Emekli aylığınıza haciz siz istemezseniz gelemez
Ali bey, sizi takip etmeye çalışıyorum. Evime haciz gelmesi konusunda avukatlarla tartışıyoruz, beni aydınlatırsanız sevinirim. Ben bir trafik kazasından dolayı (zorunlu trafik sigortam yoktu) karşı tarafın sigortası beni mahkemeye verdi ve kazandı. Benden de yaklaşık 20.000 lira talep ediyorlar. Benim de buna gücüm yok. Emekli maşımdan başka hiç bir menkul veya gayrimenkul malım yok. Bir evimiz var oda eşimin üzerine. Özcan Bekmen
5510 sayılı Kanun yürürlüğe girmeden evvel yani 30.09.2008 günü ve öncesinde 506 sayılı Kanun gereğince SSK emeklilerinin (dul ve yetimlerinin de) gelir ve aylıklarına ve 1479 sayılı Kanun gereğince de Bağ-Kur emeklilerinin aylıklarına (nafaka borçları ile SSK-Bağ-Kur alacakları hariç) haciz getirilemiyordu. Ancak, 5434 sayılı Kanun gereğince T.C. Emekli Sandığı’ndan emekli olanların emekli aylıklarına ise (her türlü borç için) haciz konabiliyordu.
Eski 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu’nun 121 inci maddesine göre;
“Madde 121 – Bu kanun gereğince bağlanacak gelir veya aylıklar ve sağlanacak yardımlar, nafaka borçları ve bu Kanunun 80 inci maddesine göre takip ve tahsili gereken alacaklar dışında, haciz veya başkasına devir ve temlik edilemez.
Ancak, yanlış ve yersiz ödendiği anlaşılan her türlü gelir, aylık ve sigorta yardımları 84 üncü maddenin son fıkrası saklı kalmak kaydıyla, ilgililerin sonraki her çeşit istihkaklarından kesilmek suretiyle geri alınır. Kurumun genel hükümlere göre takip hakkı saklıdır.
Ölüm geliri ve aylıklarından yapılan yersiz ödeme tutarları, yersiz ödenmiş olan gelir ve aylıkların kesilmesi nedeniyle aynı dosyadan gelir ve aylık ödemesi yapılan diğer hak sahiplerine Kurumca yapılması gereken gelir ve aylık ödeme tutarları nazara alınmak suretiyle tespit edilecek Kurum zararı esas alınarak tahsil edilir. Ancak, diğer hak sahiplerinden itirazda bulunanların hisseleri bu fıkra uygulamasında hariç tutulur.”
İbaresi vardı buna paralel olarak eski 1479 sayılı Bağ-Kur Kanunu’nun 67 inci maddesinde de,
“Madde 67 – Bu Kanun gereğince bağlanacak aylıklar, nafaka borçları dışında, haciz veya başkasına devir ve temlik edilemez.
Ancak, sigortalılara veya hak sahibi kimselerine Kurumca fuzulen ödendiği anlaşılan her türlü aylık yardımlar 55 inci maddenin son fıkrası saklı kalmak kaydiyle, ilgililerin, sonraki her çeşit istihkaklarından, kesilmek suretiyle geri alınır.”
denmekteydi.
5434 sayılı T.C. Emekli Sandığı Kanunu’nda ise bu tür bir düzenleme yoktu.
***5510 sayılı Kanun’da da haciz yasağı var
1 Ekim 2008 gününden itibaren 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası (SS ve GSS) Kanunu devreye girdiğinde durumda pek bir değişiklik olmadı.
5510 sayılı SS ve GSS Kanunu’nun “Devir, temlik, haciz ve Kurum alacaklarında zamanaşımı” başlıklı 93 üncü maddesine göre;
”Bu Kanun gereğince sigortalılar ve hak sahiplerinin gelir, aylık ve ödenekleri, sağlık hizmeti sunucularının genel sağlık sigortası hükümlerinin uygulanması sonucu Kurum nezdinde doğan alacakları, devir ve temlik edilemez. Gelir, aylık ve ödenekler; 88 inci maddeye göre takip ve tahsili gereken alacaklar ile nafaka borçları dışında haczedilemez… Bu fıkraya göre haczi yasaklanan gelir, aylık ve ödeneklerin haczedilmesine ilişkin talepler, borçlunun muvafakati bulunmaması halinde, icra müdürü tarafından reddedilir…” denilmektedir.
Reform öncesinde;
***Hacize karşı şikayet etmek gerekiyordu
30.09.2008 günü öncesinde yasalarımızda emekli aylıklarına haciz konulamaz deniyor ama bu Yargıtay uygulamalarına göre bu yasak direkt bir yasak olarak kabul görmüyor, mutlaka emeklinin itirazı gerekiyordu. Yani, ister banka ister başka bir alacaklı emekli aylığı-geliri üzerinde haciz uygulayacak ise önce icra müdürlüklerine başvuruyor ve icra dairesi de SGK’ya yazı gönderip emekli aylığına haciz istiyor. Emeklinin aylığının hacze uğradığını öğrendiği andan itibaren itiraz etmesi gerekmektedir.
Daha da ayrıntılı açıklamak gerekirse, SSK, Özel Banka-Borsa sandıkları ile Bağ-Kur emeklilerinin aylıklarına haciz istenebiliyor ve icra dairesi bu istemi yerine getiriyor icra işlemini başlatıyor. Fakat, emekli (dul veya yetim) buna rıza göstermez itiraz ederse haciz kaldırılıyor, itiraz etmez hacze rıza gösterirse haciz devam ettiriliyordu. (Bkz. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun 2004/12-202 Esas, 2004/196 Karar ve 31.03.2004 tarihli kararına göre, “ SSK emeklisi itiraz süresi içinde itiraz etmezse haciz işlemi geçerlidir…”
***Yeni Kanun haciz için sizin izninizi istiyor
5838 sayılı Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkındaki Torba Kanunla 5510 sayılı Kanuna eklenen fıkra sonucu 5510 sayılı Kanundaki hükme göre zaten haczi yasak olan gelir, aylık ve ödeneklerin haczedilmesine ilişkin talepler, borçlunun muvafakati bulunmaması halinde, icra müdürü tarafından reddedilmesi gerekiyor.
Yani önce emekli aylığı haczedilip, haczin kalkması için emeklinin itiraz etmesi beklenmeyecek. Zira, (28.02.2009 günü 27155 sayılı Mükerrer Resmi Gazetede yayınlanan) 5838 sayılı Kanun ile 5510 sayılı Kanun’un yukarıdaki 93 üncü maddesinin birinci fıkrasına, “Bu fıkraya göre haczi yasaklanan gelir, aylık ve ödeneklerin haczedilmesine ilişkin talepler, borçlunun muvafakati bulunmaması halinde, icra müdürü tarafından reddedilir.” ibaresi eklenmiştir.
Bu maddeye göre emekli aylığınıza icra memuru tarafından haciz istenmişse kendisini o yerin Cumhuriyet Savcısına şikayet ediniz. Zira, sizin izniniz (muvafakatiniz) olmadan icra dairelerini emekli aylığınıza haciz koyamaz, koyduramazlar.
Aylık geliriniz 497 liradan az ise oğlunuzdan aylık alırsınız
Soru:
Ben 82 yaşında ve yaşlılık aylığını almaktayım. Oğlum Mayıs 2009 tarihinde vefat etti. çocukları olmayan oğlumun dul eşine aylık bağlandı. Acaba oğlumdan dolayı bana da maaş bağlanabilir mi? İsmi saklı
5510 sayılı Kanun’un 34 üncü maddesi gereğince, hak sahibi eş ve çocuklardan artan hisse bulunması halinde her türlü kazanç ve irattan elde etmiş olduğu gelirinin asgari ücretin net tutarından(496.53TL) daha az olması ve diğer çocuklarından hak kazanılan gelir ve aylıklar hariç olmak üzere gelir veya aylık bağlanmamış olması gerekmektedir. Ayrıca, ana ve babanın 65 yaşın üstünde olması halinde ise artan hisseye bakılmaksızın gelir durumuna bakılarak aylık bağlanabilmektedir. Yani, anne veya babanın aylık 496,53 liradan çok herhangi bir gelir veya aylık alıyor olmamaları gerekmektedir. Sizin de oğlunuz üzerinden aylık alabilmeniz için aylık gelirinize bakmalısınız.