900 GÜN’DE CİMRİ 250 LİRA ‘DA CÖMERT
250 LİRA İLE SEVİNECEKLER:
Son günlerde Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı’nca eşi vefat eden kadınlara yapılacak aylık 250 liralık yardım projesi 08 Mart Dünya Emekçi Kadınlar gününde Başbakanımız tarafından açıklanarak hayata geçirilmesinde ilk start verildi.
Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı’nın Boğaziçi Üniversitesi ile ortaklaşa yaptığı araştırma sonucunda sosyal güvencesiz, muhtaç kadınların sayısı 150 bin kişi olarak belirlenmişti. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, temel ihtiyaçlarını karşılayamayan bu muhtaç kadınlara yönelik düzenli nakdi sosyal yardım projesini hayata geçirmeye karar verdi.
Bu anlamda yapılacak nakdi ödemeler Primsiz Ödemeler kapsamında Sosyal Yardım olarak ödenecektir.
Hedef kitledeki muhtaç kadının hanesindeki yakınlarının düzenli nakdi sosyal yardım almaları, eşi vefat etmiş kadınlara maaşa engel olmayacak. Yardımlar, iki ayda bir 500 lira olarak verilecek. İhtiyaçlarının olması durumunda Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıfları tarafından şartlı eğitim ,sağlık hizmeti, yakacak ve gıda yardımlarından yararlanmaları hakları da sağlanacakır.
Yardım alan muhtaç Kadının ;
1.)Tekrar evlenmesi,
2.)Resmi Nikah kıydırmasa Evlilik dışı bir erkekle yaşadığının tespit edilmesi ,
3.)Muhtaçlık durumunun ortadan kalktığının saptanması halinde yardımlar iptal edilecek.
Muhtaç Kadın çalışabilirse İŞ-Kur aracılığı ile işe yerleştirilecektir.
Yardım süreci şu aşamadan oluşacak:
1.)Hedef kitledeki kadınlar, Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sisteminde kayıtlı oldukları il/ilçe sınırları içindeki Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıflarına başvuracak.
2.)Başvurudan itibaren tüm işlemler, Bütünleşik Sosyal Yardım Bilgi Sistemi üzerinden yürütülecek.
3.)Sistemde dosyası bulunanların, durumu güncellenecek ve mütevelli heyetine gönderilecek.
4.)Dosyası bulunmayanlar için dosya oluşturulacak. Hane ziyareti yapılarak, sosyal inceleme raporu düzenlenecek yine mütevelli heyetine gönderilecek.
5.)Başvuru sahibi çalışabilecek durumdaysa İŞKUR’a kaydı yapılacak.
6.)Yardım yapılıp yapılmayacağına mütevelli heyeti karar verecek.
7.)Sosyal Yardımlar Genel Müdürlüğü, nakdi yardımı bankaya yatıracak.
8.)Hak sahiplerinin sosyo-ekonomik ve medeni durumlarında değişiklik olup olmadığı, her ay yapılacak sorgulamalar ve her yıl yapılacak sosyal incelemelerle takip edilecek.
900 GÜN MAĞDURLARI:
Sosyal Güvenlik Kapsamında olup da 900 gününe tamamlama imkanları ellerinden alınmış Dul Kadınlar var.
Bunlar da Ölüm aylığı bağlanması yönünden mağdurlar.
4-1(a)’lı sigortalıların dul ve yetimleri aylık bağlanma konusunda 1.10.2008 tarihinden sonra 900 gün MYÖ prim ödeme sıkıntısını yaşamaya başladılar.
Birçok sigortalı gibi hizmet akdi ile çalışan 4-1(a)’lılar öncelikle 5 yıl boyunca en az 900 gün prim hakkına sahip olmaları gerekecektir.
30.09.2008 tarihine kadar vefat eden 5 yıl sigortalılığı olan 900 günden eksik primi bulunan SSK’muna tabi olan sigortalıların ölüm aylığı için hak sahiplerinin borçlanma hakları var iken,bir gün sonra vefat eden 5 yıl sigortalılık hakkı olan 899 prim günü olan 1 günlük prim gün eksiği bulunan 4-1(a)’lının ölüm aylığına sahip olan hak sahiplerinin borçlanma hakkı olmadığından ölüm aylığından yararlanamayacaklardır.
Bu uygulamada Sosyal Güvenliğin ruhuna aykırı olmasına rağmen 1.10.2008 tarihinden sonra hızla hak mağduriyetleri artmıştır.
5510 sayılı SS ve GSSK Ölüm Sigortası Hakkı Nasıl Belirlendi?
5510/32.Madde (a) En az 1800 gün malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş veya 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılanlar için, her türlü borçlanma süreleri hariç en az 5 yıldan beri sigortalı bulunup, toplam 900 gün malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş, durumda iken ölen sigortalının hak sahiplerine, yazılı istekte bulunmaları halinde bağlanır.
4-1(a)’lılar adına yorumlarsak;
Kısacana 5 yıl sigortalılık süresi borçlanma hariç her yıl için ortalama 180 gün MYÖ primi ödeyerek en az 900 güne sahip iseler,sigortalının vefatında hak sahiplerine ölüm sigortasında maaş bağlanacaktır.
Sigortalının tüm çalışma hayatında 900 gün prim olmaması halinde 1.10.2008’den sonra ölen sigortalının hak sahiplerine ölüm maaşı bağlanmayacaktır.
Burada ikinci alternatif ise,
1800 güne tamamlama olgusu gündeme gelecektir.
Ölen sigortalının hak sahipleri 1800 güne tamamladıklarında sigortalılık süresi aranmayacaktır.
Anayasa Hukukunda 60’ıncı Madde:
Anayasa Hukukunda 60ıncı Maddesinde ;
Herkes, sosyal güvenlik hakkına sahiptir.Devlet, bu güvenliği sağlayacak gerekli tedbirleri alır ve teşkilatı kurar.
Devletimiz Anayasa gereğince Sosyal Güvenlik Hukukunu düzenleyerek çalışanlarına sahip çıkmış,fakat 4-1(a)’lı çalışanlarının ölüm sigortalarında maaş bağlanmasında koşul olan 900 gün de eksik olan günler için borçlanma haklarını engellemiştir.Bu durumda herkes sosyal güvenlik hakkına sahiptir,fakat 4-1(a)’lılar her türlü borçlanma hariç 900 gün prim günü ödemez ise ölümü halinde hak sahipleri sosyal güvenlik hakkına sahip değildir.
Bir çok dul bayanın özellikle vefat eden eşleri genelde kayıtdışılığın yaygın olduğu sektörler olan İnşaat,konfeksiyon,küçük sanayi işletmelerinde,esnaf yanlarında çalışanlar olduklarından eksik sigortalılık günü bildirilerek ölüm aylığı bağlanmayarak mağdur olmuşlardır.
Bu kesimde çalışanların eğitim seviyeleri de yetersiz olduğundan,ekonomik yönden güçlü olmadıkları için de zamanında hizmet tesbit davaları açamayarak dul maaşı için gün kazanımları da ortadan kalkmıştır.
01/10/2008 itibaren 5510 sayılı SS ve GSSK yapılan düzenleme ile ölmeden önce 5 yıl sigortalılık süresi ve 900 prim günü olmayan işçilerin geride kalan dul eşleri ÖLÜM AYLIĞI bağlanmayarak mağdur duruma gelmiştir.
Reform düzenleme ile 01/10/2008 öncesi eksik prim günlerini borçlanma hakları var iken,bu hakları da 01/10/2008 tarihinde ellerinden alınmıştır.
Muhtaç durumdaki eşler de 900 günden eksik prim günleri olduğu için prim iadesi alsalarda, bu primler de çerez parası olarak geri ödenmiştir.
Dul ve muhtaç kadınların prim borçlanma hakları ellerinden alındığı için Primsiz ödemelerden 250 Lira almaya mahkum edilmiştir.
Sosyal güvenlik adına cimri olanlar Pimsiz Ödemelerde gayet cömert olarak davranıyorlar.
Sosyal Devlet anlamında yasal bir düzenleme ile yüzlerce mağdur dul kadının yüzü güldürülebilinir.
Borçlanma hakları verilerek 900 güne tamamlama yerine getirilebilinir.
Bu uygulama ile de 250 TL. gerçekten eşi sigortası olmayan mağdurlara verilir.
Şimdi karşı çıkanlar şunu söyler bu uygulama ile SGK açık verir derler.Oysa Sosyal Güvenliğin mantığı vatandaşlarını sosyal güvence şemsiyesi altına almak değil midir?
Sosyal devlet olmanın gerekçesi Primsiz ödemeler ile popülist olmayan yaklaşımla vatandaşları kucaklamaktır.
Yürürlükte olan yasada yapılacak düzenleme ile çalışma hayatında hizmet akdi ile çalışanların hak sahiplerine 900 günden eksik olan günleri ölüm halinde borçlanma hakkı verilmesi de sosyal güvenliğin ruhuna yakışan bir uygulama olur diye düşünüyorum.
Örneğin:
Esenyurt yangınında bir ihmal sonucu 11 beden yanarak can vermiştir.Ölen kişilere iş kazası ile gelir bağlanmıştır.
Örneğin ölenler içinde 5 yıl sigortalılık süresi ve 600 günü olan vatandaşımız var ise,300 günü eksik diyerek hak sahibi aile borçlanma yapamayacağı için ölüm aylığı alamaz.
Bu örnek de anlaşılacağı gibi ölüm olgusunun ne zaman olacağı belli olmadığı için ölüme bağlı borçlanmasız 900 gün dayatması ile de mağdur sayısının ne kadar artığını yaşamımız boyunca göreceğiz.
900 gün için borçlanma hakkı vermemek Dul Kadınlara yapılan bir haksızlıktır.
Vedat İLKİ