Akşam Gazetesi–Cinsiyet değiştiren işçi erkekle evlenirse kıdem tazminatını söke söke alır–Gelİnİnİz İmam nİkâhlI İse dul aylIĞI devam eder–Siz de doğum borçlanması yapabilirsiniz–Bağ-Kur’da 4 yıllık birikmiş aylığınız var
30 Ağustos 2008
Alİ Bey, arkadaşımın firmasında bir çalışanı erkek olarak işe aldık fakat bu işçi zaman içerisinde kadın oldu ve kimlik aldı. Biz bu işçinin tazminatsız iş akdine son vermek istiyoruz. İlgili çalışan da ‘evleneceğim ben, tazminatımı verin’ diyor. Şimdi sorum şu: Tazminatsız iş akdi sona erdirilebilir mi? Eğer tazminat vereceksek işe başladığı tarihten mi hesaplayacağız yoksa kadın olduğu tarihten mi? Çok değerli yorumlarını bekliyorum ve çalışmalarınızda başarılar diliyorum. İkinci sorum ise; 20/10/1965 doğumlu bayanın, SSK başlangıcı 07/07/1986 ve prim ödeme gün sayısı 735. İsteğe bağlı SSK başlangıcı ise 01/06/1998 ve 3690 gün isteğe bağlı prim ödemesi bulunmaktadır. Halen de isteğe bağlı prim ödemektedir. 01/10/2008 tarihinden sonraki durumu ne olacak ve ne zaman nereden emekli olabilir? Hayati Bey, işe alındığında erkek olan ve daha sonra geçirdiği operasyon sonrasında kadın kimliği alan işçiyi bazı şartlarla tazminatsız işten çıkarma hakkınız vardı ama sanırım bu süreyi geçirmişsiniz. Zira, cinsiyet değişikliği, işyerinizde yapılan işin niteliğinde önemli ise veyahut işyerinde iş barışını etki edecek durumdaysa 4857 sayılı İş Kanunu’nun 25’incü maddesine göre, iş sözleşmesinde esaslı değişiklik sayılır ve işçinin işine derhal, tazminatsız son verme hakkınız olur. Öte yandan bu hakkı aynı Kanun’un 26’ncı maddesine göre 6 işgünü içinde kullanmanız gerekirdi. Yani, erkek olarak işe aldığınız işçinin kadın olduğunu öğrenme tarihinin üzerinden 6 işgünü geçmiş ise artık haklı nedenle-tazminatsız olarak işten çıkarma yetkinizi kaybetmişsiniz. Şayet, halen daha 6 işgünü geçmediyse bu hakkınızı kullanabilirsiniz. Öte yandan, işten çıkarma yetkinizi kullanmamışsanız şimdi bu işçiniz bir erkekle evlenip, işyerinden kıdem tazminatını alarak işten ayrılma hakkına sahip olur. Zira, artık bir bayan çalışan olarak, 1475 sayılı İş Kanunu’nun 14’üncü maddesine göre, “…kadının evlendiği tarihten itibaren bir yıl içerisinde kendi arzusu ile sona erdirmesi… hallerinde işçinin işe başladığı tarihten itibaren hizmet akdinin devamı süresince her geçen tam yıl için işverence işçiye 30 günlük ücreti tutarında kıdem tazminatı ödenir. Bir yıldan artan süreler için de aynı oran üzerinden ödeme yapılır…”. Kadın olan çalışanınız da resmi nikah yapıp, nikahtan sonraki 1 yıl içinde dilediği zaman işini evlilik sebebiyle bırakıp, sizden kıdem tazminatı isteyebilir. Bu arada cinsiyet değiştiren bu işçiniz artık erkek şartlarıyla değil bayan şartlarıyla daha erken de emekli olacak. Diğer sorunuza gelince, 20.10.1965 doğumlu ve 07.07.1986 başlangıçlı bayan 43 yaşında en az 5150 gün sayısı ile SSK’dan emekli olur. Verdiğiniz bilgilere göre de toplam 4425 günü var olup 5150 günü tamamlamaya kalan süresi 725 gündür. Bu süreyi 1 Ekim 2008 gününden sonra dahi olsa isteğe bağlı olarak ödemeye devam edebilirsiniz. Çünkü, 1 Ekim 2008 gününden sonra isteğe bağlı sigortada 1260 gün ve fazlası ödenirse sorunlar başlar, sizin ise ödemeniz gereken süre sadece 725 gün olduğundan bir sorun yaşamazsınız. Gelİnİnİz İmam nİkâhlI İse dul aylIĞI devam eder Ölen oğlumun SSK’dan emekli maaşını gelinim ve 8 yaşındaki kızı alıyordu. Gelinim evlendi. Ben bu maaşı bölüp çocuğa açtıracağım hesaba yatırmak istiyorum. Bu maaşın yeni evlenen çifte harçlık olmasını istemiyorum. Ayrıca benim bu maaşa ihtiyacım yok. Ben kendim emekliyim. Bu konuda ne yapabilirim böyle bir hakkım var mı? Mehmet Bey, normal şartlarda vefat eden oğlunuzun aylığının yüzde 50’si gelininize dul aylığı olarak ve yüzde 25’i de torununuza yetim aylığı olarak verilir. Müteveffa oğlunuz üzerinden dul aylığı alan gelininiz evlenmişse yani resmi nikâh olmuşsa SSK durumu öğrendiği anda dul aylığı kesilir. Dul aylığı kesilince, torununuzun yetim aylığı artmaz. Ancak, aylık taban aylık ise yani ikisinin toplam aldığı SSK’nın alt sınır aylığı olan 598 YTL’nin yüzde 90’sından yani 535 YTL’den az olamaz ve torununuz yalnız kalınca alt sınır aylığının (598 YTL’nin) yüzde 80’i kadar yani 475 YTL kadar aylığı olur. Bu durumda torununuzun aldığı yetim aylığı artmış olur. Öte yandan gelininiz birisiyle sadece imam nikahı ile evlenmiş, resmi nikah yaptırmamış ise yapacak bir işlem yok, dul aylığını almaya devam eder. Son olarak, torununuzun velayeti sanırım annesi üzerindedir, bir mahkemeye başvurup velayeti siz alabilirseniz aylığı torununuz adına siz alabilir ve bir bankaya onun adına yatırabilirsiniz. Siz de doğum borçlanması yapabilirsiniz Ben 05.10.1969 doğumluyum. 27.05.1987 günü ilk işe giriş tarihimdir. Tam 5300 iş günüm var. 01 Ekim 2008 tarihli yönetmeliklere göre kadınlara 4 yıl erken emekli olma hakkı benim içinde doğuyor mu? Evliyim, 2 Ekim 2005 doğumlu bir oğlum var. Bu kanun 2 çocuklu kadınlar için mi geçerli? Yani tek çocuklu kadınlar için geçerli olabilecek mi? Eğer tek çocuklu kadınlar için geçerli olursa ben kaç yıl borçlanacağım ve ne kadar YTL ödeyeceğim? Erkeklerdeki askerlik borçlanması benzeri bir uygulama 1 Ekim 2008 gününden sonra, doğum yapan ve bu doğum nedeniyle işine gidemeyen kadınlar için de geliyor. Her bir doğum ve bu doğumdan sonra iki yıla kadar olan işe gidilemeyen günleri SGK’ya borçlanabileceksiniz. Borçlanma tek çocuk veya iki çocuk için de olabilir fark etmez. Borçlanma rakamı da borçlanılacak her bir ay için asgari ücretin yüzde 32’si yani 205 YTL’dir. Bir yıl için bu rakam, 2453, iki yıl için ise 4905 YTL’dir. Fakat, bu borçlanma sizin sadece gün sayınızı arttırır, erken emekli etmez, sizin de gün sayısına ihtiyacınız yok. Şayet emeklilik için prim ödeme gün sayınızda eksiklik olsaydı işinize yarayabilirdi ama siz 27.05.1987 başlangıcıyla 44 yaşında yani 05.10.2013 günü emekli olacaksınız. Bağ-Kur’da 4 yıllık birikmiş aylığınız var Babamın doğum tarihi 31.05.1939, Tarım Bağ-Kur’a giriş tarihi 01.03.1988. 01.03.2004 tarihinde babam vefat etti. Bu süre içinde Bağ-Kur’a hiç prim ödenmemiş. 08.07.2008 tarihinde aftan yararlanarak 11.301-YTL olan prim borcunu ödedim. Annemin hemen emekli olacağı ve Bağ-Kur’da birikmiş olan 4 yıllık maaşlar toplu olarak anneme ödeneceği söylendi. Bu bilgi doğru mudur? Eğer öyleyse birikmiş maaşları nasıl alabileceğiz? l Ayhan Sel 31.05.1939 doğumlu babanız, 01.03.1988 Tarım Bağ-Kur başlangıcıyla 01.03.2004 günü vefat etmişse, var olan Bağ-Kur borcunu ödediğiniz için ölüm tarihini takip eden aybaşından itibaren birikmiş dul aylıklarını anneniz alabilir. 1479 sayılı Kanun’un 43’üncü maddesine göre; “Sigortalının ölümde hak sahibi kimselerine bağlanacak aylıklar, ölümle aylığı hak kazandıkları tarihten sonraki aybaşından başlar. Malullük veya yaşlılık aylığı almakta iken ölen sigortalının haksahibi kimselerine bağlanacak aylık, sigortalının hak kazandığı son aylık döneminin sona erdiği tarihten başlar. Hakkı doğuran olay tarihinden 5 yıl geçtikten sonra talepte bulunanların ölüm aylıkları, talep tarihini takip eden aybaşından itibaren başlar.” Madde metninden de görüleceği üzere, ölümün üzerinden 5 yıldan fazla süre geçmediği için annenize birikmiş dört yıllık aylıklarını Bağ-Kur’dan size ödeyecekler. Bunun için anneniz adına dul aylığı tahsis talebinde bulunmuşsanız ayrıca bir şey yapmanıza gerek yok. Başvuru yapmadıysanız bir an önce yapınız. Kısa…kısa… |
