HİZMET SÖZLEŞMESİNDE DENEME SÜRESİ NE İFADE EDER?
İşyerimize bu ay 01.06.2011 Tarihinten itibaren Belirsiz Süreli Hizmet Sözleşmesi ile Mühendis çalışan işçi işe aldık.4857 sayılı İş Kanununun Hükümlerine göre İki aylık deneme süresini sözleşme hükümleri olarak karşılıklı sözleşmeye yazdık ve imzaladık.Sözleşmeyi de resmiyet ve inkar olmaması için noter nezdinde yaptık.Bu durumda nasıl bir yol izleyeceğiz?Deneme süresinde anlaşmazlık ortaya çıkarsa ihbar önelleri var mıdır?Sigorta yapılacak mı?İleride anlaşmama durumunda iş güvencesi, ihbar,kıdem,yıllık izin süresi başlangıcını neye göre belirleyeceğiz?-İsmi Saklı
Deneme Süresi Kavramı Nedir?
Öncelikle işçinin iş sözleşmesine dayanarak çalışmaya başladığı andan itibaren tanımadığı bir çevre olan işyerini ve işverini bu süreler içerisinde tanımasına olanak sağlar.Aynı işlem işveren içinde geçerlidir.İşveren de o süre içinde işçisinin iş becerisini ,kabileyetini,iş ahlakını,uyumunu ve güvenirliliğini test etmiş olur.
O halde genelde işverenler işçiyi tanıyıp işçinin çalışma sisteminin işyerine uygun olduğuna hüküm verilebilmesi için iş sözleşmesine kanunda belirtilen şekilde deneme süresi konulabilmektedir.Bu da zorunlu olmasa da iş hayatında yerleşmiş bir hükümdür.
4857/15.Maddesinde Deneme Süresi:
Taraflarca iş sözleşmesine bir deneme kaydı konulduğunda, bunun süresi en çok iki ay olabilir. Ancak deneme süresi toplu iş sözleşmeleriyle dört aya kadar uzatılabilir.
Deneme süresi içinde taraflar iş sözleşmesini bildirim süresine gerek olmaksızın ve tazminatsız feshedebilir. İşçinin çalıştığı günler için ücret ve diğer hakları saklıdır
1.)Deneme süresi en çok iki ay olabilir.
2.)Toplu iş sözleşmesiyle bu süre dört aya kadar uzatılabilinir.
3.)Bildirim öneli sürelerine bakılmadan deneme süresinde işçi yada işveren sözleşmeyi fesh edebilir.Tazminat ödenmez.
4.) İşçinin çalıştığı günler için ücret ve diğer hakları saklıdır
İki aylık yada toplu sözleşme ile Dört aylık kanuni süre dolduktan sonra deneme süresi sona erer ve sözleşme süreklilik kazanır.
Sözleşmenin Geneli Hakkında Bilgi:
Sözleşmenin yazılı şekilde yapılması ileride İş Mahkemesi nezdinde yapılacak itirazlarda karine teşkil edecektir.Şekil yönünden belirlenmiş bir norm şekli olmasada sözleşmede yapılacak işin tanımı,başlangıç süresi,bitiş süresi,çalışma ve mesai koşulları,işçinin ihbar öneli,alacağı ücret,yıllık izin süreleri,taraflar arasında ortaya çıkan uyuşmazlıklarda dayanak olarak 4857 sayılı İş Kanununun referans alınacağı gibi maddeleri ihtiva ederek işçi ve işveren tarafından karşılıklı imza altına alınır.Bu imzalar noter huzurunda atıldığında imza inkarı ortadan kalkar.Sözleşmelerin illa da noterde düzenleneceği diye bir şart yoktur.İşçi ileride imza bana ait değildir inkarını ortadan kaldırmak adına sözleşme imzalamadan önce noter kanalı ile imza beyannamesi alırsanız en azından ileride doğacak anlaşmazlığı önlemiş olursunuz.İş sözleşmesinin bir nüshası işçi de bir nüshası işveren de olmak üzere düzenlenir.Çalışma hayatında çoğu zaman boş kağıta attırılan imzalar ile yapılan sözleşmeler inandırıcı olmamaktadır.Hizmet sözleşmelerinde sonradan doldurulmak üzere boş satırlar bulunmamalıdır.Daima sözleşmenin ikinci suretini işçiye teslim edildiğine dair bir belge imzalatılmasında ispat açısından fayda var.
Deneme Süresinin İşverene Sağladığı Avantaj:
4857/15. Maddesinde açıkcana belirtildiği üzere deneme süresi içinde ortaya konulacak bir memnuniyetsizlik de iş sözleşmesinin tazminatsız feshedilebilmesine olanak tanımaktadır.Dolayısıyla, deneme süresi yalnızca ihbar öneli ve ihbar tazminatı ile ilgili olup bundan öte bir anlamı yoktur.
Sigortalılık Vazgeçilmezlik İlkesidir:
5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu kapsamında Sosyal Güvenlik Kurumu’na (SGK) sigortalı olarak bildiriminin yapılması zorunludur.Hizmet akdine tabi çalışmaları halinde sigortalı olmak zorundadır.Sigortasız çalıştıran işveren hakkında 5510 sayılı Kanun uyarınca idari para cezası uygulanır.Ayrıca SGK tarafından sağlanan teşviklerini işverenler bir yıl boyunca kaybederler.
Deneme Süresinin de İşçinin Hakları Var mı?
İşçinin çalıştığı günler için ücret, fazla çalışma ücreti, hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatil gibi ,deneme süresinde işçi çalışması karşılığında ikramiye,sendikaya üye olması halinde toplu sözleşmeden doğan haklarını alır.İşverenlikçe sağlanan servis,yemek haklarından yararlanabilir.Deneme süresinde sendikaya üye olabilir, greve de katılabilir.
Deneme Süresi Sona Erdiğinde Yeniden Sözleşme Düzenlenir mi?
Deneme süresi belirlendikten sonra iki yada dört aylık süre bittiğinde yeni sözleşme yapılmadan mevcut olan sözleşme devam edecektir. Deneme süresinin belirlendiği durumlarda, deneme süresi için ayrı, sonrası için ayrı bir sözleşme yapılmayacak, aynı sözleşme geçerli olacaktır.
Deneme Süresi Sona Erdiğinde 4857 sayılı Yasadaki Hakların Geçerliliği Nedir?
4857 sayılı yasadaki hakların elde edilmesi için aranan çalışma süresinin toplamında, deneme süresindeki çalışmalar da sayılacaktır. Deneme süresinde iki veya dört aylık sürenin sona erdiğinde, altı ay veya bir yıl gibi süreler geçtikten sonra hak kazanılan 30 kişiden fazla işçi çalıştıran işyerleri için iş güvencesi kapsamındalar,İhbar tazminatı,Kıdem Tazminatı ve Yıllık izin hakları gündeme gelecektir.
Örnek :
A Ltd Şti Mühendislik hizmeti veren bir işyeridir.40 Kişiden oluşan bir kadrosu bulunuyor.01.04.2010 günü işyerine Elektrik ve Elektronik Mühendisi olarak Ahmet Bey işe alınıyor.Belirsiz Hizmet Sözleşmesine iki aylık deneme süresi ibaresi konuluyor.
Ahmet Bey işveren tarafından 10.06.2011 günü iş akdi feshine gidiliyor.4857 sayılı İş Kanunundan Doğan Hakları Nedir ?
1.)40 kişi çalıştığından altı aylık süreyi aştığından İşe iade davası açabilir.
2.)Bir yıldan fazla süre çalıştığı için Yıllık İzin Hakkı vardır.
3.)Altı aylık süreden fazla çalıştığı için İhbar Öneli süreleri işleyecektir.
4.)Bir yıldan fazla süre çalıştığı için Kıdem Tazminatı Alacaktır.
5.)Yasal sigortalılık süresi 10 gün+2ay+1yıldır.Bu süre üzerinden diğer haklar hesaplanacaktır.
Hizmet Sözleşmesinde Deneme Süresi İbaresi Yazılmadığında Ortaya Çıkan Sonuç:
İş sözleşmesinde Deneme Süresi kaydının bulunmadığı hallerde ise, iş sözleşmesi 1 gün bile sürerse en az iki hafta ihbar öneli ve ihbar tazminatı söz konusu olacaktır.
VEDAT İLKİ
vedat.uzman@gmail.com