Memur veya emekli taksiciler ve sürücülerin durumu ne olacak?
Bilindiği üzere, emekli olanların da çalışma hakkı vardır. Bu çalışma işçi gibi olabileceği gibi vergi mükellefi-şirket ortağı olarak da olabilir. Emeklilerin çalışma durumlarına göre SGK’ya her ay SGDP (Sosyal Güvenlik Destek Primi) ödeme zorunluluğu vardır… Bu arada maaşları yetmeyen polisler ve memurlardan da taksilerde çalışanlar vardır. Bunların memur olarak çalışma yasağı ise yoktur ve bunlar için sigorta da gerekmez…
Taksiciler için en uygun çözüm ise gelişmiş ülkelerde olduğu gibi şirketleşmektir.
Ali bey, 2009’da emekli oldum emekli maaşım yetersiz olduğu için ticari takside çalışmaktayım ticari taksilerde sigortasız şoför çalıştırılmayacak deniliyor peki biz emeklilerin durumu ne olur takside çalışamayacak mıyız? Çalışırsak ne yapmamız gerekecek? Kenan Ergün
Emekli olanlarda taksilerde sürücü olarak çalışabilirler veya emekli olan birisi de taksi plakası sahibi olabilir. Bu durumda bunlara çalışma yasağı da yoktur. Ancak, plaka sahibi emekliler ile plaka sahibi olmadan takside çalışan emeklilerin durumu farklılık arzetmektedir.
***Plaka sahibi emekliler
Nereden (SSK, Bağ-Kur, Emekli Sandığı veya özel banka-borsa sandıklarından) emekli olursa olsun bir kişi minibüs, taksi veya özel halk otobüsü sahibi olarak plaka sahibi olabilir. Bu kişiler vergi mükellefi oldukları için aldıkları emekli aylığından yüzde 15 kesinti ile bu işlerine devam edebilirler. Yani emekli aylıklarını yüzde 15 (2010 yılında yüzde 14 sonraki yıllarda yüzde 15) eksik alarak bu işlerine devam edebilirler.
***Taksilerde çalışan emekliler
Emekli olup da plaka sahibi olmadan ticari araçlarda çalışan emekliler de var. Bunların da sosyal güvenlik mevzuatı açısında durumları farklıdır. Nereden,(SSK, Bağ-Kur, Emekli Sandığı veya özel banka-borsa sandıklarından) emekli olursa olsun bir kişi taksi, minibüs veya halk otobüsünde sürücü-şoför olarak işe girmişse, aldığı emekli aylığınıza hiç dokunulmaz. Yani emekli aylığında hiç kesinti yapılmaz ama çalıştığı yerden aldığı ücret üzerinden yüzde 31 ile 36,5 arasında SGDP kesintisi yapılır. Bu kesintinin yüzde 7,5 kadarı emekli işçinin aldığı ücretten kesilir, yüzde 23,5 ile 29 arasındaki tutar ise emekliyi çalıştıran plaka sahibi tarafından SGK’Ya ödenir.
Örneğin, SSK’dan (veya Bağ-Kur’dan, Emekli Sandıklarından) emekli olup da ayda 1000 lira aylık alan emekli sürücü bir ticari araçta sürücü olarak ayda 1500 lira (brüt ücret) ile işe başlarsa, 1000 liralık emekli aylığını aynen almaya devam eder. Sürücü olarak aldığı 1500 lira üzerinden yüzde 7,5 SGDP kesintisi ile yüzde 15’lik gelir vergisi ve binde 6’lık damga vergisi kesilir. Kalan ücret net olarak işveren tarafından kendisine her ay ödenir.
***Taksilerde memur çalıştırın SGK’ya prim ödemeyin
Danıştay’ın TAM GÜN Kanunu’ndan sonra aldığı muayene açma hakkının devamı kararı baz alınırsa, kamu kurumlarında memur olarak çalışanlar da ticari araçlarda mesai sonrasında çalışma hakkına sahiptirler. Yani, trafik polisi olarak çalışan, tapuda memur olarak çalışan birisi mesai sonrasında, ticari bir araçta, (taksi, minibüs, halk otobüsü) sürücü olarak çalışırsa, bu kişinin Sosyal Güvenliği eski adıyla Emekli Sandığı yeni adıyla 4/C’li olduğu için SSK’ya prim ödenmesini gerektirmez.
Zira, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 53 üncü maddesine göre; “Sigortalının, 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a), (b) ve (c) bentlerinde yer alan sigortalılık hallerinden birden fazlasına aynı anda tabi olmasını gerektirecek şekilde çalışması halinde; öncelikle aynı maddenin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında, (c) bendi kapsamında çalışması yoksa ilk önce başlayan sigortalılık ilişkisi esas alınarak sigortalı sayılır.” denilmiştir.
Bu durumda, plaka sahipleri, memur olarak 4/C’li olarak SGK’ya kamu kurumu tarafından prim ödenen bir sürücüyü işe alır ve çalıştırırlarsa SGK’ya sigortalı bildirmelerine gerek yoktur. SGK’ya bunlar için prim ödenmesi de gerekmez.
– Taksi de çalışan memura disiplin cezası verilebilir mi?
TAM GÜN Kanunu sonrasında Sağlık Bakanlığı’nın memur olarak çalışan doktorlara yönelik basın açıklaması ile muayenehanelerini kapatmalarını istemelerinden sonra Danıştay basın açıklamasına yürürlüğün durdurulması kararı verdi. Bu kararı ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 28 inci maddesini lafzen yorumlamak gerekirse;
Kanuna göre, “Memurlar Türk Ticaret Kanununa göre (Tacir) veya (Esnaf) sayılmalarını gerektirecek bir faaliyette bulunamaz, ticaret ve sanayi müesseselerinde görev alamaz, ticari mümessil veya ticari vekil veya kollektif şirketlerde ortak veya komandit şirkette komandite ortak olamazlar…” . Memur olan taksi sürücüsü de madde metnine göre ne esnaftır ne de tacir öyleyse mesai sonrasında taksilerde sürücülük yapması da yasak değildir.
Bu sonuca göre, polisler, trafik polisler, tüm memurlar mesai sonrasında ticari araçlarda sürücülük yapabilir ve bunlar adına SGK’ya prim ödemek de gerekmez.
***Taksiciler için en uygun çözüm şirketleşmek
Sorunun esas çözümü ise tıpkı gelişmiş batı ülkeleri ve ABD’de de olduğu gibi taksi şirketleri kurmaktan geçiyor. Duyumlarıma göre de, İstanbul Büyükşehir Belediyesi İSPARK benzeri İstanbul Taksi A.Ş. adıyla bir şirket de kurmak üzeredir. Taksici esnafına tavsiyem, birleşin ve TAKSİ LTD veya A.Ş. kurun. Plaka sahibi olduğunuz taksileri bu şirkete aylık 3500 lira alarak kiralayın, şirket de bulacağı sürücüleri SGK’lı yaparak, taksilerde çalıştırsın hem SGK sorunu çözülsün hem de durak vb sorunlarınıza çare gelsin.