DEVLET MEMURLUĞU SINAVINI KAZANDIM İŞVERENİMDEN KIDEM TAZMİNATIMI ALMA HAKKIM VAR MI?
Genelde özel sektör işyerlerinde Hizmet Akdi ile çalışanlardan bir çoğu zaman zaman Kamu Personeli Seçme Sınavına (KPSS) hazırlandıklarını gözlemliyoruz.
Kamu da çalışmanın en cazip tarafı da iş garantisi olduğundan ,ayrıca ileride unvana dayalı bir mevki sahibi olmak isteyenler tarafından tercih edilmektedir.
Son yıllarda yaşanan ekonomik krizler sonucu bir çok Üniversite Mezunu işsiz kalırken,gelecek endişesi yaşamamak adına Devlet Memurluğunu tercih etmektedir.
O halde bir çok kişi işçi statüsünde çalışmakta iken KPSS aldıkları sonuçlara göre memurluk için aranan şartları sağlamaları durumunda memur olarak atanmaktadırlar.
Bu durumda çalışanlar için en önemli sıkıntı özellikle özel sektör çalışanlarında Kıdem Tazminat haklarını alabilirler mi sorusu gündeme gelmektedir.
1475/14.Maddesinde Kıdem tazminatı:
Bu Kanuna tabi işçilerin hizmet akitlerinin;
1. İşveren tarafından bu Kanunun 17 nci maddesinin II numaralı bendinde gösterilen sebepler dışında,
2. İşçi tarafından bu Kanunun 16 ncı maddesi uyarınca,
3. Muvazzaf askerlik hizmeti dolayısıyle,
4. Bağlı bulundukları kanunla kurulu kurum veya sandıklardan yaşlılık, emeklilik veya malullük aylığı yahut toptan ödeme almak amacıyla;
5. (Ek: 25/8/1999 – 4447/45 md.) 506 Sayılı Kanunun 60 ıncı maddesinin birinci fıkrasının (A) bendinin (a) ve (b) alt bentlerinde öngörülen yaşlar dışında kalan diğer şartları veya aynı Kanunun Geçici 81 inci maddesine göre yaşlılık aylığı bağlanması için öngörülen sigortalılık süresini ve prim ödeme gün sayısını tamamlayarak kendi istekleri ile işten ayrılmaları nedeniyle,
Feshedilmesi veya kadının evlendiği tarihten itibaren bir yıl içerisinde kendi arzusu ile sona erdirmesi veya işçinin ölümü sebebiyle son bulması hallerinde işçinin işe başladığı tarihten itibaren hizmet aktinin devamı süresince her geçen tam yıl için işverence işçiye 30 günlük ücreti tutarında kıdem tazminatı ödenir. Bir yıldan artan süreler için de aynı oran üzerinden ödeme yapılır.
Bu konuda yaptığımız araştırmalarda Kıdem Tazminatı esaslarını belirleyen 1475 sayılı Mülga İş Kanunun tek yürürlük maddesi olan 14.maddesini yukarıdaki yazılı şekli ile incelediğimizde bu konuya ait bir ibareye rastlanmamaktadır.
Bir işçinin kendi isteği KPSS kazanarak işçilikten memurluğa geçmesi yada memurluk sınavını kazandığını belirterek işten ayrılması durumunda kıdem tazminatı alması mümkün olamamaktadır.
Kısacana 1475/14.maddesinde sınav kazanarak işçilikten memurluğa geçenlere şayet 1 yıllık çalışma süresini doldurmuş iseler Kıdem Tazminatı ödenir şeklinde hüküm olmadığından Kıdem Tazminatı verme yönünden işveren zorlanamaz.
Uygulamada dava konusu da olsa Yargıtay’da bu yönde kararlar vermektedir. Yargıtay’ın bir emsal kararında; ”Uyuşmazlık, işçilikten memuriyete kendi isteği ile geçen işçinin işçilikte ve memuriyette geçen tüm süreye ilişkin kıdem tazminatının istenip istenemeyeceği noktasında toplanmaktadır. Dairemizin kökleşmiş içtihatlarına göre işçilikten memuriyete kendi iradesi ile geçen işçi kıdem tazminatına hak kazanamaz. Davanın yukarıda yazılı gerekçe ile reddi gerekirken kabulü bozmayı gerektirmiştir” denilmektedir.
Bu Konuda Kıdem Tazminatı Veren İşverenler Tespit Edildiğinde Nasıl Bir İşlem Uygulanır?
Örneğin:(A) A.Ş. çalışan Bay Mehmet Bey KPSS yeterli bir puan alma suretiyle Kamu da Devlet memurluğuna hak kazanmıştır.Çalıştığı şirkette 8 yıl süre ile çalışmaktadır.2.000 TL/Brüt aylık ücret almaktadır.
Mehmet bey işverene verdiği dilekçesinde KPSS sonucunda yeterli puan aldığını bir ay sonra Kamuda Devlet Memuru olarak atamasını gündeme getirmek suretiyle 8 yıllık Kıdem Tazminatını istemiş,işveren tarafından bu isteği değerlendirilerek 16.000 TL.kendisine Kıdem Tazminatı Bordrosu ile ödenmiştir.
Yapılacak denetimde usulsüz ödenen Kıdem Tazminatı tespit edildiğinde sadece damga vergisi kesildiği için ilgili vergi dairesince Gelir Vergisi ödenecek, vergi cezasına da muhatap olunacaktır.
O halde bu durum karşısında GVK’nın 25/7. maddesine göre vergiden istisna edilmesinin mümkün olmadığı verilen kıdem tazminatlarının ücret olarak değerlendirilerek GVK’nın 61, 94, 103 ve 104. maddeleri gereğince tevkif suretiyle vergilendirilmesi gerektiği belirlenmektedir.
Aynı Kamu idaresi yaptığı denetimi SGK raporlarıyla bilgilendirdiğinde,SGK’na kıdem tazminatının ödendiği döneme yada ay’a ait APHB ek bildirge ile SPEK esas kazanç üzerinden düzeltilmesi yapılacaktır.Onunla ilgili Gecikme zammı,İdari Para cezasına da muhatap olunacaktır.Bu durum karşısında Kıdem tazminatlarının ücret olarak değerlendirilerek SGK primine de (tavan tutar aşılmamak koşuluyla) tabi tutulması gerekmektedir.
Vedat İLKİ
vedat.uzman@gmail.com