6111 SAYILI KANUN İLE BAĞ-KUR SİGORTALILARI İHYA İLE GEÇMİŞ SÜRELERİNİ KAZANMA HAKKI GERİ GELDİ.
İlk olarak Bağ-Kur Kapsamındaki çalışan Sigortalılara beş yıl ve daha fazla prim süresine ait borçlar Bağ-Kur tarafından sigortalılara tebliğ edildiğinde belirtilen sürede ödenmemesi halinde bu sürelerin sigortalılığı durdurulacaktır.Bu şekli ile Bağ-Kur kısacana birikmiş alacak dosyalarından ve avukat masraflarından kurtulmak için 1479/Ek Madde:19 ile çözüm aramıştır.
”1479 ve 2926 sayılı Kanuna göre kayıt ve tescili yapıldığı halde, beş yıl ve daha fazla süreye ilişkin prim borcu bulunan sigortalıların bu sürelere ilişkin prim borçlarının Kurumca yapılacak bildirimde belirtilen süre içerisinde ödenmemesi halinde daha önce prim ödemesi bulunan sigortalının ödediği primlerin tam olarak karşıladığı ayın sonu itibariyle, prim ödemesi bulunmayan sigortalının ise tescil tarihi itibariyle sigortalılığı durdurulur. Prim borcunun ait olduğu süreler sigortalılık süresi olarak değerlendirilmez ve bu sürelere ilişkin Kurum alacakları takip edilmeyerek, Kurum alacakları arasında yer verilmez. Ancak, sigortalı veya hak sahipleri daha sonra sigortalının en son bulunduğu basamağın başvuru tarihindeki değeri üzerinden hesaplanacak borç tutarlarını tebliğ tarihinden itibaren üç ay içinde ödedikleri takdirde bu süreler sigortalılık süresi olarak değerlendirilir.”[1479/ Ek Madde 19 – (Değişik: 22/2/2006)]
İkinci olarak 5510 sayılı SS ve GSSK eklenen Geçici Madde:17 ile Mülga 1479 tabi Bağ-Kur ile Mülga 2926 tabi Tarım Bağ-Kur sigortalıları içinde 30.04.2008 tarihine kadar beş yıl ve daha fazla süreye ilişkin prim borcu olan sigortalılar SGK’ca çıkarılan tebliğin yayım tarihini takip eden aybaşından itibaren 6 ay içerisinde ödememeleri halinde sigortalılıkları durdurulacaktır.Sigortalılığı devam edenler ise 01.05.2008’den itibaren sigortalılık süreleri devam edecektir.
”Kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlarla tarımda kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlardan, 1479 ve 2926 sayılı kanunlara göre tescilleri yapıldığı halde, bu maddenin yürürlük tarihi itibarıyla beş yılı aşan süreye ilişkin prim borcu bulunanların, bu sürelere ilişkin prim borçlarını, prim borçlarının ödenmesine ilişkin Kurumca çıkarılacak genel tebliğin yayımı tarihini takip eden aybaşından itibaren 6 ay içerisinde ödememeleri halinde, prim ödemesi bulunan sigortalıların daha önce ödedikleri primlerin tam olarak karşıladığı ayın sonu itibarıyla, prim ödemesi bulunmayan sigortalıların ise tescil tarihi itibarıyla sigortalılığı durdurulur. Prim borcuna ilişkin süreler sigortalılık süresi olarak değerlendirilmez ve bu sürelere ilişkin Kurum alacakları takip edilmeyerek, Kurum alacakları arasında yer verilmez.Ancak, sigortalı ya da hak sahipleri daha sonra müracaatları tarihindeki 80 inci maddenin ikinci fıkrasına göre belirlenecek prime esas kazanç tutarı üzerinden hesaplanacak borç tutarının tamamını, borcun tebliğ tarihinden itibaren üç ay içinde ödedikleri takdirde, bu süreler sigortalılık süresi olarak değerlendirilir.Sigortalılıkları önceki kanunlara göre durdurulanlar için de bu maddenin ikinci fıkrası hükmü uygulanır.”[5510/Geçici Madde:17- 17.04.2008]
Her iki borç durdurulmasında ortak nokta beş yıl ve daha fazla sigortalılık süresine ait birikmiş borçlar,bu borçları ödemek istediklerinde üç ay içinde ödemeleri esas alınmıştır.
5510 sayılı Yasanın Geçici 17.maddesi 30.04.2008 tarihinde RG yayımlanarak yürürlüğe girmiş.Tebliğ ise 14.01.2009 Tarihinde RG yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
Tebliğ de Kısacana;
2/9/1971 tarihli, 1479 sayılı ve 17/10/1983 tarihli, 2926 sayılı kanunlara göre tescilleri yapıldığı halde 30/04/2008 tarihi itibarıyla beş yılı aşan süreye ilişkin prim borcu bulunan sigortalılarla bunların hak sahipleri söz konusu geçici 17 nci madde hükümlerinden yararlanabilirler.
30/4/2008 tarihi itibariyle beş yılı aşan süreye ilişkin prim borcu bulunan sigortalı veya bunların hak sahipleri hakkında, Tebliğ’in yayımı tarihini takip eden aybaşından itibaren altı ay içerisinde bunların Kuruma müracaat ederek ibraz ettikleri belgelerden veya Kurum tarafından yapılan incelemeler sonucu yeniden belirlenen sigortalılık süreleri ve borç tutarları esas alınarak işlem yapılır.
1479 sayılı Kanunun mülga ek 19 uncu maddesine göre talepte bulunarak sigortalılıkları durdurulan sigortalılar ve bunların hak sahipleri de durdurulan sürelere ait borçlarını ödemek istemeleri halinde 5510 sayılı Kanunun geçici 17 nci madde hükmünden yararlandırılırlar.
31.07.2009 tarihine kadar tebliğe göre;
Sigortalılığın Durdurulması ve Sigortalılık Sürelerinin Değerlendirilmesi:
1 – Prim borcu ödenmeyen süreler sigortalılık süresi olarak değerlendirilmez ve bu sürelere ilişkin prim alacakları takip edilmeyerek Kurum alacakları arasında yer verilmez.
2 – Tebliğ’in yayımından önce veya yayımını takip eden aybaşından itibaren altı aylık süre içerisinde ödenen prim tutarlarına göre sigortalılık süresi belirleneceğinden, Tebliğ’in yayım tarihinden önce veya Tebliğ’de öngörülen altı aylık süre içerisinde de hiç prim ödemesi bulunmayanların sigortalılıkları sigortalılık başlangıç tarihi itibariyle, kısmi ödeme yapanların sigortalılıkları ise ödedikleri primlerin karşıladığı ay sonu itibariyle durdurulur.
3 – Tebliğ’in yayımı tarihini takip eden aybaşından itibaren prim ödenmesi için verilen altı aylık süreyi beklemeksizin Kuruma yazılı başvurarak sigortalılıklarının durdurulmasını isteyen sigortalı ve bunların hak sahipleri hakkında da altı aylık sürenin dolması beklenmeksizin 2 nci madde gereğince işlem yapılır.
4 – Sigortalılıkları geçici 17 nci madde gereğince durdurulanlardan, 1479 ve 2926 sayılı kanunlara tabi çalışmaları 30/4/2008 tarihinden sonra da kesintisiz devam edenlerin sigortalılıkları 1/5/2008 tarihinden itibaren yeniden başlatılır.
5 – Sigortalılıkları durdurulan sigortalı veya bunların hak sahiplerinin daha sonraki tarihlerde Kuruma müracaat ederek durdurulan sigortalılık sürelerinin karşılığı olan prim borcunu ödemek istemeleri halinde Kurum, müracaat tarihindeki 5510 sayılı Kanunun 80 inci maddesinin ikinci fıkrasına göre belirlenecek prime esas kazanç tutarı üzerinden hesaplanacak borç tutarını sigortalıya veya hak sahibine tebliğ eder. Tebligat yapılan sigortalı ya da hak sahibi, tebliğde belirtilen borç tutarının tamamını borcun tebliğ edildiği tarihten itibaren üç ay içerisinde ödediği takdirde bu süreler sigortalılık süresi olarak değerlendirilir.
1479 sayılı Kanunun mülga ek 19 uncu maddesine göre talepte bulunarak sigortalılıkları durdurulan sigortalılar ve bunların hak sahiplerinden durdurulan sürelere ait borçlarını ödemek isteyenler hakkında da bu madde gereğince işlem yapılır.
6 – 5 inci madde gereğince hesaplanacak borç tutarının tamamının ödenmesi gerekir. Prim borcunun tamamının ödenmemesi halinde durdurulan sigortalılık süresi ihya edilmez ve ödenen tutar müracaat sahibine iade edilir. Bu durumdaki müracaat sahipleri yeniden Kuruma müracaat edebilirler.
6111 sayılı Torba Kanunun 16.Maddesinde Sigortalılık süreleri durdurulanların ihya prim borçları ödemeleri halinde durdurulan süreler kazanılacaktır.
Kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlar ile tarımda kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlardan mülga 2/9/1971 tarihli ve 1479 sayılı Esnaf ve Sanatkarlar ve Diğer Bağımsız Çalışanlar Sosyal Sigortalar Kurumu Kanunu ve mülga 17/10/1983 tarihli ve 2926 sayılı Tarımda Kendi Adına ve Hesabına Çalışanlar Sosyal Sigortalar Kanununa göre tescilleri yapıldığı halde prim borçları nedeniyle ilgili kanunları uyarınca sigortalılık süreleri durdurulmuş ve bu sigortalılık süreleri bu 6111 sayılı Kanunun yayımlandığı 25.02.2011 tarihi itibarıyla ihya edilmemiş olanların kendileri veya hak sahipleri, bu sigortalılık sürelerinin ihyası amacıyla 5510 sayılı Kanunun geçici 17. maddesinin ikinci fıkrasına istinaden 6111 sayılı Kanunun yayımlandığı tarihi izleyen ikinci ayın sonuna kadar (30.04.2011 tarihine kadar) yapacakları yazılı müracaatlarında, durdurulan bu sigortalılık süreleri için ödeyecekleri prim tutarının, sigortalılık süreleri durdurulmamış gibi değerlendirilerek 6111 sayılı Kanunun 12. maddesinin birinci fıkrasına göre hesaplanmasını talep edebilirler.
4-1(b) kapsamındaki sigorta primleri asılları ile bu alacaklara ödeme sürelerinin bittiği tarihlerden 6111 sayılı Kanunun yayımlandığı 25.02.2011tarihine kadar geçen süre için TEFE/ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarın, bu 6111 sayılı Kanunda belirtilen süre ve şekilde ödenmesi halinde, bu alacaklara uygulanan gecikme cezası ve gecikme zammı gibi fer’i alacakların tamamının tahsilinden vazgeçilir
Bu şekilde hesaplanan prim borç tutarının tamamı 6111 sayılı Kanunun yayımlandığı 25.02.2011 tarihini izleyen beşinci ayın sonuna kadar(31.07.2011) ödendiği takdirde, bu süreler sigortalılık süresi olarak değerlendirilir. Bu maddede belirtilen süre içinde hesaplanan borç tutarının tamamının ödenmemesi halinde ihya işlemi geçerli sayılmaz ve bu madde kapsamında ödenmiş olan tutarlar ilgilinin bu madde kapsamı haricinde başkaca prim borcunun bulunmaması kaydıyla faizsiz olarak iade edilir.
6111 sayılı Kanuna Konulan 16.madde ile 1479 ve 2926 sayılı Kanuna Tabi 4-1(b) sigortalılar durdurulan süreleri ihya etmek suretiyle borçlar yapılandırılacaktır.
Burada özellikle durdurulan süreleri ihya suretiyle kazanacak 4-1(b) sigortalılar için 36 ay imkanı olmamaktadır.Bu yapılandırmayı yapacak olanlar 5 ay içinde ödeyeceklerdir.Bu süre içinde tamamını ödediklerinde ihya işlemi bitecektir.
Fakat belirtilen süre içinde hesaplanan borç tutarının tamamının ödenmemesi halinde ihya işlemi geçerli sayılmayacaktır. Bu madde kapsamında ödenmiş olan tutarlar 4-1(b) sigortalının bu madde kapsamı haricinde başkaca prim borcunun bulunmaması kaydıyla faizsiz olarak iade edilecektir.
14.01.2009 tarihli tebliğ de belirtildiği gibi üç aylık süre beş aya çıkarılmıştır.Tebliğ de 6111 sayılı yasa da ortak nokta belirtilen süre içinde hesaplanan borç tutarının tamamının ödenmemesi halinde ihya işlemi geçerli sayılmayacaktır.
İhya yaparak durdurulan sürelerde kazanılan sigortalılık süresi ile birçok Bağ-Kur’lu(4-1(b)) emeklilik için aranan şartları doldurarak emekli olma hakları olacaktır.
Bunu fırsat bilen bankalarda kredi verme hazırlığı içindeler.
Hazırlayan
Vedat İLKİ