Akşam Gazetesi–Sosyal Güvenlik Reformu kazanılmıs haklara da dokunuyor–Nihayet uyanıyorsunuz
21 Şubat 2008
 Sosyal güvenlik reformu kazanılmış haklara da dokunuyor Halen TBMM’de görüşülen 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu (SS ve GSS) kazanılmış haklara dokunulmuyor deniyor ama bu doğru değil, halen SSK’lılar için geçmiş yıl kazançlarının güncellenmesinde kullanılan “Güncelleme Katsayısı”nda ciddi değişiklik yapılıyor. Üstelik bu güncelleme katsayısı emekli aylıklarının güncellenmesinde de kullanılacağından emekli aylıkları daha da az olacak. Üstelik buna bir de iki gün önce değindiğim (ABO) aylık bağlama oranındaki geriye gidiş eklendiğinde durumun vehameti daha net ortaya çıkacaktır. 1-Güncelleme katsayısı güncel değil 1964 yılında TBMM kabul edilen 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu’ndaki emekli aylıklarının hesaplanması 1978, 1987 yıllarında değişikliğe uğradı ama en köklü değişiklik 1999 yılında gerçekleştirildi. 1978 yılından beri uygulanmakta olan gösterge ve memur maaş katsayısı sisteminden çıkılıp, enflasyon (TÜFE) ve gelişme hızını (GH) da içine alan sisteme geçildi. Şimdi ise yine TÜFE ve GH’li sistem var ama bu kez GH’nin dörtte üçünü kesip verecekler. 2-SSK’da kazançların güncellenmesinde kayıp yüzde 25 olacak SSK’lılara bağlanan emekli aylıklarında aylık bağlama oranı (ABO) önemli olduğu gibi ABO ile çarpılarak alacağımız emekli aylığının tesbitine yarayan ortalama aylık kazanç kavramı da çok önemlidir. Şimdi geçerli olan 506 sayılı Kanuna göre geçmiş yıllardaki aylık kazançlarımız kazancın olduğu yılı takip eden her yılın TÜFE ve GH’si kadar arttırılarak emekli olacağımız güne kadar güncellenmektedir. Yani hem enflasyon oranının tamamı hem de Gelişme Hızının tamamı kazançlarımıza yansıtılmaktadır. Reform ile Gelişme Hızının dörtte üçü gidiyor. 1 Haziran 2008 günü yürürlüğe gireceği ifade edilen 5510 sayılı SS ve GSS Kanunu ile durum şu şekilde değiştirilmektedir. “Güncelleme katsayısı: Her yılın Aralık ayına göre Türkiye İstatistik Kurumu tarafından açıklanan en son temel yıllı tüketici fiyatları genel indeksindeki değişim oranının % 100’ü ile sabit fiyatlarla gayri safi yurtiçi hasıla gelişme hızının % 25’inin toplamına (1) tam sayısının ilave edilmesi sonucunda bulunan değeri… “ görüldüğü üzere Gelişme Hızının dörtte üçü elinizden gitmektedir. 2000 Yılı Kazancının eski ve yeni sistemle güncellenmesine örnek hesaplama:
Not: 2001 Gelişme hızı eksi olduğundan, 2007 yılı TÜFE ve GH’si ise GH nisan 2008’de açıklanacağından dikkate alınmamıştır. 2000 yılı aylık kazancı 1000 YTL olan birisinin emekli aylığının hesaplanmasında şu an TÜFE+GH sütunundaki katsayılar uygulanmaktadır ama reformdan sonraki durumda TÜFE + ¼ GH sütunundaki katsayılar uygulanacaktır. Bu durumda bugün emekli olsa 2000 yılındaki 1000 YTL’si şu anki sistem hesabıyla (sırasıyla TÜFE+GH sütunundaki rakamlarla çarpıldığında) güncellendiğinde 6621,54 YTL. haline gelirken, yeni getirilen sistem ile (sırasıyla TÜFE+1/4 GH sütunundaki rakamlarla çarpıldığında) 5085 YTL haline gelmekte ve 1536 YTL kayıp yaşanmaktadır. Bu da emekli aylıklarında yaklaşık yüzde 25 kayıp demektir. Sadece 2000 yılı değil sonraki her yılın kazançları da bu şekilde hesaplanacak ve her yılın kazançlarında yüzde 25 kadar eksiklik olacaktır. İşte reformdan sonra emekli olursam ne olur diyenler buradan emekli aylıklarının reformdan bir sene sonra ne hale geleceğini hesaplasınlar. 3-Emekli aylıklarında kayıp en az yüzde 25 olacak Emekli aylıklarını belirleyen kazançlarında reformdan sonra Gelişme Hızının tamamı değil de sadece yüzde 25’inin dikkate alınacak olması sadece geçmiş yıl kazançlarını azaltmayacak emekli aylıklarını da azaltacak. 5510 sayılı SS ve GSS Kanunu yani bilinen adıyla “Sosyal Güvenlik Reform Kanunu” yürürlüğe girince emekli aylıklarının hesaplanması sistemi 29 uncu maddesi gereğince şu şekilde değiştirilmektedir. Çünkü, emekli aylığının hesaplanması reformdan sonra değiştirilecek ama hem SSK’lı hem de Bağ-Kur’lular için reformun yürürlük tarihine göre reformdan önce geçmiş süreler için bir emekli aylığı hesaplanıp, emekli olacağımız yıla kadar her yıl “Güncelleme Katsayısı” ile güncellenecektir. Kanunun “Bu Kanundan önce yürürlükte bulunan sosyal güvenlik kanunlarına tâbi geçen çalışmalar için bağlanacak aylıkların hesabı” başlıklı geçici 2 inci maddesine göre; “a) Sigortalının bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihe kadar geçen sürelerdeki prim ödeme gün sayılarına veya fiilî hizmet süresine ait aylık; bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önceki kanun hükümlerine göre, aylık talep tarihindeki toplam prim ödeme gün sayısı veya fiilî hizmet süresi üzerinden, bu Kanunun yürürlük tarihi itibarıyla hesaplanacak aylığının bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihe kadarki prim ödeme gün sayısı veya fiilî hizmet süresi ile orantılı bölümü, aylık talep tarihine kadar geçen yıllar için, her yıl gerçekleşen güncelleme katsayısı ile çarpılarak hesaplanır.”. Yani, Bağ-Kur’lu ve SSK’lılar 31.05.2008 gününe kadar geçen zaman için size bir emekli aylığı hesaplayıp o hesaplanan parayı emekli olduğunuz yıla kadar her yıl güncelleme katsayısı kadar arttıracaklar. Dedikleri gibi reform 2008 yılı haziran ayında yürürlüğe girerse şu an emekli olmayan bütün SSK’lı ve Bağ-Kur’lular için kaç yılı ve günü olursa olsun bir emekli aylığı hesaplanacak ve bu hesaplanan aylık bu kişinin emekli olacağı yıla kadar Güncelleme Katsayısı ile arttırılacaktır ama Gelişme Hızının tamamı değil de sadece yüzde 25’i dikkate alınacak olduğundan artışı yüzde 25 kadar düşük olacaktır. Hatta ilerde enflasyon sıfırlı rakamlara doğru gidip, GH 10’lu rakamlara doğru giderse emekli aylıklarınızdaki kayıp yüzde 50’liye kadar varacaktır. 4- Mevcut SSK ve Bağ-Kur emeklilerin aylıkları ise sadece TÜFE kadar artacak ü lkenin kalkınmasında sıfır pay alacaklar. 5510 sayılı SS ve GSS Kanunu’nun 55 inci maddesine göre; “…Bu Kanuna göre bağlanan gelir ve aylıklar, her yılın Ocak ve Temmuz ödeme tarihlerinden geçerli olmak üzere, bir önceki altı aylık döneme göre Türkiye İstatistik Kurumu tarafından açıklanan en son temel yıllı tüketici fiyatları genel indeksindeki değişim oranı kadar artırılarak belirlenir. ..”. denildiği için ister şimdi emekli olsun ister reformdan sonra emekli olsun emeklilere ülkenin kalkınmasından bir kuruş pay verilmeyecektir. Hani şu an kişi başına milli gelir 4 bin dolar deniyor ve 10 bin dolara çıkacak deniyor ya işte ordan emeklilere bir dolar bile vermeyecekler. Nihayet uyanıyorsunuz Yazılarınızı ilgiyle takip ediyorum, son günlerin bu popüler konusu olan gelişmişlik hızı konusunda bir sorum olacak. Ben de kamuda memur olarak çalışıyorum. Malum bize her yıl enflasyon baz alınarak maaşlarımıza zam yapılıyor ama bu gelişmişlik hızı veya büyüme hızı olarak tanımlanan olaydan bize bir pay verilmiyor. Aklım karıştı benim, bu şekilde ülkede milli gelir kişi başına 50.000 dolara çıksa da bizim maaşlar hep aynı kalacak o zaman değil mi? Veyahut da ülke her sene yüzde 7-8 büyüse bile biz çalışanların gelirlerinde bir artış olmayacak. Bu konuda bilgilendirirseniz sevinirim. Ali Yıldız-Tarsus Ali kardeşim, aylardır yazıyorum sen ve senin gibi birçok okurumu uyandırabildiğimi gördükçe de mutlu oluyorum. Sabit gelirli diyebileceğimiz, ücretliler (işçi-memur), emekliler bir önceki yılın kaybedileni olan enflasyon kadar artış aldıktan sonra, ülkenin kalkınmasından yani büyümesinden ancak ve ancak ile bir önceki yılın kalkınma (büyüme) hızı kadar zam alabilmelidir. Yoksa, ülkenin geçen sene yüzde bilmem kaç büyümesinden emekli, memur ile işçiler payları alamıyorlarsa, onlara ne ülke büyümesi veya kalkınmasından. Mesela, 1987 yılında rahmetli Turgut Özal tarafından çıkarılan SSK emeklileri için süper emeklilik işinden o yıllarda TAVANDAN emekli olanların aldıkları emekli aylığı, devlet hastanesinde çalışan uzman hekim aylığından fazlaydı. Şimdi ise ellerine 558 ile 650 arasında bir rakam geçiyor. Bunun tek sebebi var emeklilere ve çalışanlara ülkenin gelişme hızından pay vermediler. Tüm sabit gelirliler gibi memurların durumu da farklı değil onlarda ülkenin kalkınmasından pay alamıyorlar daha doğrusu vermiyorlar. Mesela, kişi başına milli gelir 2500 dolardan 5000 dolara çıktı ama sizlerin kişi başına düşen payını başkaları aldığı için bunu hissetmediniz, sistem bu şekilde devam ettiği sürece de kişi başına 25 bin dolara çıksa da hissetmeyeceksiniz.
|
