TARIM SSK GÜNCEL AÇIDAN BAKIŞ (YAZI DİZİSİ-2)
Yaşlılık Sigortası Uygulaması
2925 sayılı Kanuna göre yaşlılık sigortasından aylığa hak kazanma koşulları
A.)08.09.1999 (hariç) tarihinden önce sigortalı olanlar,
B.)01.10.1999 (dahil) ila 30.04.2008 (dahil) tarihleri arasında sigortalı olanlar,
C.)30.04.2008 (hariç) sonrasında sigortalı olanlar,
için aşağıdaki şeklinde belirlenecektir.
08.09.1999 (hariç) tarihinden önce sigortalı olanlar
4447 sayılı Kanunla 2925 sayılı Kanuna eklenen geçici 2. maddenin;
– (A) bendine göre 4447 sayılı Kanunun yürürlüğe girdiği 08.09.1999 tarihinde 13 yıl ve daha fazla sigortalılığı bulunanlar; en az 15 yıllık sigortalılık süresi ve 3600 prim ödeme gün koşulunu yerine getirdikleri zaman yaşlılık aylığından yararlanabilecektir.
– 4759 sayılı Kanunun yürürlüğe girdiği 23.05.2002 tarihinde (A) bendi kapsamında olanlar hariç, sigortalılık süresi 13 yıl (dahil) ve daha fazla olanlar için aşağıdaki tabloda belirtilen kademeli geçiş süreci öngörülmüştür.
2925 SK/Geçici 2-B’ye göre yaşlılık aylığına hak kazananlar | ||||
23.05.2002 tarihindeki sigortalılık süresi/sigortalılık süresinin başlangıcı | Tahsis talep tarihindeki en az | |||
Yaşı | Sigortalılık süresi | Gün sayısı | ||
Kadın | Erkek | |||
13 yıl (dahil)-15 yıl 8 ay 15 gün 09.09.1986-23.05.1989 | 40 | 44 | 15 | 3600 |
12 yıl 3 ay (dahil)-13 yıl 24.05.1989-23.02.1990 | 41 | 45 | 15 | 3600 |
11 yıl 6 ay (dahil)-12 yıl 3 ay 24.02.1990-23.11.1990 | 42 | 46 | 15 | 3600 |
10 yıl 9 ay (dahil)-11 yıl 6 ay 24.11.1990-23.08.1991 | 43 | 47 | 15 | 3600 |
10 yıl (dahil)-10 yıl 9 ay 24.08.1991-23.05.1992 | 44 | 48 | 15 | 3600 |
9 yıl 3 ay (dahil)-10 yıl 24.05.1992-23.02.1993 | 45 | 49 | 15 | 3600 |
8 yıl 6 ay (dahil)-9 yıl 3 ay 24.02.1993-23.11.1993 | 46 | 50 | 15 | 3600 |
7 yıl 9 ay (dahil)-8 yıl 6 ay 24.11.1993-23.08.1994 | 47 | 51 | 15 | 3600 |
7 yıl (dahil)-7 yıl 9 ay 24.08.1994-23.05.1995 | 48 | 52 | 15 | 3600 |
6 yıl 3 ay (dahil)-7 yıl 24.05.1995-23.02.1996 | 49 | 53 | 15 | 3600 |
5 yıl 6 ay (dahil)-6 yıl 3 ay 24.02.1996-23.11.1996 | 50 | 54 | 15 | 3600 |
4 yıl 9 ay (dahil)-5 yıl 6 ay 24.11.1996-23.08.1997 | 51 | 55 | 15 | 3600 |
4 yıl (dahil)-4 yıl 9 ay 24.08.1997-23.05.1998 | 52 | 56 | 15 | 3600 |
3 yıl 3 ay (dahil)-4 yıl 24.05.1998-23.02.1999 | 53 | 57 | 15 | 3600 |
2 yıl 8 ay 15 gün (dahil)-3 yıl 3 ay 24.02.1999-08.09.1999 | 54 | 58 | 15 | 3600 |
01.10.1999 (dahil) ila 30.04.2008 (dahil) tarihleri arasında sigortalı olanlar
İlk defa 01.10.1999 (dahil) ila 30.04.2008 (dahil) tarihleri arasında sigortalı olanların yaşlılık aylığına hak kazanması için;
– Kadın ise 58 yaşını, erkek ise 60 yaşını doldurmuş olması,
– 15 yıldan beri sigortalı olması
– En az 3600 gün prim ödemiş olması
– Kurumdan yazılı istekte bulunması,
şartlarını yerine getirmesi gerekmektedir.
30.04.2008 (hariç) sonrasında sigortalı olanlar
İlk defa 01.05.2008 tarihinden sonra 2925 sayılı Kanuna tabi olanlara kadın ise 58, erkek ise 60 yaşını doldurmuş olması ve en az 7200 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortası primi bildirilmiş olması şartı ile yaşlılık aylığı bağlanacaktır.
Kadın sigortalılar için 58, erkek sigortalılar için 60 olarak öngörülen yaş hadlerinin, 7200 prim gün sayısı koşulunun 01.01.2036 tarihinden sonra yerine getirilmesi halinde, gün koşulunun yerine getirildiği tarih aralığındaki yaş hadleri esas alınarak aylığa hak kazanma koşulları belirlenecektir.
Yine Kanunun 28. maddesinin üçüncü fıkrasında; ikinci fıkrada belirlenen yaş hadlerine 65 yaşı geçmemek üzere, üç yıl eklenmek ve adlarına en az 5400 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olması şartıyla da yaşlılık aylığı bağlanabilecektir.
Yaşlılık Aylığının Kesilmesi Esası Nedir?
2925 sayılı Kanuna göre yaşlılık aylığı alan sigortalının;
A.)4/1-(a) kapsamında çalışması halinde, tercihine bakılmaksızın aylığı kesilmeyerek prime esas kazançları üzerinden % 30 ve kısa vade sigorta primi olmak üzere sosyal güvenlik destek primi kesilecektir.
B.) 4/1-(b) kapsamında çalışması halinde, yaşlılık aylığı ödenmeye devam edilecek, yaşlılık aylığından sosyal güvenlik destek primi kesilecektir. Prim oranı % 15 tir. Muhtarlar ve tarım işlerinde çalışanlardan SGDP kesilmeyecektir.
C.) 4/1-(c) kapsamında çalışması halinde, kamu işyerinde çalıştığı için 5335 sayılı Kanun gereği aylığı kesilecek ve hakkında tüm sigorta kolları uygulanacaktır.
Ölüm Sigortası Uygulaması:
Kanunla 2925 sayılı Kanunda ölüm aylığına hak kazanma koşullarından sigortalıya ilişkin şartlarda herhangi bir değişiklik yapılmamıştır.
18.10.2006 tarihinden geçerli olmak üzere yürürlüğe giren 5561 sayılı Kanun ile 2925 sayılı Kanunun 26. maddesinin (a) bendi yeniden düzenlenerek; ölüm aylığı bağlanmasında 5 yıllık sigortalılık süresi ve en az 900 gün prim ödemiş olma şartı getirilmiş, 506 sayılı Kanuna eklenen geçici 93. madde ile de 18.10.2006 tarihinden önce ölen sigortalıların hak sahiplerine müracaatları halinde, söz konusu şartlarla aylık bağlanmasına imkan sağlanmıştır.
Buna göre, ölen sigortalının hak sahiplerine aylık bağlanabilmesi için,
– 5 yıldan beri sigortalı bulunup, sigortalılık süresinde en az 900 gün prim ödemiş olan,
– Malullük veya yaşlılık aylığı almakta iken veya yazılı olarak istekte bulunup malullük veya yaşlılık aylığı bağlanmasına hak kazandıktan sonra ölen,
– Bağlanmış bulunan malullük veya yaşlılık aylıkları kesilmiş olan sigortalılardan ölen,
sigortalının hak sahiplerine yazılı istekleri üzerine aylık bağlanacaktır.
2925 sayılı Kanunun yürürlükte bırakılan 25. maddesine göre ölüm sigortasından sağlanan yardımlar içerisinde ana ve babaya aylık bağlanması ve toptan ödeme yapılması bulunmamaktadır. Bunun dışında, hak sahiplerine ilişkin koşullar, ölüm aylığının başlangıcı, kesilmesi, hesaplanması ve yeniden bağlanmasına ilişkin tüm uygulamalar Kanunla getirilen düzenlemelere paralel yürütülecektir.
Toptan Ödeme ve İhya Nasıl Uygulanır?
5510 sayılı Kanunun yürürlüğe girdiği 2008/Ekim ayından önceki uygulamada, yapılan toptan ödemeler ihya edilememekte iken, 5510 sayılı Kanun ile yaşlılık ve ölüm toptan ödemeleri için ihya olanağı sağlanmıştır.
2925 sayılı Kanunun yaşlılık toptan ödemesine ilişkin 24. maddesi yürürlükten kaldırıldığından ve uygulama 5510 sayılı Kanuna paralel düzenlendiğinden, 5510 sayılı Kanunun yürürlüğe girdiği 2008/Ekim ayı itibariyle yaşlılık toptan ödemesi talebinde bulunanların primlerinin 2/3 ü yerine tamamı yaşlılık toptan ödemesi olarak ödenecektir.
Ölen sigortalının ana ve babasına ölüm sigortasından aylık bağlanmadığı gibi toptan ödeme de yapılmayacaktır.
Evlenme ve Cenaze Ödenekleri Farklıdır:
2925 sayılı Kanun gereğince hak sahibi kız çocuklarına evlenme ödeneği ödenmeyecektir.
Cenaze masrafı karşılığı yalnızca iş kazası veya meslek hastalığı sonucu ölüm halinde ödenecektir.
VEDAT İLKİ
vedat.uzman@gmail.com