İstifa eden işçilerinde kıdem tazminatı alma hakkı var
Aslında normal olarak istifa eden işçiye kıdem tazminatı ödenmez ama 08.09.1999 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanan 4447 Sayılı Yasa ile 1475 Sayılı Yasa’nın 14. maddesine eklenen bent ile bazı şartlarla verilir hale getirilmiştir.
Bilindiği üzere, 4447 (daha sonra 4759) Sayılı Kanun ile emeklilik için daha önce yaş şartı yok iken belli bir süre prim ödeme ile belli sigortalılık süresinden sonra emekli olma şartlarının yanında bir de yaş şartı getirildi. Yani emeklilik için üçüncü bir şart ortaya çıktı.
Yaş şartı ortaya çıkınca da kıdem tazminatı ödenmesi konusunda yeni de bir hak yaratıldı, kısaca emeklilik için gereken, yaş şartı dışındaki şartları yerine getirenler, çalışmayı bırakıp emekli olacakları yaşları evlerinde beklemek istemeleri nedeniyle işten ayrılmaları (istifa etmeleri) halinde Kıdem Tazminatı alabileceklerdir.
Ancak, bu hak sadece 4857 (eski 1475) sayılı İş Kanunu’na göre çalışanlar için verilmiş olup, 854 sayılı Deniz İş Kanunu ile 5953 (212) sayılı Basın İş Kanunu’na tabi çalışanların bu tür bir hakkı yoktur….
Bu hakkı açıklayabilmek için öncelikle, 08.09.1999 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanan 4447 Sayılı Yasa ile eklenen 1475 Sayılı Kanunun 14. maddesine 5. numaralı benti görmemiz gerekmektedir ki işte eklenen bent;
“5. 506 Sayılı Kanunun 60’ıncı maddesinin birinci fıkrasının (A) bendinin (a) ve (b) alt bentlerinde öngörülen yaşlar dışında kalan diğer şartları veya aynı Kanunun Geçici 81’inci maddesine göre yaşlılık aylığı bağlanması için öngörülen sigortalılık süresini ve prim ödeme gün sayısını tamamlayarak kendi istekleri ile işten ayrılmaları nedeniyle,”
Bent içinde geçen maddeler ise aşağıdaki gibidir.
506’nın 60/A maddesi,
“A) Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonra ilk defa sigortalı olarak çalışmaya başlayanların yaşlılık aylığından yararlanabilmesi için;
a) Kadın ise 58, erkek ise 60 yaşını doldurmuş olması ve en az 7000 gün veya
b) Kadın ise 58, erkek ise 60 yaşını doldurmuş olması, 25 yıldan beri sigortalı bulunması ve en az 4500 gün,”
08.09.1999 gününden sonra ilk defa işe girenler için emeklilik şartları içinde yukarıdaki maddesinde görüleceği üzere artık sigortalılık süresi diye bir uygulama yoktur, sadece prim ödeme gün sayısı ile belli bir YAŞ vardır.
Bent içindeki geçen 506/Geçici 81. maddesi (4759 ile değişik B ve C) bentlerinde de bilindiği üzere (B) bendinde 23.05.2002 itibariyle kadın ise 20 ve erkek ise yıllık sigortalılık süresi ile belirli gün sayısını istemektedir.
(C) bendi de 15 yıllık sigortalılık süresi ve en az 3600 gün sayısını tamamlayanların emekli olacakları yaş’lar verilmektedir.
(B) bendi ile ilgili tablo aşağıdaki gibidir. Tabloda belirtilen sigortalılık süresi ile prim ödeme gün sayılarını tamamlayanlar (aşağıda belirtilen YAŞ şartı hariç) SSK’ya başvurup kıdem tazminatı yazısı alarak işyerlerinden kıdem tazminatı alarak ayrılabilirler.
İşe Başlama Tarihi | Sigortalılık Süresi |
| Prim Ödeme Günü |
| ||||
Kadın | Erkek | Erkek | Kadın |
|
| Erkek | Kadın |
|
31.03.1981 ve öncesi | — | 25 | 20 |
|
| 5000 | 5000 |
|
01.04.1981-08.09.1981 | 08.09.1976 ve daha öncesi | 25 | 20 |
|
| 5000 | 5000 |
|
09.09.1981-23.05.1984 | 09.09.1976-23.05.1979 | 25 | 20 |
|
| 5000 | 5000 |
|
24.05.1984-23.05.1985 | 24.05.1979-23.11.1980 | 25 | 20 |
|
| 5000 | 5000 |
|
24.05.1985-23.05.1986 | 24.11.1980-23.05.1982 | 25 | 20 |
|
| 5075 | 5075 |
|
24.05.1986-23.05.1987 | 24.05.1982-23.11.1983 | 25 | 20 |
|
| 5150 | 5150 |
|
24.05.1987-23.05.1988 | 24.11.1983-23.05.1985 | 25 | 20 |
|
| 5225 | 5225 |
|
24.05.1988-23.05.1989 | 24.05.1985-23.11.1986 | 25 | 20 |
|
| 5300 | 5300 |
|
24.05.1989-23.05.1990 | 24.11.1986-23.05.1988 | 25 | 20 |
|
| 5375 | 5375 |
|
24.05.1990-23.05.1991 | 24.05.1988-23.11.1989 | 25 | 20 |
|
| 5450 | 5450 |
|
24.05.1991-23.05.1992 | 24.11.1989-23.05.1991 | 25 | 20 |
|
| 5525 | 5525 |
|
24.05.1992-23.05.1993 | 24.05.1991-23.11.1992 | 25 | 20 |
|
| 5600 | 5600 |
|
24.05.1993-23.05.1994 | 24.11.1992-23.05.1994 | 25 | 20 |
|
| 5675 | 5675 |
|
24.05.1994-23.05.1995 | 24.05.1994-23.11.1995 | 25 | 20 |
|
| 5750 | 5750 |
|
24.05.1995-23.05.1996 | 24.11.1995-23.05.1997 | 25 | 20 |
|
| 5825 | 5825 |
|
24.05.1996-23.05.1997 | 24.05.1997-23.11.1998 | 25 | 20 |
|
| 5900 | 5900 |
|
24.05.1997-23.05.1998 | 24.11.1998-08.09.1999 | 25 | 20 |
|
| 5975 | 5975 |
|
24.05.1998-23.05.1999 | 09.09.1999-30.04.2008 | — | 20 |
|
| 7000 | 5975 |
|
24.05.1999-08.09.1999 | – | — | 20 |
|
| — | 5975 |
|
09.09.1999-30.04.2008 | – | — | — |
|
| — | 7000 |
|
(C) bendi de 15 yıllık sigortalılık süresi ve en az 3600 gün sayısını tamamlayanların emekli olacakları yaş’lar verilmektedir.
Bu bende göre, yaşları ne olursa olsun 15 yıllık sigortalılık süresi ile en az 3600 gün sayısını tamamlayanlarda işyerlerinden kıdem tazminatı ile ayrılabilirler.
Bütün bunlara göre
506/60’a göre,
1-Kadın ya da erkek olsun başkaca bir şart aranmaksınız 7000 gün sayınız varsa,
2-Kadın ya da erkek 25 yıllık sigortalılık süresi ve en az 4500 gününüz varsa,
506 Geçici 81’e göre,
1-Kadın ise 20 ve erkek ise 25 tam yıl sigortalılık süresi ile aynı maddede belirtilen gün sayılarına (5000 ile 7000 arasında değişir.) ulaşmış olanlar,
2-İster kadın olsun ister erkek en az 15 yıldan beri sigortalı olması ve en az 3600 gün sayısını tamamlayanlar,
Diledikleri zaman SSK’ya başvurup Kıdem Tazminatı yazısı isteyebilir ve alacakları yazı ile işyerlerinden kıdem tazminatı alarak ayrılabilirler.
İstanbul’dakiler için dilekçe örneği aşağıdaki gibidir. Diğer illerde yaşayanlar İl Müdürlüklerine hitap bölümünü değiştirerek verebilirler.
Dilekçe örneği:
T.C.
SOSYAL GÜVENLİK KURUMU BAŞKANLIĞI
Sigorta İşleri Genel Müdürlüğü İstanbul Sigorta İl Müdürlüğü
Unkapanı İhtiyarlık Sosyal Güvenlik Merkezi
Yaşlılık Tahsis talebinde bulunacağımdan aşağıda belirtilen hususlar nazara alınarak;
( ) “Emekli Olur Yazı”mın Tarafıma ve de aşağıda belirttiğim işyeri adresime gönderilmesini;
( ) 1475 sayılı İş Kanunu gereği Yaşımı Bekleyeceğimden Kıdem Tazminatı yazımın tarafıma verilmesini ,
( ) Hizmetlerimin ve Günlerimin Toplanarak tarafıma gün sayımın bildirilmesini;
Arz ederim.
Tarih : ……../………/…………………
İmza :………………………………….
Sigortalı Bilgileri İkametgah Adresi :………………………………………….
Adı Soyadı :
Sigorta Sicil Numarası : .
T.C. Kimlik Numarası :
Baba Adı : İşyeri Adresi :………………………………………..
Doğum Yeri :……. …………………………………………………………………
Doğum Tarihi : …… …………………………………………………………………
SOSYAL SİGORTALAR KURUMUNA AİT BİLGİLER
Askerlik Borçlanması var mı ? : □ Evet □ Hayır
Varsa Askerlik Borçlanmasının ödendiği Sig.Müdr. : ……………………………………………………………………
İsteğe bağlı Ödeme var mı? : □ Evet □ Hayır
Varsa İsteğe bağlı Sigortanın ödendiği Sig.Müdr. : ……………………………………………………………………..
Topluluk Sig.Prim Var mı ? : □ Evet □ Hayır
Varsa Topluluk Sig.Ödendiği Sig.Müdr. : ………………………………………………………………………
Yurtdışı Borçlanması var mı ? : □ Evet □ Hayır
Varsa Yurtdışı Borçlanmasının ödendiği Sig.Müdr. : …………………………………………………………………….
Başka sigorta Siciliniz var mı ? : □ Evet □ Hayır
Diğer Sigorta Sicil Numaranız : ………………………………………………………………….
SSK’ya tabi hizmetlerinizin geçtiği iller : ………………………………………………………………….
DİĞER SOSYAL GÜVENLİK KURULUŞLARI NA AİT BİLGİLER
Bağ -Kur Hizmetiniz var mı ? : □ Evet □ Hayır
Bağ-Kur Sicil No : …………… Giriş Tarihi :.. Ayrılış Tarihi:……/……./……..
…………………………………………………………………………………………………………………………………….
T.C.Emekli Sandığı Hizmetiniz var mı? : □ Evet □ Hayır
T.C. Emekli Sandığı Sicil No:……………………….. ….Giriş Tarihi:…/…./…. Ayrılış Tarihi:…../…../……….
……………………………………………………………………………………………………………………………………
Özel ve Banka Sandıklarına tabi Hizmetiniz var mı : □ Evet □ Hayır
Özel Sandık Sicil No :……………………………………Giriş Tarihi: …../…../…. Ayrılış Tarihi: …../…./……
Fazla çalışmalar için iş mahkemesinde dava açmanızı öneririm
Konya ağaç işleri sanayisinde bir işyerinde çalışmaktayım. 22 yıldır çalışıyorum hiç bir sosyal hakkımızı kullanamıyoruz, sadece sigortalarımız ödeniyor o kadar. Fazla mesai yaptırılıyoruz ama parası ödenmiyor. Tatillerde çalıştırılıyoruz karşılığı verilmiyor. Ben bir kaç defa şikayetçi oldum müfettişler geldi inceledi ama hiç bir şey yapmıyorlar. Haftada 60 saat çalışıyoruz. Kışın 08.00-17.30, yazın 08.00-19.00 saatleri arasında çalışıyoruz. Şikayetçi olduğumuz halde bakanlık bile bir şey yapmıyor sadece mahkemelik olduğun zaman fazla çalışmalarını alabiliyorsun diyorlar hepsi o kadar. Şimdi biz tüm sanayi çalışanları olarak 100 veya 150 imza toplayarak bunu bir dilekçe halinde vermeyi düşünüyoruz. Bu doğru mudur yoksa bunun başka yolları da var mıdır? K. Ç.
Sayın okurum, fazla çalışmalar ve tatil günlerinde çalışmalarla ilgili Çalışma Bakanlığı İş Müfettişleri işyerinizde inceleme-soruşturma yapabilir ve işverene verilecek cezaları olacağı gibi size ödenmesi gereken ilave paralar konusunda da rapor yazabilirler. Ancak, siz ödenecek ilave paralar konusunda yazacaklar rapor işveren için sadece tavsiye niteliğindedir, işvereni ödemeye zorlayamazlar. Bu nedenle bu tür taleplerinizi iş mahkemeleri aracılığıyla istemeniz daha doğru olur. Fakat, işyerinizle ilgili İş maüfettişi raporları bu mahkemelerce önemli deliller olarak epey işe yarar.
900 günü olmayanın çocuklarına aylık vermezler
Dayım bir ay önce vefat etti. Dayımın ilk işe başlama 01.02.1985 son prim ödeme 01.04.1987 ve toplam olarak 350 gün prim gözüküyor. 1986 yılında başka şahıs adına 80 gün prim gözüküyor. Bu düşüldüğünde 270 gün prim kalıyor. Askerliğini 1956 yılında yapmış. Askerlik borçlanması yapılırsa eş ve çocuklara aylık bağlanır mı? Mehmet Bozok-Ankara
Sayın okurum, en son SSK’lı (4/a’lı) olarak çalışırken vefat eden birisinin 900 günü yoksa geride kalanlarına dul ve yetim aylığı vermezler. Dayınızın 270 günü var olup askerlik yaptığı süreyi yazmamışsınız ama 20 ay (600 gün) askerlik yapmış ise bu süre 900 günü tamamlamaya yetmiyor. Ancak, 24 ay askerlik yapmışsa yani 900 güne tamamlayabilecek kadar askerlik borçlanması yapabiliyorsanız olabilir. Bu arada ölüm tarihini yazmamışsınız şayet yeni kanunun yürürlük tarihi olan 1.10.2008 günü ve sonrasında vefat etmişse, askerlik borçlanması ile 900 güne tamamlanma olanağı da yok.
Kıdem tazminatı normalde 30 gün üzerinden ödenir
Ben 03.11.1997 yılında işe başladım benim işe başladığım dönemde kıdem tazminatı 50 gün üzerinden hesaplanıyordu yanılmıyorsam Nisan 1998 yılında kıdem tazminatı 30 güne düşürüldü. Ben sendikaya 2000 yılında üye oldum bu durumda kıdem tazminatım kaç gün üzerinden hesaplanacak. Bir de benim 4403 günüm var ne zaman emekli olabilirim? Songül D.
Gönderdiğiniz sicil numaranıza göre 1996 yılının üçüncü döneminde sigortalı olmuşsunuz ve 4763 gününüz var. Buna göre 53 yaşında en az 5900 günle emekli olabilirsiniz. Kıdem tazminatı konusuna gelince 1475 sayılı Kanun’un 14 üncü maddesine göre her bir çalışma yılı için 30 günlük brüt ücretiniz kadar kıdem tazminatı ödenmesi gerekir. Fakat, bu rakam alt sınır olup işyerinde sendika ve TİS (Toplu İş Sözleşmesi) olan yerler için bu süre daha da fazla olarak belirlenebilir. Mesela TİS ile her bir yıl için 50 günlük brüt ücret kadar kıdem tazminatı ödenir denilmesi halinde bu geçerlidir. Fakat, bir de kıdem tazminatının tavan rakamı vardır ki bu yıl 2260 liradır. İster 30 olsun ister 50 bir yıl için ödenecek kıdem tazminatı tutarı bu rakamı geçemez. Öte yandan sizin emekliliğinize de daha çok var o yıl TİS nasıl uygulanacak bu da bilinemez.
Üniversite hastanesi kuruş fark isteyemez
Babam Bağ-Kur emeklisi ve Aydın’da Üniversite Hastanesinde ameliyat olacak. Ancak hastane bizden 1720 lira para istiyor. Böyle bir uygulama var mıdır? Ahmet Efe
Sevgili kardeşim, 5510 sayılı Kanun ile getirilen Genel Sağlık Sigortası (GSS) uygulamaları ve buna ilişkin SUT (Sağlık Uygulama Tebliği) gereğince, üniversiteleri dahil kamu hastanelerinin hiç biri normal şekilde hiç kimseden tek kuruş para isteyemez. Sadece, özel oda-yatak talebiniz varsa veya benim ameliyatıma doçent-profesör gibi öğretim üyesi girsin gibi bir talebiniz olursa, normal fiyatların üç katına kadar fark isteme hakları vardır. Ancak, bunun içinde sizin yazılı olarak özel oda-yatak veya öğretim üyesi hizmeti istiyorum diye belge vermeniz gerekir. Hastane ısrarcı olursa SGK’ya şikayet edin.