ve (b) bentlerine tabi sigortalılıkları devam ederken 1402 sayılı Kanuna göre gözaltına alındığı veya tutuklandığı tarihte ya da daha sonraki bir tarihte sigortalılığı sona erenler geçici 36 ncı madde kapsamında borçlanma yapabilecekleri gibi 5510 sayılı Kanunun 41 inci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendine göre de
borçlanma yapabileceklerdir.
Borçlanma talebinde bulunan sigortalıların durumlarını SGK ilgili ünitesi tarafından incelendikten sonra 41 inci maddenin birinci fıkrasının (f) bendi kapsamında veya geçici 36 ncı madde kapsamında borçlanma şartlarını taşımaları durumunda başvuran sigortalılar yada hak sahipleri bilgilendirilecek ve tercihinin yer aldığı yeni talebi doğrultusunda ilk dilekçesinin SGK kayıtlarına intikal ettiği tarih esas alınarak borçlanma işlemi sonuçlandırılacaktır.
Borçlanma Hangi Hallerde 4-1(a) Kapsamında Sayılacaktır:
1402 sayılı Kanun kapsamında gözaltına alınan veya tutuklananlardan daha sonra Kanunun 4 üncü maddesi kapsamında sigortalı sayılanlar ile 5434 sayılı Kanuna tabi görevinden ayrıldıktan sonra açıkta iken gözaltına alınan veya tutuklananların borçlanma süreleri Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendine tabi sigortalılık olarak
değerlendirilecektir.
1402 sayılı Kanuna göre yapılacak borçlanmalarda Kanunun 4 üncü maddesi kapsamında sigortalılığı olmayanların borçlanma gün sayıları Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında değerlendirildiğinden, 506 sayılı Kanunun geçici 20 nci maddesine tabi sandıklarda çalışması bulunup 1402 sayılı Kanun kapsamında borçlanılacak
süresi bulunanlar da SGK müracaat ederek Kanunun geçici 36 ncı maddesi hükmünden yararlandırılacaklardır.
Borçlanmalar Nereye Yapılacaktır:
Sigortalıların Kanunun 4 -1 (a) bendine tabi borçlanma müracaatları sosyal güvenlik il müdürlüklerine/sosyal güvenlik merkezlerine yapılacaktır.
1402 sayılı Kanun uyarınca yapılacak borçlanmalarda tescil işlemleri,borçlanmaların hesaplanması ve borçlanılan sürelerin değerlendirilmesi:
a)4-1(a) Değerlendirilecektir:
506 ve 2925 sayılı kanunlar kapsamında hizmeti bulunmayanlar ile 1479, 2926 ve 5434 sayılı kanunlara göre tescili olanların 5510 sayılı Kanunun 4 -1 (a) bendine göre yapacakları borçlanmalarda tescil işlemi re’sen yapılacak olup bunun için Kurum tarafından “(4/a) “23-1402 Borçlanma” sigortalılık kodu ile işlem yapılacaktır.
b)Prim tutarı:
1402 sayılı Kanuna göre yapılacak borçlanma tutarı sigortalının ya da hak sahibinin talep tarihinde Kanunun 82 nci maddesine göre belirlenen prime esas günlük kazanç alt sınırının % 32’si üzerinden hesaplanacaktır (Borç tutarı = Günlük kazancın alt sınırı x Borçlanılacak gün sayısı x % 32)
c)Altı Aylık Süre:
Kanunun geçici 36 ncı maddesi gereğince borçlanma yapacak sigortalılardan dava açıp tazminat alanların borçlanma tutarları kendileri veya hak sahipleri tarafından tebliğ tarihinden itibaren altı aylık süre içinde ödenecektir. Altı aylık süre içerisinde tebliğ edilen borcun bir kısmını ödeyenlerin ödemiş oldukları tutara karşılık gelen süre kadar gün sayısı olarak değerlendirilecek, borcun ödenmemesi halinde borçlanma geçerli sayılmayacaktır.
Tazminat almamış olanların borçlanma tutarı ise Kurumca Hazineden tahsil edileceğinden, tahsilat beklenmeksizin tahakkuku oluşturulan süre kadar gün sayısı olarak değerlendirilecektir.
d)Sigortalılık Süresi geriye gitmeyecek:
Kanunun geçici 36 ncı maddesi gereğince 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendine göre yapılacak borçlanmalarda borçlanılan süreler gün sayısı olarak değerlendirilecek, ancak bu süreler sigortalılık başlangıç tarihini geriye götürmeyecektir.
e)Hizmet Birleştirmesinde Son Yedi Yıl Hesabına Bakılacaktır:
2829 sayılı Kanuna göre hizmet birleştirme işlemlerinde Kanunun geçici 36 ncı maddesine göre borçlanılan süreler yaşlılık aylığı bağlanmasında son yedi yıllık sürenin hesabında dikkate alınacak, sigortalılık süresi hesabında dikkate alınmayacaktır.
f)Sigortalılık Süresinden Değerlendirilmesi:
1402 sayılı Kanuna göre yapılacak borçlanmalarda borçlanma yapılan süreden önce ya da sonra Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrası kapsamında çalışması bulunmayanların 41 nci maddenin birinci fıkrasına ya da 3201 sayılı Kanuna göre yapacakları borçlanmaların statüsü Kanunun 4 -1 (a) bendi kapsamında değerlendirilecektir.
Sigortalının 4 üncü maddenin birinci fıkrası kapsamında sigortalılığının bulunması halinde ise geçici 36 ncı maddeye tabi süreler 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a)bendine göre, 41 inci maddeye göre yapılacak borçlanmaların statüsü ise 16/9/2010 tarihli ve 2010/106 sayılı Genelgenin “3.1” başlıklı bölümü doğrultusunda, 3201 sayılı Kanuna göre yapılacak borçlanmaların statüsü ise 3201 sayılı Kanun hükümlerinde göre sonuçlandırılacaktır.
1402 sayılı Sıkıyönetim Kanununa göre tutukluluk ve gözaltında geçen sürelerin belgelendirilmesi:
Bu Belgeleri SGK İsteyebilecektir:
1402 sayılı Kanuna göre borçlanma yapmak isteyenler, haklarında alınan sıkıyönetim mahkemesi kararlarını şahsen ya da avukatları aracılığıyla Kara Kuvvetleri Adli Müşavirliğinden temin edip borçlanma başvuru belgesi ile birlikte sosyal güvenlik il müdürlüğüne/sosyal güvenlik merkezine müracaat edebilecekleri gibi, sadece borçlanma belgeleri ile müracaat etmeleri halinde SGK’ca söz konusu belgeler Kara Kuvvetleri Adli Müşavirliğinden istenebilecektir.
-Sigortalıların mahkeme kararlarını dilekçe ile Kara Kuvvetleri Adli Müşavirliğinden temin etmek istemeleri,
– Doğrudan SGK’a müracaat etmeleri halinde söz konusu dilekçede hangi mahkemede yargılandıklarını veya hangi savcılık tarafından soruşturma yapıldığını ve yılını bildirmeleri gerekmekte olup,
Kara Kuvvetleri Adli Müşavirliğine şahsen başvurularda ayrıca dilekçe ekine nüfus cüzdanı sureti eklenecektir.
-Hak sahiplerinin belge temini için müracaatlarında bu belgelerin yanında mirasçılık belgesini de (veraset ilamı) eklemeleri gerekmektedir.
Kara Kuvvetleri Adli Müşavirliğinden Kurum tarafından bilgi ve belge istenmesi durumunda kimlik fotokopisi yerine Kimlik Paylaşım Sisteminden alınacak vukuatlı nüfus kayıt örneği gönderilecektir.
Kara Kuvvetleri Adli Müşavirliğince; talepte bulunan sigortalıya, vekil tayin ettiği avukatına, hak sahiplerine ya da sosyal güvenlik il müdürlüğüne/sosyal güvenlik merkezine veya Sosyal Sigortalar Genel Müdürlüğü Sigortalı Tescil ve Hizmet Daire Başkanlığına, sigortalı beraat etmişse mahkeme kararı, takipsizlik kararı (kovuşturulmaya yer olmadığı) verilmişse savcılık kararı, mahkeme ve savcılık kararında cezaevine giriş ve çıkış tarihleri yoksa diğer yazışma evrakı, dosyasında bulunması halinde tazminat alınıp alınmadığına ilişkin yazı ve belgelerin onaylı birer suretinin, sigortalının 1402 sayılı Kanun kapsamına girip girmediğini belirten bir üst yazı ile gönderilecektir.
5434 Tabii Çalışırken 1402 sayılı Sıkıyönetim Kanunu uyarınca gözaltına alınanların veya tutuklananların borçlanmaları:
5434 sayılı Kanuna tabi çalışmakta iken 1402 sayılı Kanun uyarınca kurulan sıkıyönetim mahkemelerinin görev alanına giren suçlar nedeniyle tutuklananlardan, Türk Silâhlı Kuvvetlerinin yönetime el koyduğu 12 Eylül 1980 tarihinden itibaren haklarında kovuşturmaya yer olmadığına (takipsizlik) veya beraatlerine karar verilenlerin, gözaltında veya tutuklulukta geçen ve herhangi bir nedenle hizmet olarak sayılmayan süreleri, göreve başlatılıp başlatılmadıklarına bakılmaksızın kendileri veya hak sahiplerinin bu durumlarını belgeleyerek 25/8/2011 tarihine kadar Kuruma müracaat etmeleri kaydıyla, gözaltına alındığı veya tutuklandığı tarihteki emeklilik keseneğine esas aylık derece ve kademesinin müracaat
tarihindeki katsayılar ve emeklilik keseneğine esas aylığın hesabına ait diğer unsurlar ile kesenek ve karşılık oranları esas alınmak suretiyle hesaplanacak borçlanma tutarının borcun tebliğ tarihinden itibaren altı ay içerisinde kendilerince veya hak sahiplerince ödenmesi hâlinde hizmet sürelerine eklenecektir.
Yaş Tespitinde Dikkate Alınmayacak:
Borçlanılan süreler 5434 sayılı T.C. Emekli Sandığı Kanununun geçici 205 inci maddesine göre yaş tespitinde dikkate alınmayacaktır.
Kimler Borçlanma Yapamayacak:
1.)Kendi sigortalıklarından dolayı 25/2/2011 tarihine kadar sosyal güvenlik kanunlarına göre gelir veya aylık bağlananlar,
2.)Bu kapsamdaki sürelerin tamamı herhangi bir şekilde hizmet olarak değerlendirilmiş olanlar
3.)12 Eylül 1980 tarihinden önce haklarında beraat veya kovuşturmaya yer olmadığına karar verilenlerin bu süreleri borçlandırılmayacaktır.
Not:Konuyla İlgili Örnekler 2011/36 Sayılı Genelge de mevcuttur.
VEDAT İLKİ