Aile Hekimliğine, doktor ve sağlık personeli açısında bakış 5
Aile Hekimliği sistemi sadece doktorların parasını arttırdı ebe-hemşireleri ise yok saydı
Aile Hekimliği sistemi kurulurken, Sağlık Bakanlığı ve Akparti’nin yönlendirilmesi ile bütün illerde Aile Hekimlerini örgütleyen dernekler kurduruldu. İşte onlardan gelen mesajlar olduğu gibi konuyu gayet iyi sahiplenen yandaş olmayan derneklerden de mesajlar geldi. Ancak, hepsinin ortak noktası, kaldırılan Sağlık Ocağı sistemi ile getirilen Aile Hekimliği sistemi arasındaki tek fark doktorlar daha çok para alacaklar. Sağlık memur, ebe-hemşireler için ise parasal anlamda değişen bir şey yok. Sağlık hizmetlerinde ekip anlayışı ise bundan sonra yok…
***Doktorlardan gelen mesajların özeti
Aile Hekimliği yazı dizimizi çok sayıda doktordan, sağlık personelinde mesaj geldi. Doktorlardan gelenler olumlu, sağlık personeli olan ebe-hemşire ve sağlık memurlarından gelenler ise sisteme olumsuz bakıyordu. Zira, kaldırılan Sağlık Ocağı sistemi yerine getirilen Aile Hekimliği sisteminde doktorlardan daha önceki ücretlerinin 3-4 katını alabilecek iken diğer sağlık personeli eskisinden daha az ücret almaya başlayacak.
Sistemi ve yazısı dizisini elektronik posta ile defalarca tartıştığımız bazı hekimlerden gelen mesajlardan bir demet veriyorum.
***Sendikalılık durumları
“Ali Bey, yazınızda aile hekimlerinin ve personelinin sendikaya üye olamayacaklarını yazmışsınız ama biz hepimiz sendika üyesiyiz” demişler.
Doğrudur gidip bir sendikaya üye olabilirsiniz ama bu sendika kimle nasıl bir toplu sözleşme, toplu görüşme yapacak sorusunu da cevap verirseniz neden yazdığımı anlarsanız. Aile Hekimliği sistemine geçenler, memur değil, işçi değil, 657’nin 4/’b sözleşmelisi değil yani hukuki durumu özel bir sözleşmeye bağlıdır ve bireysel hizmet akdine benzemekle birlikte herhangi bir çalışma mevzuatları yoktur. Bu sebeple sendikalı olamazlar olsalar bile sonuç elde edemezler.
***Sağlık ocağı sistemi kötü müydü?
“Köhne Sağlık Ocağı sistemine ne biz dönmek isteriz ne de hastalarımız dönmek isterler. Aile hekimliği size kimler anlatıyor bilemiyorum ama siz politikacıların maşası olmayacak kadar saygın bir gazetecisiniz, ayrıca gazeteniz Habertürk’ü de ilk çıktığı günden beri okurum, doğan medyadan çok farklı ve tarafsız. Lütfen bu çizgisini bozmayın.” demişler.
Ben de, 10 yıl sağlık ocakları ve hastanelerde sağlık memuru, anestezi teknikeri ve acil tıp teknikeri olarak çalıştım sistemin eski halini de yeni halini de iyi bilirim. Öte yandan 13 yıl Sosyal Güvenlik Kurumunda başmüfettişlik, grup başkanlığı, SGK Başkan danışmanlığı da yapmış birisi olarak sistemin hem sağlık hem de sosyal güvenlik tarafını iyi bilirim.
Bu arada köhnemiş sağlık ocağı sistemi dediğiniz dünyanın en iyi koruyucu hekimlik sistemidir ve halen dünyada en iyi sağlık göstergelerine sahip olan KÜBA bile sistemi (Sosyalizasyon sistemi) bizden almıştır ve halen uygulamaktadır.
Sağlık ocağında 10’larca ebe, 10’larca hemşire ve sağlık memur, şoför, hizmetli ile yaptığınız işi şimdi bir ebe ile yaparak daha iyi koruyucu hekimlik yapacağız diyorsanız inandırıcı olamazsınız. Aile Hekimliği sistemi koruyucu hekimlik için değil tedavi edici hekimlik üzerine kurulmuştur. Kapısına her gün 50 hasta gelen aile hekimi ne zaman ev ziyareti ne zaman gebe, bebek, çocuk ziyareti yapacak, ne zaman çevre sağlığı ve kontrolü için çabalayacak? Sakın olan Aile Hekimliği sistemi iyi, Sağlık ocağı sistemi kötüdür demeyin, bu doğru değil.
***Küba’lı doktorların yaşantısı kötü mü?
Doktorlar diyorlar ki; “Hekimler hekim olduklarını anladılar, hak ettikleri maaşı alıyorlar. Kabul, Küba’da tüm sağlık hizmetlerini devlet karşılıyor, her şey bedava ama bu sistemin mükemmel olduğunu göstermez çünkü hasta memnuniyeti üzerine kurulu. Bunun bir de hekim memnuniyeti ayağı var ki Türkiye’de bu ayak da sağlam hale geldi. Böylece en mükemmeli bizim sistem bu sistemle doktorlar daha iyi ücret almaya başladılar. Küba’da ise doktorlar 50-100 dolar/ay maaş alıyor.”
Ben de diyorum ki; “Küba’da sistemi incelemek için bir müddet kaldım. Küba’da en iyi aylığı doktorlar alıyor ama 50-100 dolar arasında değişiyor. Fakat unutturulan bir nokta var. Küba’lıların hepsine, beş temel ihtiyaç olan, konut, elektrik, su, doğalgaz, eğitim, sağlık, yiyecek bedava yani şu an doktorların (hemen herkesin) karşılamak için uğraştığı en temel 5 ihtiyaç için tek kuruş para ödemiyorlar. Verilen 50-100 dolarlar ise sadece eğlenme ve kültürel ihtiyaçlarını karşılamaları içindir. Mesela, Küba’lılara satılan bir şişe rom ise 25 kuruş, tiyatro, sinema 5-10 kuruş. Türkiye’de ise hemen herkes 5 temel ihtiyaca ancak para ayırabilip, eğlenceye kültürel ihtiyaçlara hiç para ayıramazlar.
***20 yıl sonra da Aile Hekimliği sistemi kötü derler
Doktorlar demişler ki; “Sistemin madem ki içinden birisiniz, sağlık ocaklarında her şeyin nasıl kağıt üstünde yapıldığını, sorumlu hekimin aylık çalışmaları yapıp yolladığını, hemşirelerin ebelerin gebeleri -bulduğu kadarıyla- takip ettiklerini, bulamadıklarının Allah’a havale olduğunu, bir sağlık ocağında 10 doktor varsa birinin poliklinik yaptığını, birinin sorumlu hekimlik yaptığını, kalan 8’inin sağlık ocağına ayda yılda bir uğradığını ve gebelerle bebeklere doktor eli değmediğini, sağlık memurlarının tıbbi sekreterlik yaptığını ve tüm yükün onların üzerinde olduğunu onların da bir sürü şeyi her ay yapılmış gibi aylık çalışmalara yazıp sorumlu hekime imzalatıp yolladığını ve birçok sağlık ocağının bu şekilde yürüdüğünü benden iyi biliyor olmalısınız.
Şimdi ise TSM’ler 3 ayda bir denetime gelir, AHBS’deki verilerin çıktısını alır, kartlarla karşılaştırır ve aşı yapılmış izlem yapılmış görünen tüm gebelerin bebeklerin evlerine telefon edilip şu tarihte aşınız yapılmış, şu tarihte izleminiz yapılmış doğru mudur diye teyit alırlar. “
Ben de, Aile Hekimliği sisteminin doktorları aile sağlığı merkezinde tutacağına ben de katılıyorum, sağlık ocaklarındaki gibi işe gemlemezlik edemeyecekler. Ancak, şimdi Aile Hekimlerine yönelik denetimlerle sağlanan bu durum, sağlık ocağı sisteminin ilk yıllarında yapılan Sağlık Bakanlığı-Müdürlüğü Müfettişlerinin denetimleri ile sağlamışlardı. Sonra, Sağlık Ocağı sistemini yok etmek için denetimleri boş verdiler ve sistemin köhneleşmesini halkın şikayetçi olmasını temin ettiler. Bir müddet sonra aynı akıbet, İMF’nin yeni bir sistem empoze etmesi sonrasında Aile Hekimliği sisteminin de başına gelecektir.
***Ebe-Hemşire-Sağlık Memurları
Daha önce doktorlarla beraber sağlık ocaklarında aralarında çok ücret farkı olmadan çalışan ebe-hemşire ve sağlık memurları Aile Hekimliği sisteminde eskisinden daha kötü ücret almaya başlayacaklar. Doktorlar 1600-1700 alırken, hemşire 1300-1400 lira aldığı süreçten şimdi doktorların 6-7 bin, ebe-hemşire-sağlık memurlarının 1400-1500 lira alması sağlık hizmetlerindeki ekip çalışması anlayışına en büyük darbeyi vuracaktır. 30 yaşında ancak doktor olanlara verilen ücret çok değildir ama ebe-hemşire-sağlık memurlarına da benzer ücret artırımları mutlaka yapılmalıdır.