4857 GÖRE KISMİ SÜRELİ ÇALIŞANLARDA BORÇLANMA – İSTEĞE BAĞLI SİGORTALILIK-HİZMETLERİN ÇAKIŞMASI

14 Nisan 2011

4857 GÖRE KISMİ SÜRELİ ÇALIŞANLARDA BORÇLANMA – İSTEĞE BAĞLI SİGORTALILIK-HİZMETLERİN ÇAKIŞMASI
6111 sayılı Torba yasada yapılan düzenleme ile 5510 sayılı SS ve GSSK 41.maddesine eklenen (i) bendinde
i) (Ek: 13/2/2011-6111/30 md.) Bu bendin yürürlüğe girdiği tarihten sonraki sürelere ilişkin olmak üzere, 4857 sayılı Kanuna göre kısmi süreli iş sözleşmesi ile çalışan sigortalıların, kısmi süreli çalıştıkları aylara ait eksik süreleri,kendilerinin veya hak sahiplerinin yazılı talepte bulunmaları ve talep tarihinde 82 nci maddeye göre belirlenen prime esas günlük kazanç alt ve üst sınırları arasında olmak üzere, kendilerince belirlenecek günlük kazancın % 32’si üzerinden hesaplanacak primlerini borcun tebliği tarihinden itibaren bir ay içinde ödemeleri şartı ile borçlandırılarak, borçlandırılan süreleri sigortalılıklarına sayılır. (Ek cümle: 13/2/2011-6111/30 md.) (i) bendi kapsamında borçlanılacak sürelere ilişkin genel sağlık sigortası primlerinin ödenmiş olması halinde, genel sağlık sigortası primi ödenmiş bu sürelere ilişkin borçlanma tutarı % 20 oranı üzerinden hesaplanır.
Borçlanılan süreler, uzun vadeli sigorta ve genel sağlık sigortası bakımından;
b) (Değişik: 13/2/2011-6111/30 md.) Birinci fıkranın (i) bendine göre borçlananlar ise 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendine göre, sigortalılık süresi olarak değerlendirilir.
4857 sayılı Kanuna Göre Kısmi Süreli İş Sözleşmesi İle Çalışanların 25.02.2011 Tarihinden Sonraki Süreleri Borçlanmaları:
Kanunun 41. maddesine eklenen (i) bendi ile 25.02.2011 tarihinden sonraki sürelere ilişkin olmak üzere, 4857 sayılı İş Kanununa göre kısmi süreli iş sözleşmesi ile çalışan sigortalıların kısmi süreli çalıştıkları aylara ait eksik kalan sürelerini borçlanmalarına imkan sağlanmıştır.
Hangi Sigortalılık Statüsünden Değerlendirilecektir:
Bu bent uyarınca yapılacak borçlanmalar 4-1 (a) bendi kapsamında sigortalılık süresi olarak değerlendirilecektir.
APHB Hangi Neden Kodu İle Bildirilenler Bu Haktan Faydalanacaktır:
4857 sayılı Kanunun 13. maddesinde kısmi iş sözleşmesi; işçinin normal haftalık çalışma süresinin tam süreli iş sözleşmesiyle çalışan emsal işçiye göre önemli ölçüde daha az belirlenmesi olarak tanımlanmıştır.
Buna göre, 25.02.2011 tarihinden itibaren kamu ve özel sektörde çalışanlar ile ev hizmetlerinde 30 günden az çalışanlardan aylık prim ve hizmet belgesi ile bildirilen eksik gün nedeni 06 (Kısmi istihdam), 07 (Puantaj kayıtları) ve 17 (Ev hizmetlerinde 30 günden az çalışma) olan sigortalılar ay içinde zorunlu sigortalılık dışındaki sürelerini borçlanabileceklerdir.
EK-10 Eksik Gün Bildiriminde Ayrım Nedir?
Ay içinde 30 günden az çalışmış oldukları halde eksik gün nedeni 12 (Birden fazla) ve 13 (Diğer) olarak işaretlenenlerin işverenlerce Kuruma her ay bildirilen “Eksik Gün Bildirim Formu” ekinde verilen eksik gün nedenleri incelenecek, eksik gün nedeninin 06 (Kısmi istihdam), 07 (Puantaj kayıtları) ve 17 (Ev hizmetlerinde 30 günden az çalışma) olduğunun tespit edilmesi halinde bu süreler de borçlandırılacak ve sigortalılardan ayrıca belge istenmeyecektir. İşverenlerin 5510 sayılı Kanunun 86. maddesinin dördüncü fıkrasına göre eksik gün bildiriminde bulunmalarının SGK’ca zorunlu tutulmaması hallerinde sigortalılar eksik gün nedenlerine ilişkin belgeleri işverenlerden alarak SGK’a vereceklerdir.
Prim Oranları:
Kanunun 41. maddesinin (i) bendi gereğince borçlanma yapacakların borçlanmaya ilişkin prim tutarı 01.01.2012 tarihine kadar sigortalının veya hak sahiplerinin talepte bulundukları tarihte 82. maddeye göre prime esas kazancın alt ve üst sınırları arasında olmak üzere kendilerince belirlenen günlük kazancın % 32’si oranında hesaplanacaktır. Ancak, ay içerisinde eksik kalan sürelerini 60. maddenin birinci fıkrasının (g) bendine göre genel sağlık sigortası primi ödemek suretiyle 30 güne tamamlayanların bu sürelerde yapacakları borçlanmalarda borçlanma tutarı % 20 oranı üzerinden hesaplanacaktır.
Bu durumda (i) Bendi Kapsamında Borçlanma Formulü:
Genel Sağlık Sigortası Primi Ödenmemiş Süreler İçin Borçlanma Tutarı:
(Borç Tutarı = Belirlenen Günlük Kazanç x Borçlanılacak Gün Sayısı x % 32),
Genel Sağlık Sigortası Primi Ödenmiş Süreler İçin Borçlanma Tutarı:
(Borç Tutarı = Belirlenen Günlük Kazanç x Borçlanılacak Gün Sayısı x % 20)
Primi 30 güne Tamamlamada Ayların 28-29-31 Gün Olması Dikkate Alınacak mı?
4857 sayılı Kanuna göre kısmi süreli iş sözleşmesi ile çalışan sigortalıların kısmi süreli çalıştıkları aylara ait eksik sürelerinin borçlandırılmasında sigortalılar ay içinde 30 günden az çalıştıkları süreleri 30 güne tamamlayarak borçlanma yapacaklarından 28, 29 ve 31 gün çeken aylardaki borçlanılacak süreler 30 güne tamamlanarak borçlanma süresi belirlenecektir.
Kamu Sektöründe İş Akdi Askıda Olanların Borçlanma Hakkına Sahipler mi?
Kamu idaresine ait işyerlerinde çalıştırılan ve iş akdi askıda olan sigortalılar 4857 sayılı Kanun gereğince belirli süreli iş sözleşmesine tabi olduklarından iş akdinin askıda olduğu sürelerde zorunlu ya da isteğe bağlı sigortalı olabilecekler, ancak bu süreler borçlanma kapsamında değerlendirilmeyecektir.
İsteğe Bağlı Sigorta ve Şartları:
İsteğe bağlı sigorta; kişilerin isteğe bağlı olarak prim ödemek suretiyle uzun vadeli sigorta kollarına ve genel sağlık sigortasına tâbi olmalarını sağlayan sigortadır.
İsteğe bağlı sigortalı olabilmek için Türkiye’de ikamet edenler ile Türkiye’de ikamet etmekte iken sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmamış ülkelerdeki Türk vatandaşlarından;
a) Bu Kanuna tâbi zorunlu sigortalı olmayı gerektirecek şekilde çalışmamak veya sigortalı olarak çalışmakla birlikte ay içerisinde 30 günden az çalışmak ya da tam gün çalışmamak,
b) Kendi sigortalılığı nedeniyle aylık bağlanmamış olmak,
c) 18 yaşını doldurmuş bulunmak,
d) İsteğe bağlı sigorta talep dilekçesiyle Kuruma başvuruda bulunmak, şartları aranır. .(5510/50Md.)
İsteğe Bağlı Sigorta Başlangıcı :
İsteğe bağlı sigortalılık, müracaatın Kurum kayıtlarına intikal ettiği tarihi takip eden günden itibaren başlar.
İsteğe bağlı sigortalı olarak prim ödenen tarihlerde, 4 üncü maddeye göre sigortalı olmayı gerektirecek çalışması bulunduğu tespit edilenlerin, zorunlu sigortalılıkla çakışan isteğe bağlı prim ödenen süreleri iptal edilerek, bu süreye ilişkin ödedikleri primler ilgililere iade edilir.
Ay içerisinde 30 günden az çalışan veya 80 inci madde uyarınca prim ödeme gün sayısı, ay içindeki toplam çalışma saatinin 4857 sayılı Kanuna göre belirlenen günlük normal çalışma saatine bölünmesi suretiyle hesaplanan sigortalıların aynı ay içerisinde isteğe bağlı sigortaya prim ödemeleri halinde, primi ödenen süreler zorunlu sigortalılığa ilişkin prim ödeme gün sayısına otuz günü geçmemek üzere eklenir ve eklenen bu süreler, 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalılık süresi olarak kabul edilir.(5510/51Md.)
Ay İçinde 30 Günden Az Çalışanlardan İsteğe Bağlı Sigortalı Olanlar:
5510 sayılı Kanunun 50. maddesi ile ay içinde 30 günden az çalışan veya tam gün çalışmayanlar isteğe bağlı sigortaya müracaat etmeleri halinde kalan sürelerini isteğe bağlı sigortaya prim ödeyerek 30 güne tamamlayabilmektedirler.
6111 sayılı Kanunun 32. maddesi ile Kanunun 51. maddesinin üçüncü ve beşinci fıkralarında yapılan değişiklikle ay içinde 30 günden az çalışan veya tam gün çalışmayan sigortalıların isteğe bağlı sigortalılık statüleri 25.02.2011 tarihinden itibaren 5510 sayılı Kanunun 4-1 (a) bendi kapsamında sayılacaktır.
01.10.2008-24.02.2011 Tarihlerinde Yapılan İsteğe Bağlı Ödemeler Hangi Sigortalılık Statüsünden Sayılacaktır:
Ay içinde 30 günden az çalışmaları nedeniyle isteğe bağlı sigortalı sayılanların 01.10.2008-24.02.2011 tarihleri arasındaki sigortalılıkları 4-1 (b) bendi kapsamında, 25.02.2011 tarihi ve sonrasındaki sigortalılıkları ise 4. -1 (a) bendi kapsamında sigortalılık süresi sayılacaktır.
SGK Bu sigortalılar İçin Nasıl Bir Kayıt Yöntemi İzleyecektir:
01.10.2008 tarihinden sonra isteğe bağlı sigortaya müracaat etmiş olup halen 4. maddenin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında prim ödeyenler ile 25.02.2011 tarihinden itibaren müracaat edenlerin bu tarihten sonraki işlemleri “30 günden az prim ödeyen” ve “ay içinde tahakkuk ettirilecek isteğe bağlı sigorta gün sayısı” girilerek hizmet oluşturulacaktır.
01.10.2008-24.02.2011 tarihleri arasında müracaat eden sigortalıların isteğe bağlı sigortaya giriş bildirgelerinin bir fotokopisi (4/a) sigorta sicil dosyalarında muhafaza edilecek, 01.10.2008-24.02.2011 tarihleri arasında ay içinde 30 günden az çalışan veya tam gün çalışmayanlardan kalan süreleri 4. maddenin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında prim ödemek suretiyle 30 güne tamamlayanların ödemiş oldukları prim karşılığı hizmet süreleri (4/b) Tescil Programına her ay (01-terk), (05-isteğe bağlı sigortalılık) kodları ile sosyal güvenlik il müdürlüğünce/sosyal güvenlik merkezince manuel olarak aktarılacaktır.
İsteğe Bağlı İşsizlik Sigortasında Prim Oranı:
6111 sayılı Kanunun 68. maddesiyle 4447 sayılı Kanunun 46. maddesinde yapılan düzenleme ile ay içindeki çalışması 30 günün altında olanlar ile 4857 sayılı Kanuna göre kısmi süreli iş sözleşmesi ile çalışanlardan ay içindeki çalışmasını 30 güne tamamlayanlar işsizlik sigortası kapsamında sigortalı sayılmışlardır.
Söz konusu hüküm gereğince 25.02.2011 tarihinden itibaren 4857 sayılı Kanuna göre kısmi süreli çalışıp ayrıca isteğe bağlı sigortaya müracaat edenlerden % 32 prim oranı ile sigortalı ve işveren hissesi dahil % 3 oranında işsizlik sigortası primi olmak üzere toplam % 35 oranında prim alınacaktır.
İsteğe Bağlı Prim Ödemede APHB Önemi Var mı?
Ay içinde 30 günden az çalışıp isteğe bağlı sigortalı olmak için müracaat edenlerden kısmi süreli iş sözleşmesine tabi çalışanların aylık prim ve hizmet belgesindeki eksik gün nedeni 06 (Kısmi istihdam), 07 (Puantaj kayıtları), 17 (Ev hizmetlerinde 30 günden az çalışma), 12 (Birden fazla) ve 13 (Diğer) olanlar dikkate alınacaktır.
30 güne Tamamlanmayan Süreler İçin İlerki Yıllarda Ödeme İmkanı Var mı?
Bu sigortalıların zorunlu sigortalılık süresinin isteğe bağlı sigortaya beyan ettiği gün sayısından az olması halinde, eksik ödemiş oldukları aylara ilişkin hizmet, prim farkını ödemeleri halinde dikkate alınacaktır.
Fazla Ödemeler Nasıl Değerlendirilecektir?
Zorunlu çalışmalarının beyan ettikleri gün sayısından fazla olması halinde ise fazla ödenen tutarlar prim borçlarına mahsup edilebileceği gibi talepleri halinde sigortalılara iade edilecektir.
Örnek- Aylık prim ve hizmet belgesinde her ay 20 gün çalışan ve eksik gün nedeni 06 (Kısmi istihdam) olan sigortalı, 25.05.2011 tarihinde ay içinde 30 günün altında olan süresini isteğe bağlı sigortalı olarak tamamlamak için müracaat etmiştir. Bu durumda sigortalının isteğe bağlı sigortalılığı 21.05.2011 tarihi itibariyle başlatılacaktır.
Kamu İdarelerinde Çalışıp İş Sözleşmesi Askıda Olanların İsteğe Bağlı Sigortalılığı:
6111 sayılı Kanunun 42. maddesiyle 5510 sayılı Kanunun 88. maddesinin dördüncü fıkrasına “Ancak, kamu idaresine ait işyerinde çalıştırılan sigortalıların iş sözleşmesinin askıda olduğu sürede 4. maddenin birinci fıkrasının (a) ve (b) bentlerine tabi çalışmaları ya da isteğe bağlı sigortalı olmaları halinde bu sigortalılar için belirtilen şekilde çalıştıkları veya isteğe bağlı sigortalı olarak prim ödedikleri sürelerle sınırlı olarak ilgili kamu idaresinden genel sağlık sigortası primi alınmaz.” cümlesi eklenmiş olup, bu değişiklikle kamu idaresine ait işyerinde çalıştırılan sigortalıların iş sözleşmesinin askıda olduğu sürede 4. maddenin birinci fıkrasının (a) ve (b) bentlerine tabi çalışmaları ya da isteğe bağlı sigortalı olmaları halinde bu sigortalılar için belirtilen şekilde çalıştıkları veya isteğe bağlı sigortalı olarak prim ödedikleri sürelerle sınırlı olarak ilgili kamu idaresinden genel sağlık sigortası primi alınmayacağı hüküm altına alınmıştır.
Bu kapsamda olan kişilerin isteğe bağlı sigortaya müracaat etmeleri halinde talepleri kabul edilerek 05.01.2009 tarihli ve 2009/5 sayılı Genelge hükümleri doğrultusunda işlemleri yapılacak ancak, isteğe bağlı sigorta primi ödenen süreler 4-1 (b) bendi kapsamında sigortalılık olarak değerlendirilecektir.
Kısmi Süreli Olarak 30 Günden Az Çalışılan Sürelerde Hizmetlerin Çakışması:
4857 sayılı Kanuna göre kısmi süreli iş sözleşmesiyle, ev hizmetlerinden 30 günden az veya puantaj kaydıyla çalışıp eksik gün nedeni 06 (Kısmi istihdam), 07 (Puantaj kayıtları) ve 17 (Ev hizmetlerinde 30 günden az çalışma) olan sigortalıların aynı zamanda 5510 sayılı Kanunun 4-1 (b) bendinde sayılan sigortalılık hallerinin bulunması durumunda, 4-1 (a) bendi kapsamında sigortalılığı sona ermedikçe ay içerisinde eksik kalan günlerinde 4-1 (b) bendi kapsamında sigortalı sayılmayacaklardır.
Ay içerisinde eksik kalan süreleri için isteğe bağlı sigortaya müracaat edebilecekleri gibi 41. maddenin (i) bendi kapsamında borçlanabileceklerdir. Bu şekilde kazanılan süreler 4-1 (a) bendi kapsamında sigortalılık süresi olarak değerlendirilecektir.
Ancak, kısmi süreli çalışması nedeniyle (a) bendi kapsamında sigortalı sayılanların devam eden (b) bendi kapsamındaki çalışması nedeniyle de prim ödemek istenmesi durumunda (b) bendi kapsamında 30 gün üzerinden prim tahakkuk ettirilecektir.
5510 sayılı Kanunun 67. maddesine 6111 sayılı Kanunun 36. maddesiyle eklenen beşinci fıkrasında 25.02.2011 tarihinden itibaren Kanunun 4. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamındaki sigortalıların 4857 sayılı İş Kanununun 56. ve 74. maddeleri ile diğer iş kanunlarına göre ücretsiz izin sayılan süreler haricinde ayrıca bir takvim yılı içerisinde toplam bir ayı aşmayan ve işverenlerince belgelendirilen ücretsiz izin sürelerinde genel sağlık sigortalılıklarının devam edeceği hüküm altına alındığından, bu durumdaki sigortalılara 4. -1 (a) bendi kapsamında gün bildirilmeyeceğinden 4. maddenin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında yatırılan primler, 4. maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında günsüz prime esas kazanç olarak dikkate alınacaktır.

VEDAT İLKİ