Akşam Gazetesi–Sosyal Güvenlik Reformuna Ne Oldu?-4 –İptal Bağ-Kur’luya pahalıya patladı
8 Nisan 2007
İptal Bağ-Kur’luya pahalıya patladı
HALEN,
Bağ-Kur’lular her yıl değiştirilen 24 basamaklı Bağ-Kur Gelir Tablosu’na göre prim ödemektedirler. Normal şartlarda ilk Bağ-Kur sigortalısı olanlar 1’inci ile 12’nci basamak arasında diledikleri bir basamağı seçebilirler ve seçtikleri basamak 12’den düşük ise her yıl birer birer artan gelir basamakları, 13’üncü basamaktan itibaren iki yılda bir taleple yükseltilmektedir. Şimdiki geçerli olan 24 basamaklı normal Bağ-Kur Gelir Tablosu’na göre 6’ncı basamakta bulunan birisi 99,53 YTL. emeklilik ve 110,43 YTL. sağlık primi olmak üzere toplam 209,96 YTL. aylık prim ödemektedir. Diğerleri ise aşağıdaki tablodaki gibidir.
NE OLACAKTI?
Sosyal Güvenlik Reformuyla birlikte Bağ-Kur’lulara uygulanan 24 basamaktan oluşan prim ödeme sistemi ortadan kaldırılacaktı ve esnaf-tüccar-sanayici gibi bağımsız çalışanlar 5510 Sayılı SS ve GSS Kanunu gereğince, aylık prime esas kazançları, prime esas günlük kazanç alt sınırı olan asgari ücret (562,50 YTL) ile üst sınırı olan (asgari ücretin 6,5 katı) 3656,25 YTL. arasında kalmak şartı ile kendileri tarafından beyan edilecek kazanca göre her ay prim ödeyebileceklerdi. Ancak, reform yürürlüğe giremediği için şimdilik sağdaki basamaklara ve oranlara göre prim ödenmeye devam edilecektir.
Bağ-Kur’lularda iş kazası halleri genişleyemedi
Bağ-Kur’lular için sadece işyeri içindeki olayları işkazası olarak değerlendirilmesinden vazgeçilip reformla birlikte 2007 yılından itibaren,
-) Sigortalının işyerinde bulunduğu
sırada,
-) İşveren tarafından yürütülmekte olan iş nedeniyle veya görevi nedeniyle, sigortalı kendi adına ve hesabına bağımsız çalışıyorsa yürütmekte olduğu iş veya çalışma konusu nedeniyle işyeri dışında,
-) Emziren kadın sigortalının, çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda,
meydana gelen ve sigortalıyı hemen veya sonradan bedenen ya da ruhen özüre uğratan olaylar iş kazası sayılacaktı ama artık sayılamayacak. İşte bu nedenle de işkazası sonrası sakat kalırsa ömür boyu her ay gelir verilemeyecek. Zira, reformla birlikte 2007 yılından itibaren, tedavileri sonrasında belli bir rapor oranıyla sakat kalmaları halinde de sürekli iş göremezlik geliri ya da malullük aylığı bağlanacaktı. Sürekli iş göremezlik geliri bağlanması ile geçici iş göremezlik ödeneği verilmesi uygulamasına Bağ-Kur sigortalılarında ilk defa 2007 yılında başlanacaktı.
Örneğin, geçirdiği iş kazasından sonra yapılan tedaviler neticesinde yüzde 40 oranında sürekli işgöremez durumuna düşen esnaf ayda 2000 YTL. kazanç bildiriyorsa kendisine bir ömür boyunca her ay 800 YTL. sürekli işgöremezlik geliri verilecekti.
Bağ-Kur prim oranları düşürülemedi
HALEN,
Bağ-Kur’lular bulundukları gelir basamaklarına göre yüzde 20 oranında emeklilik ve yüzde 20 oranında da sağlık primi olmak üzere toplamda %40 oranında prim ödemektediler. Ancak, sağlık primi her hal ve şartta 8’inci basamağa ait gelir tutarından az hesaplanamamaktadır.
NE OLACAKTI?
Bağ-Kur’lular 2007 yılından itibaren reformla birlikte daha az oranda prim ödeyecekti. Yeni kanun gereğince Bağ-Kur’lular beyan edecekleri kazanç rakamları üzerinden, yüzde 20 oranında emeklilik ve yüzde 12,5 oranında da sağlık sigortası prim ödeyeceklerdi. Ayrıca, yaptıkları işin tehlike- sınıfına göre yüzde 1 ile yüzde 6,5 oranları arasında kalmak şartıyla işkazası – meslek hastalığı primi de ödeyeceklerdi.
Doğum parası da alamayacaklar
HALEN,
İşçi veya memur olan bayan çalışanlara doğumdan önce sekiz ve doğumdan sonra sekiz hafta olmak üzere istirahat yani doğum izni verilmektedir. Üstelik sadece izin verilmemekte üstüne bir de bu süre boyunca işçilere SSK tarafından, memurlara da çalıştıkları Kurum-Kuruluş tarafından ücretleri de ödenmektedir. Ancak, kendi işinizin sahibiyseniz yani esnafsanız, iş kadınıysanız ne izin ne de ücret verilmemektedir.
NE OLACAKTI?
Şayet reform yürürlüğe girebilseydi, bayan, Bağ-Kur’luya 16 hafta doğum istirahat parası verilmeye başlanacaktı. İlk defa 2007 yılından itibaren bayan esnafa doğumdan önceki 8 ve doğumdan sonraki 8 hafta süresince kendilerine yevmiye verilecek ve bayan esnafa hastalık veya analık hallerine bağlı olarak ortaya çıkan iş görmezlik süresince de, günlük geçici iş görmezlik ödeneği verilecekti.
Örneğin, Ayda 900 YTL. kazandığını beyan ederek prim ödeyecek olan bayan esnaf için günlük 20 YTL. geçici işgöremezlik veya doğum parası verilecekti ama reform yürürlüğe girmediği için istirahat veya istirahat parası verilmeyecek.
Hastalanan Bağ-Kur’lu istirahat parası alamayacak
HALEN,
Bilindiği üzere istirahat alan memur aylık ücretini aynen almaya devam ederken, SSK’lı işçi istirahat aldığında brüt ücretinin üçte ikisi kadar bir rakamı SSK’dan geçici işgöremezlik ödeneği adıyla almaktadır ki üçte iki oranı aldığı net ücret kadardır. İşyeri olan esnaf, sanayici, tüccar ve işadamları ise hastalanıp istirahatli kaldıklarından hem işlerine gidememekte hem de SSK’lılar veya memurlar gibi bir ödeme alamamaktadırlar.
NE OLACAKTI?
Tarihlerinde ilk defa olmak üzere tüm Bağ-Kur’lulara istirahat parası verilmeye başlanacaktı. 5510 Sayılı SS ve GSS Kanunu yürürlüğe girebilseydi geçici işgöremezlik ödeneği Bağ-Kur’lulara da ödenecekti. Hastalanan ve hastanede tedavi gören Bağ-Kur’lulara hastanede yattıkları süre ve hastane sonrası istirahat alıp evlerinde yattıkları sürece SGK tarafından her ay geçici işgöremezlik ödeneği verilecekti.
Örneğin, Reform yürürlüğe girebilseydi, aylık 2000 YTL üzerinden sigorta primine esas kazanç bildirip, her ay 667 YTL. prim ödeyen bir esnaf hastalanıp 10 gün hastaneye yattığında ve hastane çıkışı da 20 gün istirahat verilip evine gönderildiğinde kendisine, SGK tarafından 2000 YTL.’nin üçte ikisi kadar yani 1333 YTL. geçici işgöremezlik ödeneği yani istirahat parası ödenecekti ama reform yürürlüğe girmediğinden herhangi bir ödeme olmayacak.
Engelli Bağ-Kur’lu erken emekli olamayacak
HALEN,
SSK’lılardan vergi indirim belgesine sahip olanlar ile bu belgesi olmasa dahi malül raporu olanlar 15 yıllık sigortalılık süresi ve 3600 gün sayısı ile emekli olabilmektedirler. Memur veya kamu görevlisi olup da T.C. Emekli Sandığı iştirakçilerinden en az yüzde 40 oranında özürlü-engelli olduklarına dair raporu olanlar ile kanuni tabiriyle sakat kadrosunda çalışanlar da yaşlarına bakılmaksızın 15 yıllık çalışma süresiyle emekli olabilmektedirler. Ancak, Bağ-Kur’lu olan engelli-özürlüler bu haktan yani yaşa bağlı olmadan erken emeklilik hakkından yararlanamamaktadırlar.
NE OLACAKTI?
Reform yürürlüğe girebilseydi, 2007 yılından itibaren 5510 Sayılı SS ve GSS Kanunu’nun 28 inci maddesi gereğince engelli-özürlü olan Bağ-Kur’lular da erken emekli olma avantajından yararlanacaklardı.
18 yaşından çocuklarına hemen bakılacaktı
Bağ-Kur’lular en az 8 ay sağlık primi ödemişlerse ve Bağ-Kur’a borçları yoksa çocuklarına sağlık yardımı yapılmaktadır. Genel Sağlık Sigortası 2007 yılından itibaren başlayabilseydi, 18 yaşından küçük çocuklara sorgusuz-sualsiz sağlık yardımı SGK tarafından yapılacaktı artık yapılamayacak.
Kısa… Kısa…
Ali Güven-01.01.1963 doğum tarihiniz ve 21.08.1998 memuriyet başlangıcınızdan önceki 1922 günlük SSK’nız ve 18 aylık askerlik borçlanmanız dahil 5434 sayılı T.C. Emekli Sandığı Kanunu gereğince, 53 yaşından sonra olmak kaydıyla 25 tam yılı (9000 günü) tamamlayınca emekli olursunuz. Bundan sonra SSK’ya geçer ve geçtikten sonra en az 1260 gün daha SSK’ya prim öderseniz SSK’dan 48 yaşında emekli olursunuz.
Recep Karadavut-19.11.1965 doğum tarihiniz, 01.04.1983 SSK başlangıcınız ve 2213 günlük SSK’dan sonra 05.08.1998 günü başladığınız memuriyetten borçlanıp ödediğiniz 18 aylık süreniz ve 18 yaşından sonra geçen 1984 günlük SSK’nız dahil olmak üzere 9000 günü (25 tam yılı) tamamlamak şartıyla 53 yaşında memuriyetten emekli olursunuz. Bundan sonra SSK’ya geçer ve geçtikten sonra en az 1260 gün daha SSK’ya prim öderseniz SSK’dan 47 yaşında emekli olursunuz.
Nebahat Yaltur-08.11.1953 doğum tarihiniz, 01.03.1993 sigorta başlangıcınız ve var olan 3600 gün sayısıyla SSK’dan 54 yaşında yani 08.11.2007 günü emekli olursunuz.
Mehmet Ersancan-01.01.1964 doğum tarihiniz, 01.07.1986 sigorta başlangıcınız ve var olan 1250 gün SSK ile 9 yıl, 2 ay, 25 günlük
Bağ-Kur sürenizle Bağ-Kur’dan sonra SSK’ya en az 1260 gün prim ödemiş olmak şartıyla 49 yaşında (2013 yılında) SSK’dan emekli olursunuz. Şayet askerliğinizi 1986 yılı ve öncesinde ifa etmişseniz borçlanırsanız 48 yaşında emekli olursunuz.
Yarın:Reformla emeklilik aylığı hesabında neler değişiyordu?
Ali TEZEL
