2005 yılından sonra dolar ile yurtdışı borçlanması yapanlar dava ile emekli aylıklarını arttırabilirler

Eski adıyla SSK yeni adıyla SGK, yurtdışı borçlanması ile emekli olanlar için emekli aylığı hesaplama yöntemini durduk yerde yasal dayanak olmadığı halde değiştirdiği için yeni yurtdışı emeklileri eskilere göre yarı yarıya daha az emekli aylığı alıyorlar…

Kimin ne kadar emekli aylığı alacağı 1990 yılından bugüne kadar geçen süredeki ortalama aylık kazancı ile prim ödeme gün sayısı ile belirlenen aylık bağlama oranının çarpımı belli eder…

Yurtdışı borçlanması yapanların geçmiş yıllar kazancı 2005 yılına kadar geçmiş yıllar dolar kuruna göre belli edilirken, değiştirilip ödeme tarihindeki dolar kurunda belli edilmeye başlandı. Dolar değeri düşük olduğu için yurtdışı borçlanması ile 2005 yılından sonra emekli olanlar emekli aylığı eskilere göre düşüktür…

Ali bey, 1972 yılında Türkiye’de SSK’lı olarak işe başladım ve 56 günlük çalışmadan sonra Almanya’ya gittim. Uzun yıllar Almanya’da çalıştıktan sonra 2004 yılında Almanya’da emekli oldum, emeklilik dilekçemi verdikten sonra Türkiye’ye geldim ve yurtdışı borçlanması yaparak 1575 göstergeden yani en yüksek olandan 2004 yılı mayıs ayında süper  emekli edildim. Bir müddet aylık aldıktan sonra aylığımı kestiler. Sebebi, Almanya’da istirahat parası almammış ama bunun yasal olmadığını düşünerek SSK’yı dava ettim. Dava iki yıldan fazla sürdü ama sonunda kazandım. Mahkeme kararıyla kestikleri yurtdışı emekli aylığı tekrar bağladılar ama bu kere en yüksek gösterge yerine en düşük gösterge olan 9475 göstergeyi dikkat almışlar. Ayda 1200 liraya yakın para almam gerekirken şimdi 700 lira maaş alıyorum. Bu durumda benim ne yapmam gerekiyor? İsmi Saklı

Sayın okurum, bu konu pek bilinen bir olay değildir. Zira, ülkemizde çalışanlar kendi emekli aylıklarını bile hesaplayamaz, hatta emekli aylığının nasıl hesaplandığını SGK içindeki kişilerin çoğunluğu bilmez.

—Emekli aylığının ana iki kriteri vardır

Basitçe açıklamak gerekirse alacağımız emekli aylığını belli eden iki temel kriter vardır bunlardan birincisi, ortalama aylık kazanç diğeri de aylık bağlama oranıdır.

-Ortalama aylık kazanç

Emekli aylığının ana belirleyicisidir ve üç dönemi vardır.

Birincisi 01.01.1999 ile 31.12.1999 dönemini kapsayan 10 yıllık sürenin ortalama kazanç hesabı,

İkincisi 01.01.2000 ile 30.09.2008 dönemini kapsaman 8 yıllık sürenin ortalama kazanç hesabı,

Üçüncüsü de 01.01.2008 gününden sonraki dönemin ortalama kazancıdır.

Sizin gibi yurtdışı borçlanması yapanların yukarıda bahsi geçen yıllarda ülkemizde çalışmaları olmadığı için geçmiş yıllar kazancının tespiti için bir usul belirlenmesi gerekmektedir.

-Yurtdışı dolar borçlanması yapanların geçmiş yıllar kazancının tespiti

**2005 ve öncesi dönemde farklıydı

Emekli aylığının belirleyicisi olan 1990 ve sonrası yıllarda ülkemizde çalışmanız olmadığından ve bu yılları da günlüğüne 3,5 dolar vererek satın aldığınız için geçmiş yıllar kazancının bir şekilde belirlenmesi gerekmektedir. Yasal olarak düzenlenmeyen bu konuda yönetmelik de yoktur. SSK kendi kendine genelgelerle yöntem belirlemiştir. 31.12.2005 gününe kadar geçerli olan 8 sayılı ana genelge gereğince geçmiş yıllar kazançlarınız her yılın ortalama dolar kuruna göre belli edilmekteydi.

Günlüğü 3,5 dolardan bir aylık ödeme 105 dolar, bir yıllık ödemem de 1260 dolara tekabül etmektedir. Ödenen bu rakam emeklilik için ödenen yüzde 20’lik dilime tekabül ettiği için de yıllık kazançlarınız bu rakamın beş katı olan 6300 dolar olarak dikkate alınıyordu.

1990’lı yıllarda da döviz liraya göre çok değerli olduğundan, 1990 ve sonrası yıllardaki kazançlarınız Türkiye’de çalışanlara göre çok yüksek rakamlara ulaşmakta ve size bağlandığı gibi 15125 rakamı ile emekli aylığı alarak süper emekli edilmekteydiniz.

**2006 yılında değiştirildi

Hiçbir yasal dayanak ve gelişme olmadığı halde SSK yukarıda bahsettiğim dolar üzerinden yurtdışı borçlanması yapanların emekli aylığına esas geçmiş yıllar kazancını tespit yöntemini 12.12.2005 gün ve 8-29 ek sayılı genelge ile değiştirmiştir. Bu genelge ile getirilen sisteme göre;

Aylık 105 dolarlık ödemenin beş katı olan rakam 525 dolar aylık kazanç kabul edilmekte ve ödeme tarihindeki dolar kuru ile çarpılmaktadır. Mesela dolar kuru 1.40 lira olsa 525 X 1.40 = 735 lira aylık kazancı varmış kabul edilmektedir. Sonra bulunan bu rakam ile ödeme tarihindeki asgari ücret (693 lira) karşılaştırılmakta ve oranı bulunmaktadır ki bu oran, 735/693=1,06’dır.

Geçmiş yıllar kazancı bulunurken de her yılın asgari ücreti ile 1,06 oranı çarpılıp yurtdışı borçlanması yapanın geçmiş yıllar kazancı bulunmaktadır.

Bu hesaplamada yurtdışı borçlanmasına esas doların değerinin son yıllarda yüksek oranlarda düşmesi sebebiyle emekli aylıklarını yarı yarıya düşürmektedir.

***Sizin aylığınız da bu nedenle düşürülmüş

Siz SSK’nın yurtdışı emekli aylığınızı kesmesini dava etmişsiniz ve davayı kazanmışsınız ama SSK eski göstergeli aylığı bağlaması gerektiği halde yeniden yeni sisteme göre emekli aylığı hesaplayıp size bağlamış. Normal şartlarda, 15125 gösterge ile normal şartlarda aylığınız hiç kesilmeseydi bugün alacağınız emekli aylığı ek ödeme hariç 1126 lira olması gerekmektedir.

Fakat, yurtdışı borçlanması ile toplam 9056 gün sayısı ile size verilen aylık 610 liradır. Arada gerçekten iki kata yakın fark vardır. Bu da sizin yasal olmayan  kaybınızdır.

***Yeniden dava edin

Burayı sadece sizin için değil, yurtdışı borçlanmasını dolar üzerinden yaparak 2005 yılından sonra emekli olan tüm vatandaşlarımız için yazıyorum. Eski adıyla SSK’nın yeni adıyla SGK’nın dolar üzerinden borçlanma yapan ve ödeyen gurbetçilerimizin emekli aylığı hesaplama sistemini yasal dayanak olmadan değiştirmesini kabullenmeyip, dava açarsanız aldığınız emekli aylıklarını yükseltirsiniz.

KEY Bilgilendirmesi

Sayın okurlarım, kısa adıy KEY olan Konut Edindirme Yardımı Ödemelerinin tasfyesi meselesi yılan hikayesine döndü. Ortada resmi bir muhatap yok. Hafta başında da Ziraat Bankası Genel Müdürü bir açıklama yapıp, kendisinin de KEY konusunda muhatap bulamadığını, bu sebeple de KEY’in ödemesine esas kanunun yürürlüğünün sona erdiğini belirtti. Gerçek ise bu değil bu sayfa tam 116 gündür KEY sayacımızı çalıştırıyoruz. Eğer bu sayaç 150 günü gösterdiğinde KEY konusunda bir liste açıklanmazsa veya mağdur 5,8 milyon kişinin mağduriyetinin giderilmesi konusunda bir gelişme olmazsa örnek dava dilekçeleri hazırlayıp bu sayfadan yayılayacacağım.

Yurtdışı borçlanması ile emekli olanlar çalışamazlar

Ali bey, önceki yazılarınızda Bulgaristan çalışmalarını borçlanarak emekli olanların SGDP ödeyerek çalışamayacağını yazmıştınız. Ancak ben SGK’ya gidip soruyorum yok öyle bir şey diyorlar. İsmi Saklı

Sayın okurum, sadece Bulgaritan sürelerini borçlananlar değil tüm yurtdışı borçlanması ile emekli olanlara, emekli olduktan sonra çalışmak tamamen yasaktır. Bulgaristan’dan zorunlu göç edenlere yurtdışı borçlanması yapma hakkını da getiren 5754 sayılı Kanun ile 3201 sayılı Kanun’un 6’ncı maddesine şu ibare eklendi. “…31/5/2006 tarihli ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun sosyal güvenlik destek primi hakkındaki hükümleri, bu Kanun hükümlerinden yararlanmak suretiyle aylık bağlananlar için uygulanmaz…” Bu ekleme ile yurtdışı borçlanması yapanlar SGDP (Sosyal Güvenlik Destek Primi) ödeyerek çalışamazlar. Çalışırlarsa emekli aylıklarını kaybederler.