ENGELLİ KADROSUNDA ÇALIŞAN MEMURLARIN EMEKLİ OLMA ŞARTLARI
657 sayılı DMK 53’üncü maddesine Kurum ve kuruluşlar bu Kanuna göre çalıştırdıkları personele ait kadrolarda % 3 oranında özürlü çalıştırmak zorundadır. % 3’ün hesaplanmasında ilgili kurum veya kuruluşun (yurtdışı teşkilat hariç) toplam dolu kadro sayısı dikkate alınır.
Hükmü gereğince Kamu kurum ve kuruluşlarında engelli istihdamı öngörülmüştür.
01.10.2008 tarihinde yürürlüğe giren 5510 sayılı Kanun ile eski tarihli girişi olan memurların hakları kanun ile düzenlenmiş ve korunmuştur.
1.10.2008 Tarihinden Önce İlk Defa Devlet Memuru Olanların Engelli Durumundan Emekliliği:
5434 sayılı Kanunun 39. Maddesinin ( j ) fıkrasına göre, sakatlıkları sebebiyle ilgili mevzuat uyarınca göreve alınanlardan en az 15 yıl hizmeti bulunanlar istekleri halinde emekli aylığına hak kazanmaktadırlar.
A)5434/Ek Geçici :22.Maddeye Göre;
5434 sayılı Kanunun Ek Geçici 22 nci maddesine göre de: sakat olduğu halde 22.09.1983 tarihinden önce, sağlam gibi göreve girmiş, aynı sakatlığı sebebiyle son kez de en az %40 oranında çalışma güçlerini yitirdikleri sağlık kurulu raporu ile belgelenmiş olanlara da 15 yıl hizmeti tamamlamaları halinda istekleri üzerine emekli aylığı bağlanabilmesi hakkı tanınmıştır.
B)Göreve Başlamadan Önce Alınan Vergi İndirim Belgesi İle Emekli Olma;
Özürlü olmalarına rağmen özürlülüklerinden dolayı göreve girmeyen, ancak göreve girmeden önce herhangi bir nedenle (193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu uyarınca ya da “Askerliğe elverişli değildir”tarzında ve benzeri şekillerde ) alınmış raporları bulunan veya raporları bulunmakla beraber “oran tespiti” olmayanların bu raporları SGK Sağlık Kurulunca incelenmekte, özürlülük oranları en az % 40 olduğu kararı verilenlere, yine en az 15 hizmet yıllarının bulunması şartıyla emekli aylığı bağlanmaktadır.
C)Görev Yaparken Emeklilik Talebinde Bulunma;
Özürlülük aylığından yararlanabilmek için görevde iken emeklilik talebinde bulunulması gerekmektedir.
1.10.2008 Tarihinden önce 5434 Tabi Olanların Kazanılmış Haklarının Devam Etmesi:
5510 sayılı Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce çalışmaya başlamış olup, aylık talep tarihinde Kanunun 4-1(c) bendi kapsamında sigortalı olanlardan;
– Çalışmaya başlamadan önce ilgili mevzuatına göre alınmış ve en az % 40 oranında özürlü olduklarını gösterir sağlık kurulu raporu bulunanların,
– En az % 40 oranında doğuştan özürlü olduklarını belgeleyenlerin,
en az 15 yıl emekli keseneği ödemeleri kaydıyla, (506, 1479 sayılı Kanunlar ile 506 sayılı Kanunun geçici 20 nci maddesi kapsamında geçen çalışmaları dahil), haklarında 5510 sayılı Kanunla yürürlükten kaldırılan hükümleri de dahil 5434 sayılı Kanun hükümlerine göre işlem yapılmaktadır.
1.10.2008 tarihinde Yürürlüğe Giren 5510 sayılı Yasa ile Eski Devlet Memurlarına Pozitif Yönde Düzenlemeye Gidilmiştir:
Çalışmaya başladıktan sonra, SGK’ca yetkilendirilen sağlık hizmet sunucularının sağlık kurullarınca usulüne uygun düzenlenecek raporlar ve dayanağı tıbbi belgelerin incelenmesi sonucu, Kurum Sağlık Kurulunca çalışma gücündeki kayıp oranının;
– % 50 ilâ % 59 arasında olduğu anlaşılan sigortalılar, en az 5760 gün (16 yıl),
– % 40 ilâ % 49 arasında olduğu anlaşılan sigortalılar, en az 6480 gün (18 yıl),
emekli keseneği ödenmiş olması kaydıyla, (506, 1479 sayılı Kanunlar ile 506 sayılı Kanunun geçici 20 nci maddesi kapsamında geçen çalışmaları dahil), yaşlılık aylığına hak kazanmakta, haklarında da 5510 sayılı Kanunla yürürlükten kaldırılan hükümleri de dahil 5434 sayılı Kanun hükümleri esas alınarak ödeme yapılmaktadır.
09.10.2008 Tarihli RG İle Yayınlanan Kamu GörevlilerininTahsis Yardımlarına İlişkin Tebliğe göre;
24.Maddenin 6.fıkrasında Kanunun yürürlük tarihinden önce 5434 sayılı Kanun hükümlerine tabi olarak çalışmaya başlamış olup, çalışmaya başlamadan önce ilgili mevzuatına göre alınmış ve en az % 40 oranında özürlü olduklarını gösterir sağlık kurulu raporu bulunanlar ile en az % 40 oranında doğuştan özürlü olduklarını belgeleyenlerden aylık talep tarihinde kamu görevlisi olanlara; en az 5400 gün uzun vadeli sigorta kolları primi bildirilmiş ya da emekli keseneği ödenmiş olması kaydıyla, istekleri halinde bu madde hükümleri esas alınarak yaşlılık aylığı bağlanır. Ancak çalışmaya başladıktan sonra, Kurumca yetkilendirilen sağlık hizmet sunucularının sağlık kurullarınca usûlüne uygun düzenlenecek raporlar ve dayanağı tıbbî belgelerin incelenmesi sonucu, Kurum Sağlık Kurulunca çalışma gücündeki kayıp oranının;
a) % 50 ilâ % 59 arasında olduğu anlaşılan sigortalılar, en az 5760,
b) % 40 ilâ % 49 arasında olduğu anlaşılan sigortalılar, en az 6480,
gün uzun vadeli sigorta kolları primi bildirilmiş olması kaydıyla, haklarında, Kanunla yürürlükten kaldırılan hükümleri de dahil 5434 sayılı Kanun hükümlerine göre işlem yapılır.
1.10.2008 tarihinden sonra İlk defa 4-1( c )’li Olarak Devlet Memuru Olanların Emeklilik Şartları:
A)15 Yıl Sigortalılık Süresi :
Sigortalı olarak ilk defa çalışmaya başladığı tarihten önce %60 ve üzerinde malûl sayılmayı gerektirecek derecede hastalık veya özürü bulunan ve bu nedenle malûllük aylığından yararlanamayan sigortalılara, en az onbeş yıldan beri sigortalı bulunmak ve 3960 gün şartıyla malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olmak şartıyla yaşlılık aylığı bağlanır. Kurumca yetkilendirilen sağlık hizmet sunucularının sağlık kurullarınca usûlüne uygun düzenlenecek raporlar ve dayanağı tıbbî belgelerin incelenmesi sonucu, Kurum Sağlık Kurulunca çalışma gücündeki kayıp oranının;
B)%60’ın Altında Süreler İçin Geçiş Şartları:
a) % 50 ilâ % 59 arasında olduğu anlaşılan sigortalılar, en az 16 yıldan beri sigortalı olmaları ve 4320 gün,
b) % 40 ilâ % 49 arasında olduğu anlaşılan sigortalılar, en az 18 yıldan beri sigortalı olmaları ve 4680 gün,
malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olmak şartıyla ikinci fıkranın (a) bendindeki yaş şartları aranmaksızın yaşlılık aylığına hak kazanırlar. Bunlar 94 üncü madde hükümlerine göre kontrol muayenesine tâbi tutulabilirler.
11.10.2008 Tarihli Çalışma Gücü ve Meslekte Kazanma Gücü Kaybı Oranı Tespit İşlemleri Yönetmeliğinin Madde:13’ün 4.fıkrasında Ancak, sigortalı olarak ilk defa çalışmaya başladığı tarihten önce çalışma gücünün %60’ını veya vazifesini yapamayacak derecede meslekte kazanma gücünü kaybettiği önceden veya sonradan tespit edilen sigortalılar ile yedek subay veya er olarak ya da talim, manevra, seferberlik veya harp dolayısıyla görevleri ile ilgileri kesilmeksizin silah altına alındıkları dönemde malul olup, bu malullükleri asıl görevlerini veya işlerini yapmaya mani olmayanlar hakkında, bu hastalık veya özürleri sebebiyle malullük sigortasına ilişkin hükümler uygulanmaz denilerek sakatlılık ve engelli halleri dikkate alınacağı belirtilmiştir.
09.10.2008 Tarihli RG İle Yayınlanan Kamu GörevlilerininTahsis Yardımlarına İlişkin Tebliğe göre;
Madde:8’in 2.fıkrasında Kanunun 28 inci maddesinin ikinci ve üçüncü fıkraları dışındaki diğer fıkralarda yer alan Kamu görevlilerinden Kanunun yürürlük tarihinden sonra, ilk defa sigortalı olanların, Kurumca yetkilendirilen sağlık hizmet sunucularının sağlık kurullarınca usûlüne uygun düzenlenecek raporlar ve dayanağı tıbbî belgelerin incelenmesi sonucu, Kurum Sağlık Kurulunca çalışma gücündeki kayıp oranının;
a) % 50 ilâ % 59 arasında olduğu anlaşılan sigortalılar, en az 16 yıldan beri sigortalı olmaları ve 4320 gün,
b) % 40 ilâ % 49 arasında olduğu anlaşılan sigortalılar, en az 18 yıldan beri sigortalı olmaları ve 4680 gün,
malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olmak şartıyla yaş şartları aranmaksızın yaşlılık aylığına hak kazanırlar.
VEDAT İLKİ
vedat.uzman@gmail.com