Üniversite Öğrencisi Yetimler Çalışmaktan Korkuyor
Ali bey, ben üniversite 2 inci sınıfta okumakta olan bir öğrenciyim. Babamı 1999 senesinde kaybettik, annem ve ben Bağ-Kur’lu babamdan dul yetim maaşı almaktayız. Aldığım yetim maaşı 140 TL ve şehir dışında okuduğum için çok fazla giderim var. O nedenle ek işlerde çalışmamam gerekmekte ama sigortalı çalıştığım zaman yetim maaşımın kesileceğini öğrendim. Böyle bir şey var mı gerçekten? Eğer varsa da böyle bir adaletsizlik nasıl olabilir? Aldığımız 140 lira ile nasıl yaşayabiliriz? Öte yandan yetim aylığı alıyorum diye de burs da vermiyorlar. Yetkililere sesimizi duyurmanızı rica ediyoruz, en azından okurken çalışmamıza ve çalışırken yetim aylığı almamıza müsaade etsinler. İsmi Saklı
Sayın okurum, gerek eski 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu ve gerekse 1479 sayılı Bağ-Kur Kanunu ve gerekse de yeni 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununa göre 4A (SSK) ve 4B (Bağ-Kur) sigortalılarının yetim çocukları sigortalı bir işte çalışmaya başladıkları anda yetim maaşları kesilmektedir.
Ancak 4C (Emekli Sandığı ) emekli veya iştirakçilerinin yetimleri ise emekli sandığına tabi bir çalışması olmadığı sürece SSK’lı veya Bağ-Kur’lu olarak sigortalı olsa bile yetim aylığı kesilmez.
***SSK ve Bağ-Kur’dan yetim aylığı şartları
5510 sayılı kanunun 34. maddesinin b bendi uyarınca; “… bu Kanun kapsamında veya yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında “çalışmayan” veya kendi sigortalılığı nedeniyle gelir veya aylık bağlanmamış çocuklardan;
1) 18 yaşını, lise ve dengi öğrenim görmesi halinde 20 yaşını, yüksek öğrenim yapması halinde 25 yaşını doldurmayanların veya,
2) Kurum Sağlık Kurulu kararı ile çalışma gücünü en az % 60 oranında yitirip malûl olduğu anlaşılanların veya,
3) Yaşları ne olursa olsun evli olmayan, evli olmakla beraber sonradan boşanan veya dul kalan kızlarının,
her birine % 25’i oranında aylık bağlanır.”
***Memurların yetimleri çalışsa da aylıkları kesilmez
Memurun yetim kızı; T.C. Emekli Sandığı iştirakçisinin (memurun, memur emeklisinin) kız çocuğu, evli değilse, T.C. Emekli Sandığı iştirakçisi veya T.C. Emekli Sandığı’ndan emeklisi değil ise ana-babasından yetim aylığı alabiliyor. T.C. Emekli Sandığı yetiminin memuriyet dışındaki SSK’lı veya Bağ-Kur’lu çalışmaları yetim aylığı almasına engel olmuyor.
Memurun yetim oğlu; Memurun yetim erkek çocuğu okumuyorlarsa 18 yaşını, ortaöğrenim yapıyorsa 20 yaşını, yükseköğrenim görüyorsa 25 yaşını dolduruncaya kadar yetim aylığı alabiliyor.
Memurun malül-muhtaç yetimi; Memurun ölümü tarihinde, iyileştirilmesi olanaksız hastalıklarının veya sakatlıklarının çalışmalarına engel olduğu sağlık kurulunca onaylanacak raporla tespit edilen çocuklarına muhtaç olmaları şartıyla, ölüm tarihindeki yaşları ne olursa olsun ölüm tarihini izleyen aybaşından, sonradan bu şekilde malul ve muhtaç duruma düştükleri anlaşılanlara kendileri veya veli veyahut vasileri tarafından Sandığa müracaat tarihlerini takip eden aybaşından itibaren aylık bağlanıyor.
***SSK ve Bağ Kur’un yetimlerine üvey evlat muamelesi yapılıyor
Görüldüğü üzere yasalar, 4a (SSK) ve 4b (Bağ-Kur) sigortalı ve emeklilerinin yetimlerini üvey evlat gibi dışlamakta ve işe girdiği an yetim aylığını kesmektedir. Böylelikle hem anayasanın eşitlik ilkesi ihlal edilmekte, hem de sosyal güvenliğin özüne ters düşen bir durum ortaya çıkmaktadır.
***Okuyan kızlar en çok mağdur olanlar
Özellikle yetim maaşı almakta olan üniversite öğrencilerinin sefalet düzeyinde aldığı yetim maaşları ile yaşamlarını devam ettirmeleri neredeyse imkansızdır. Aldıkları 200 lira gibi yetim aylıkları öğrencilerin barınma ve ulaşım giderlerine bile zor yetmektedir. Üstelik sosyal güvenlik sisteminden yetim aylığı alıyor diye kendilerine burs bile verilmemektedir. Bu sebeple alınan yetim aylıkları sadece üniversitelerin harçlarına bazen yetmemektedir. Zira, eğitim sistemimizin tamamen paralı olması artık üniversite okumayı da bir hayli zorlaştırmıştır. Öğrencilik hayatı ile giderlerini aldığı yetim aylığı ile karşılayamayan yetimler ders dışı zamanlarda ek işlerde çalışma gereği duyan yetimlere ise sosyal güvenlik kanunlarımız KAÇAK çalış yoksa yetim aylığını keserim diyor. Bu sebeple de devlet böylelikle hem kasasına girecek sigorta primi ve gelir vergisinden mahrum oluyor, hem de öğrenci yetimleri yasa dışı uygulamaya sevkediyor.
Anasız-babasız öğrencilerin yetim aylıklarına dokunmak yanlış
Özellikle hayata henüz atılamamış ve düzenli ve ortalama asgari koşullarda yetim aylığı olmayan, daha kendi zaruri giderlerini bile karşılayabilecek bir gelir düzeyi olmayan öğrencilerin, sigortalı olarak kısa süreli çalışmalarından dolayı yetim maaşlarına dokunmak yanlış ve adil değil.
Üstelik anne ve/veya babasının varlığının verdiği güven duygusundan ve gelirinden yoksun, bir de onları psikolojik, ekonomik,sosyal sorunlarla mücadele etmek zorunda bırakmak onlara eziyet etmek demek değil mi?
Öyleyse;
*Toplumun en zayıf kesimlerinden biri olan yetimlerin aldıkları üç kuruşluk yetim maaşından daha fazla yaşam sınırları yok.
*Ya yetim maaşını öğrencinin genel giderlerini karşılayacak asgari düzeye ulaştırın ya da çalışmalarına en azından öğrenci iken engel olmayın.
Eşiniz 50 yaşında emekli olur
Sayın Ali Tezel yıllardır vermiş olduğunuz hizmetten dolayı teşekkür ederim sizi Akşam gazetesinde yazarken okurdum vermiş olduğunuz bilgiler sayesinde zamanında emekli oldum. HaberTürk’ü okumamızın sebebi sizin orda olmanızdır. Sayın Tezel, 15.04.1968 doğumlu eşimin emekliliği için birkaç sorum olacak köşenizde cevaplarsanız minnettar kalırız. Eşimin adı Gül Yüksel işe başlaması, 26.07.1993 ve 29.03.2000 gününden itibaren Bağ-Kur’lu oldu. 01.10.2005 gününden itibaren tekrar SSK’lı isteğe bağlı prim yatırdık ekim 2008’de dilekçe vererek isteğe bağlıdan çıktık. Kasım 2008’den itibaren eşim çalışıyor. SSK’lı olarak prim yatırıyor. Toplam gün sayısı 5400 bunun 1696’sı Bağ-Kur geri kalan SSK’dır. SSK sicili 0101199309642 ve Bağ-No’da 0876468497’dir. Emeklilik dilekçemizi ne zaman vermeliyiz? Gün sayısını ne zaman doldururuz? İsmet Yüksel
Verdiğiniz bilgilere ve sicil numaralarına göre, SSK’da (30.10.2009 itibariyle) toplam 3774 gününüz var ve Bağ-Kur’da da 1696 gün genel toplamda 5470 gününüz olduğu gibi Bağ-Kur’dan sonra SSK’ya 1504 gününüz olduğundan bundan sonra prim ödeyerek 5675 günü tamamladıktan sonra prim ödemenize gerek yok. Yani, aralıksız çalışmaya devam ederse 31.05.2010 günü prim ödeme süresi tamamlanıyor. Emeklilik zamanı da 50 yaşını tamamlayıp 51 yaşından gün alacağı 15.04.2018 günüdür.