Banka sandıkları SGK’ya makyajlı devredilecek
30 Nisan 2011 gününe kadar SGK’ya devredilecek olan özel banka-borsa emekli sandıkları , giderken SGK’ya götürecekleri (drahomayı) çeyizi azaltmaya çalışıyor.
5502 sayılı (SGK) Sosyal Güvenlik Kurumu ile SSK, Bağ-Kur ve T.C. Emekli Sandığı kurumsal olarak tek çatı altında birleşti ama yaklaşık özel banka ve borsa çalışanlarının sosyal güvenliklerini sağlayan 20 kadar sandık 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun geçici 20 inci maddesine göre en geç 30.04.2011 gününe kadar SGK’ya devredilecekler, bu arada bu tarihe kadar devirde sorun ortaya çıkarsa Bakanlar Kurulu bu süreyi en az fazla 2 yıl daha uzatabilecek.
***Devredilen her Sandık SGK’ya Drahoma götürecek
Kanuni düzenlemeye göre, oluşturulacak bir komisyon marifetiyle, prim ödeyenler, emekli-dul-yetim aylığı alanları da dikkate alarak bir bedel (çeyiz parası-drahoma) tespit edecek olup Kanun diliyle yazacak olursak; “her bir sandık için sandıktan ayrılan iştirakçiler de dahil olmak üzere, devir tarihi itibarıyla devredilen kişilerle ilgili olarak, sandıkların bu Kanun kapsamındaki sigorta kolları itibariyle gelir ve giderleri dikkate alınarak yükümlülüğünün peşin değeri hesaplanır…”. Hesaplanan rakamı da sandıklar ile sandık iştirakçilerini çalıştıran banka-borsalar ödeyecek.
***Sandıklar ve Bankalar çeyizi düşürme peşinde
Emekli-dul-yetim aylıklarının rakamsal büyüklüğü ve bu aylıkları alan kişilerin yaşlarına göre belli edilecek peşin sermaye değerini düşürmeye çalışan sandıklar, şimdi silkeleme işine giriştiler.
Silkelemede başka sosyal güvenlik kurumlarından emekli olmaya hak kazanmış ama oralardan emekli olmak yerine banka sandığını tercih edenlerin aylıklarını (binlercesinin) kesmeye başladılar.
Bunlardan birisi de Saniye Tülin AKAL olup bu hanımefendi, kaybettiği İş Bankası emeklisi babası üzerinden 2002 yılından beridir yetim aylığı almaktadır. Bu arada da SSK’ya isteğe bağlı prim ödemiş ve isterse şu an SSK’dan emekli de olabilecek durumdadır.
Kısa adı TİBAŞ olan İş Bankası emeklileri sandığı adı geçene yetim aylığı vermeye son verip, git SSK’dan emekli ol demiştir.
***Hiç kimse emekliliğe zorlayamaz
Yasalarımıza göre emeklilik, kişinin istek ve iradesine bağlı olup sadece kendisi isterse olunabilinecek bir olaydır. Başka birisi sizi emekliliğe sevk edemeyeceği gibi başka bir kurumdan emekli olabilecek durumdasın o nedenle yetim aylığını kestim de diyemez. Zira, yine mevzuatımıza göre emekli aylığı hangi kurum-kanundan fazla alınabilecek ise kişinin bunu tercih etme-belirleme hakkı da vardır. Bu nedenle de Saniye hanım TİBAŞ’ı dava etmiş ve davasını da büyük bir ihtimalle kazanacaktır.
***Olan SGK’ya olacak, SGK tedbir almalı
TİBAŞ’ın kestiği yetim aylığı daha sonra yargının en az 2 yıldan fazla sürecek bir süreçten sonra karar vereceğini söyleyebiliriz. Zira, İstanbul’da aşırı bir iş yükü olan İş mahkemelerinde davalar en az 2 yıl devam etmektedir. Dava sonunda da TİBAŞ ve benzeri sandıklar SGK’ya devredilmiş olacağından davanın sonuçları SGK’nın kasasından karşılanacaktır. Tabi, TİBAŞ ve benzeri sandıklar devir anındaki emekli-dul-yetime göre hesapladıkları Drahomayı SGK’ya götüreceklerinden, hesaplanması gerekenden daha az para vermiş olacaklar.
***Sandıkların devrinde hikaye yeni değil
Banka ve Borsa Sandıklarının SGK’ya devri konusu yeni değildir ve daha önce Ahmet Necdet SEZER’in vetosu nedeniyle yürürlüğe girmeyen, 19 Ekim 2005 günü TBMM tarafından kabul edilen ve 01.11.2005 günü Resmi Gazete’de yayınlanan 5411 Sayılı “Bankacılık Kanunu”nun geçici 23’üncü maddesi vardır. Bu madde gereğince Sandıklar, SGK’ya 01.11.2008 gününe kadar devredilecekti ama Anayasa Mahkemesinin iptali ile devir başlayamamıştı.
***400 bin kişiyi ilgilendiriyor
320 bin aktif prim ödeyeni ve 80 bine yakın emeklisi olan özel banka ve borsalarının SGK’ya devrinden toplam 400 bin kişi etkilenecek. Öte yandan, Banka-Borsa sandıklarının devri Yapı Kredi Bankası’nın Koç-Unicredito’ya satışı sırasında da sorun olarak ortaya çıkmıştı ve sorunun sandıkların SGK’ya devri ile çözülmesi seçeneği üzerinde durulmuş ve Hükümet de yukarıdaki Kanunu çıkararak devir işleminde düğmeye basmıştı ama Kanun Anayasa Mahkemesinden dönmüştü.
Ne zaman emekli olacaklar?
Gönül Açar-İst.-14.05.1989 ile 25.12.1994 arasındaki Bağ-Kur süreniz ve temmuz 1998 ayında başladığınız SSK sigortaları toplamında 4509 gününüz var. Bu arada 03.08.1998 günü gerçekleştirdiğiniz doğum sonrasında borçlanma hakkınız olabilirdi ama işe gitmediğiniz gün olmadığı için borçlanamazsınız. Önceki 2 doğum için de borçlanma hakkınız yok. Bu nedenle var olan 4509 günle 56 yaşında emekli olursunuz, prim ödemeye devam ederseniz 5300 günü tamamlayınca emekli olursunuz. Diğer konularda karar size kalmış.
Hasan Karık-İst.-12.07.1978 sosyal güvenlik başlangıcınız ve bundan önce ifa edip borçlanacağınız 20 aylık askerlik süresi ile başlangıcınız 12.11.1976 olmuş. Buna göre de SSK’dan 3600 günle emekli olursunuz. Vakit kaybetmeden 3600 günü tamamlamaya bakın. Eski çalışma süreleriniz için kıdem tazminatı alma hakkınız yok.
Mustafa Şengül-İst.-01.09.1982 başlangıcınızla normal şartlarda 47 yaşında (01.07.2012 günü) var olan 6500 gün ile emekli olursunuz. Ancak, siz 15.09.2003 gününden beridir yeraltında çalışıyormuşsunuz öyleyse prim ödeme gününüz bu sürenin dörtte biri kadar artmış olacak.
Tülay Yıldız-Kayseri-01.01.1970 doğum tarihiniz, 04.06.1990 ile 24.01.2002 arasındaki memuriyetinizden sonra istifa ettikten sonra SSK’lı bir işe girip en az 3,5 yıl (1260 gün) prim ödemek şartıyla SSK’dan 47 yaşında (01.01.2017) en az 5450 gün sayısı ile SSK’dan emekli olursunuz. Emekli olurken memuriyet sürenizin ikramiyesini de alırsınız.
Mehmet Koç-Konya-01.04.1962 doğum tarihiniz, 01.10.1985 ile 15.02.1992 arasındaki Bağ-Kur süreniz, 2000 yılındaki 210 günlük SSK çalışmanızdan sonra 01.05.2008 günü başlattığınız Tarım Bağ-Kur’dan en az 9000 günle 54 yaşında emekli olursunuz. Geçen 5 yıl için borçlanma hakkınız olmaz. Bana sorarsanız SSK’lı bir işe girin ve en az 3,5 yıl prim ödemek şartıyla SSK’dan en az 5225 günle askerliği de ödeyerek emekli olun.