Türk-İş’e bağlı sendikalardan bazıları üyelerine-temsilcilerine gönderdiği metin ile Sosyal Güvenlik Reformu emekli aylığı bağlama oranını (9000 günden sonrası için) arttırıyor bu nedenle emekli aylıkları düşmez, daha da artar diye sarı yalanlar gönderiyormuş.

Öte yandan yüzlerce-binlerce çalışan 1 EKİM 2008 gelmeden emekli olalım mı diye soruyorlar işte bir çok çalışanın kafasını kıpır kıpır eden sorulara ayrıntılı cevap verelim.

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası (SS ve GSS) Kanunu şayet Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilmezse 1 Ekim 2008 günü yürürlüğe girecek ve bir çok uygulamayı değiştirecek. Değiştirilecek ve emekli aylıklarının hesaplanmasına etki eden iki unsurdan birincisi “güncelleme katsayısı” diğeri de “aylık bağlama oranı”dır.

1-Emekli aylığını iki kriter belirler

Ne kadar emekli aylığı alacağımızı genel olarak iki kriter belli eder bunlardan birincisi ortalama aylık kazancımız diğeri de bu aylık kazancın ne kadarının emekli aylığı olarak size verileceğini belli eden (ABO’dur) aylık bağlama oranıdır. Mesela aylık brüt geliriniz 3000 YTL ise ve ABO’nuz da yüzde 50 ise emekli aylığınız 1500 YTL’dir. Ortalama aylık kazanç şimdiki ve gelecek sisteme göre bütün yıllardaki kazançlarınızın ortalamasıdır.

A-“Güncelleme Katsayısı” geçmiş yıllardaki enflasyona uğramış kazançlarımızı bugünkü değerlere taşımamızı sağlar. Mesela 2008 yılında ayda 3000 YTL brüt kazancınız vardır ama geçen yıl daha az ve ondan önceki yıllarda da biraz daha az değil miydi? Mesela 2000 yılında 400 YTL, 2001 yılında 700 YTL olan aylık kazançları ortalamaya dahil ederken güncellememiz yani arttırmamız (bugüne getirmemiz) gerekir, güncelleme katsayısı işte bu işe yarar.

***Şimdiki sisteme göre, geçmiş yıllara ait kazançlarımızın güncellenmesinde halen hem TÜFE’nin yüzde 100’ü hem de gelişme hızının (GH’nin) yüzde 100’ü dikkate alınmaktadır.

***Yeni yasa sonrasında, 1.10.2008 gününden sonraki kazançlarımızın güncellenmesinde GH’nin yüzde 70’ini kesecek sadece yüzde 30’unu dikkate aldıracaktır. Yani geçmiş yıllara ait kazançlarımız bugüne taşınırken artık daha az olacaktır bu durumda da ortalama aylık kazancımız düşük olacağından daha az aylık almış olacağız. Yani emekli aylığını belirleyen birinci kriteri düşürecektir.

*** Öte yandan 1 Ekim 2008 baz günü için geçmiş çalışma yıllarımız için (kaç yılımız varsa) kısmi bir emekli aylığı hesaplanacak ve bu hesaplanacak aylık her yıl yeni getirilen ve içinde GH’nin yüzde 70’inin olmadığı eksik güncelleme katsayısı ile arttırılacak. Yani emekli aylıklarımız bugünkü sisteme göre hesaplanan aylıklarımız her yıl aşağıya çekilecektir. İşte hem geçmiş yıllara ait kazançların güncellenmesinde hem de geçmiş döneme ait kısmi emekli aylığımızın emeklilik gününe kadar arttırılmasında kullanılan güncelleme katsayısındaki azalış olacaktır ve konu Anayasa Mahkemesine taşınmış durumdadır.

B-Aylık Bağlama Oranı  (ABO) sistemli olarak düşürülüyor

Şu an için emekli aylıkları iki sisteme göre belli edilmektedir 31.12.1999 öncesi için ayrı sistem, 01.01.2000 günü ve sonrası için ayrı bir sistem vardır.

a-2000 yılı öncesi dönem için ABO

Gösterge tablosundan emekli olan bir SSK’lının ilk 5000 günü için aylık bağlama oranı yüzde 60’dır ve 5000 günden sonraki her 240 gün için yüzde 1 artar. Örnek olsun diye hesaplarsak 9000 gün için yüzde 76’dır.

b-2000-2007 dönemi için ABO

Toplam gün sayılarınızın,

**İlk 3600 gün için yüzde 35,

**3600 günden sonraki 5400 günün her 360 günü için yüzde 2

**9000 günden sonraki her 360 gün için yüzde 1,5 olmak üzere,

 9000 günü olan birisi için toplamda yüzde 65’dir.

c-Yeni getirilen ABO

5510 ile ABO hesaplaması her yıl yani prim ödeme gün sayınızın her 360 günü için yüzde 2 olmak üzere 9000 gün için yüzde 50 olacaktır.

d-Sendikaların kandırmacası

Görüldüğü üzere ABO sistemli olarak 1999 yılından beridir her kanun değişikliği biraz daha aşağıya çekilmiştir.

Özellikle kamuda örgütlü bazı sendikaların üyelerine ve temsilcilerine gönderdiği metinde, şu anda 9000 günden sonra ABO’nuz yüzde 1,5’tur ama yeni gelen sistem ile her yıla 2 olacağından kazançlısınız deniyor ama gerçek öyle değil. Her dönemin emekli aylığı kendi döneminin ABO oranları ile çarpılacağından emekli aylığı yeni dönemde MUTLAKA düşecek. Çünkü, ortalama aylık kazanç yeni dönem için 9000 gün için yüzde 50 olacağından önceki dönemlere göre daha düşük aylık bağlanacaktır. 9000 günden sonraki her yıla yüzde 1,5 yerine yüzde 2 verilse bile yüzde 65 ABO oranına ulaşmak için yeni dönemde 9000 gün yerine 7,5 yıl ( 2700 gün) daha fazla çalışıp, 11700 güne ulaşmak gerekecektir.

2-Sistem değişmeseydi ne olurdu?

Konuyu bir örnekle açıklamak daha uygun olacak, mesela 1 Ekim 2008 günü gelmeden emekli olsanız ve SGK’da sizin için ayda 1500 YTL emekli aylığı hesaplamış olsun. Siz de şimdiki sistem gereğince emekli olmayıp bir yıl daha çalışırsanız 2009 ekim ayında (2008 Tüfe’si yüzde 10 ve 2008 GH’si yüzde 10 olsa) emekli aylığınız yaklaşık 315 YTL daha fazla olur yani 1815 YTL’ye ulaşır,  bir yıl daha çalışırsanız 2010 ekim ayında (2009 Tüfe’si yüzde 10 ve 2009 GH’si yüzde 10 olsa) 2196 YTL olur. 2011 de emekli olursanız, 2657 YTL olur. 2020 yılında ise 14775 YTL’ye ulaşır.

Ancak, sistem 1 Ekim 2008 günü değişecek ve güncelleme katsayısı içinde (büyüme oranının) gelişme hızının (GH’nin) yüzde 70’i olmayacaktır. Bu durumda 1 Ekim 2008 günü 1500 YTL emekli aylığı olan birisi bir yıl daha çalışırsa 2009 ekiminde emekli aylığı 200 YTL artarak, 1700  YTL’ye bir yıl daha çalışırsa 2010 ekiminde 1926 YTL’ye ulaşır. 2020 yılında ise 9762 YTL’ye ancak ulaşabilir. Yani sistem değişmemiş olsaydı emekli aylığınız 2010 yılında 2196 YTL olacağı yerde sistem değiştiği için 1926 YTL’de kalacaktır.