Akşam Gazetesi-Sosyal güvenlik reformuna ne oldu?-7-SSK’da eski sistemle aylığın hesabı
11 Nisan 2007
Dün önce 10 yıllık ortalamaya göre bulunan kazançla veya 5 yıllık kazanç ortalamalarınıza göre göstergelerinizin nasıl hesaplanacağını belli etmiştik. Bugün bu göstergelerle eski sistemden gelen aylığının hesaplanmasını açıklayacağız
Formül: Eski Tam Aylık: Gösterge rakamı X 12000 X ABO
Eski sistem tam aylığı
Dün verdiğimiz bilgilerle 10 veya 5 yıllık kazanç ortalamanızla bulduğunuz gösterge rakamı ile 31.12.1999 tarihinden geçerli olan memur maaş katsayısı (12.000-) ve eski sisteme göre tespit edilen aylık bağlama oranı ile çarpılacak ve sigortalının 31.12.1999 tarihine göre eski tam aylığı belirlenecektir.
Örnek 1
1- 57 yaşında olup emeklilik talebinde bulunan ve 9000 günü var olan Mehmet Ali’nin 10 yıllık yani 1990-1999 (dahil) yılları kazançlarının toplamı 3.641.000.000-TL. olup 10’a bölündüğünde ortaya çıkan 364.100.000-TL. rakamını, TABLO-2-den yani “Özel Sektör Çalışanları İçin Üst Gösterge Tespit Tablosu”ndan aradığımızda 5’inci derecenin 4’üncü kademesinde olduğunu ve gösterge tutarının da 12875 olduğu belirlenmiştir. Bu durumda ilk 5000 gün için bu kişinin aylık bağlama oranı (ABO), 54,6’dır. 5000 günden sonraki her 240 gün için bu oranı yüzde 1 kadar artırmamız gerektiğinden, 9000-5000=4000 ve 4000/240=16,67 rakamı bulunur. Kusuratını dikkate alınmadan 54,6 olan ABO’ya yüzde 16 daha ilave ettiğimizde 54,6 + 16 =70,6 aylık bağlama oranına ulaşırız. M.Ali Bey’in 55 yaşından 2 yaş büyük olduğu göz önüne alındığında yüzde 2 kadar da yaş fazlalığından ilave ettiğimizde ABO yüzde 72,6’ya yükselecektir.
2-Eski sistemde aylık bağlama oranının tespiti (ABO)
Formülde emekli aylığının belirlenebilmesi için31.12.1999 tarihine kadar geçerli olan sistemde aylık bağlama oranı üst gösterge tablosundan emekli olacaklar için ayrı, gösterge tablosundan emekli olacaklarda ayrı hesaplanmaktadır
b-Gösterge Tablosu’nda aylık alacaklarda
Gösterge tablosundan aylık alacak olanların baz aylık bağlama oranı ise bir tablo ile belirlenmemekte olup sabit bir rakam olan yüzde 60 olup, 5000 günden sonraki her 240 gün için yüzde 1 arttırılır ve 5000 günden az olan her 240 gün için yüzde 1 azaltılır. Ayrıca, sigortalı kadın ise 50 ve erkek ise 55 yaşından büyük olduğu her tam yıl için yüzde 1 artırılır ama küçük ise azaltılmaz. Her iki şekilde de bulunan aylık bağlama oranı aslar yüzde 85’den fazla olamaz.
a-Üst Gösterge Tablosu’ndan aylık alacaklarda
Üst göstergeden aylık bağlanacak olanların aylık bağlama oranları aşağıdaki tabloya göre belli edilmektedir. Son 10 yıllık (1990 ile 1999 yılları ) kazançlarınızın toplamına göre Üst Gösterge Tespt Tablosu’ndan bulduğunuz derece ve kademenize göre aylık bağlama oranlarınız tablodaki gibidir. Mesela, en yüksek üst gösterge olan 1 derece 10’uncu kademenin göstergesi 15175 ve aylık bağlama oranı yüzde 50’dir. 7 derece 2’nci kademenin göstergesi 11775 ve aylık bağlama oranı 56,8’dir. Ancak hemen hatırlatmakta fayda var; aylık bağlama oranları ilk 5000 gün için geçerlidir.
Eski aylığın güncellenmesi
Dün gazetemizde yıllara göre TÜFE oranlarını yayınlamıştık oranlarla bulunan bu aylıklar 2007 yılı başına kadar güncellenecektir. Karma sisteme göre Aralık/1999 ayı itibariyle hesaplanan Eski Tam Aylığı bu ayın (Aralık 1999) TÜFE artış oranı (yüzde 5,9)kadar artırılarak Ocak/2000 ödeme dönemine taşınacaktır. Ocak/2000 ödeme dönemi itibariyle bulunan Eski Tam Aylığı, 2000 yılı dahil olmak üzere aylık başlangıç tarihine kadar geçen her takvim yılı, için önce TÜFE artış oranı kadar artırılacak, bu şekilde bulunan miktar daha sonra GH kadar da artırılarak, tahsis talep yılının (2007 yılı) Ocak ayına taşınacaktır. Bu arada eksi olan rakamlar dikkate alınmayacaktır.
Örnek 1-Eski Tam Aylık (ETA): 112.167.000 TL.
Örnek 2-Eski Tam Aylık (ETA): 70.233.600 TL.
Formül Eski Tam Aylık:
Gösterge rakamı X 12000 X ABO
Eski Tam Aylık:
12875 X 12000 X % 72,6
Eski Tam Aylık: 112.167.000 TL.
Bu hesaplama kanun gereğince 31.12.1999 günü için hesaplanmıştır ve TÜFE oranlarıyla güncellenecektir.
Sorularınıza cevaplar
SSK kızınız üzerinden size iki aylık/gelir vermelidir
KIzIm, 27.02.2006 tarihinde geçirdiği işkazası nedeniyle vefat etti. Kızımın ölümü sonrasında 25.05.2006 tarihinde hak sahibi sıfatıyla aylık bağlanması için SSK Bakırköy Şube Müdürlüğü’ne müracaatta bulundum. İkametgahım Kırklareli-Lüleburgaz ilçesi olduğu için, Kırklareli SSK Müdürlüğü’nden müfettiş geldi. Teftiş yapıp geçimimin ölen kızım tarafından sağlanmadığı gerekçesiyle maaş bağlama talebim reddedildi. Eşim yani kızımın babası çiftçi olup tarım Bağ-Kur’a prim ödemektedir. Aldığımız bilgilere göre 506 Sayılı Kanun’un 24’üncü maddesinde iş kazası veya meslek hastalığı sonucu ölen sigortalının anne ve babasına gelir bağlanması için geçimlerinin sigortalı tarafından sağlanması şartı 06.08.2003 tarihinde yürürlüğe giren 4958 Sayılı Yasa ile kaldırılmıştır deniyor. Ben annesi olarak hiçbir sosyal güvenlik kurumuna bağlı değilim ve maaş almıyorum. Kızımın 1715 gün prim ödemesi vardı.
Sebahat Özen
Sayın okurum, öncelikle başınız sağ olsun. Aynen sizin de ifade ettiğiniz gibi 06.08.2003 günü Resmi Gazete’de yayınlanan 4958 Sayılı Kanun’a kadar vefat eden sigortalıdan dolayı ana-babasına aylık veya gelir bağlanabilmesi için sigortalının sağlığında ana-babasının geçimini düzenli ve sürekli katkı sağlaması gerekmekteydi. Ancak, yapılan değişiklik sonrasında ana veya babanın sosyal güvencesinin olmaması yeterli sayılmıştır. Hatta bu konuda sizin bir müfettiş incelemesine tabi tutulmanız bile gereksiz ve yersiz bir iştir. Aslında inceleme konusu yapılmaması gereken bu konuda, gerçekten bir müfettiş inceleme yapmış ve kanun değişikliğinden haberdar olmamış ise bu biz vatandaşlar adına utanılacak ve üzülmemiz gereken bir durumdur. Şimdi yapmanız gereken, durumu Sosyal Güvenlik Kurumu Balgat-Ankara adresine itiraz edin. İtirazınız reddedilir veya makul bir süre içinde cevap verilmezse hemen bulunduğunuz yerdeki İş Mahkemesi’nde SSK’yı dava edin. Konu hakkında size örnek alacağınız bir mahkeme kararı da veriyorum. Bu karara göre babası SSK emekli olan çocuğun annesinin aylık talebini reddeden SSK’ya anneye aylık verilmesi öngörülmüştür. Bu arada kızınız 900 günden fazla güne sahip iken iş kazası nedeniyle vefat ettiğinden SSK size hem iş kazası sigortasından gelir hem de ölüm sigortası yönünden aylık vermelidir.
Örnek Yargı Kararları
1-Yargıtay Hukuk Genel Kurulu Esas: 2004/10-102, Karar: 2004/93, Tarih: 18.02.2004
ANNEYE ÖLÜM GELİRİ BAĞLANMASI
“Eşinin aldığı az miktardaki emeklilik aylığı geçinmeye yeterli olmayıp, oğlundan da yardım alan anneye oğlundan dolayı ölüm gelirinin bağlanması gerektiğinin tespitinde hukuka aykırılık yoktur.
(506 s. SSK. m. 24)” denmiş ve 21.6.1999 tarihinde meydana gelen iş kazası sonucu bekar olarak vefat eden sigortalı işçi İ.Y.’nin anne ve babası olan davacılara ölüm geliri bağlanması gerektiğinin tespiti istemine ilişkin davada olay Hukuk Genel Kurulu’na (HGK) kadar gitmiş ve HGK anneye oğlundan dolayı gelir bağlanmasına karar vermiştir.
2-Yargıtay Hukuk Genel Kurulu
Esas: 2005/10-183, Karar: 2005/241, Tarih: 06.04.2005
İŞ KAZASI SONUCU ÖLÜM ANA VE BABAYA GELİR BAĞLANMASI
İŞyerİne 01.08.1997 tarihinde giren ve 31.08.1997 tarihinde meydana gelen iş kazası sonucu, bekar olarak vefat eden sigortalı D.Ş.’nin anne ve babası olan davacılara ölüm geliri bağlanmasına ilişkin açılan davada, Mahkemece, ölen sigortalının babası Mehmet Şahin’in SSK emeklisi olması nedeniyle ana ve babaya aylık-gelir verilmeyeceğine hükmetmiştir. Olay önce Yargıtay’ın dairesine sonra da Hukuk Genel Kurulu’na kadar gelmiş ve HGK, baba SSK emeklisi olduğundan, iş kazası sonucu ölen oğlundan dolayı gelir bağlanmasını isteyemez ancak anneye 4958 ile gelen yeni düzenleme karşısında Mahkemenin anneye aylık bağlatması gerekir demiştir.
ÖRNEK 2
59 yaşında 3600 gün sayısı ile emekli olan Veli Bey’in 1990-1999 yani 10 yıllık kazançlarının toplamı 2.600.000.000-TL. olup 10’a bölündüğünde ortaya çıkan 260.000.000-TL. rakamını, TABLO-2-’den yani “Özel Sektör Çalışanları İçin Üst Gösterge Tespit Tablosu”ndan aradığımızda karşılığı yoktur. O halde ikinci aşamaya geçip, 1995-1999 yani 5 yıllık kazançlarını topladığımızda ortaya çıkan rakam, 5.200.000.000- TL.dir. Bu rakamı 5’e böldüğümüzde ortaya çıkan ortalama yıllık kazanç 520.000.000-TL. dir ki, TABLO-1-’den yani “Özel Sektör Çalışanları İçin Gösterge Tespit Tablosu”ndan aradığımızda 5’inci derecenin 6’ncı kademesine denk gelen 9920 rakamı bu kişinin gösterge rakamıdır. Kural gereğince gösterge tablosundan ilk 5000 gün için aylık bağlama oranı yüzde 60 olup, 5000 günden az olan her 240 gün için bu oranı yüzde 1 kadar eksiltmemiz gerektiğinden, 5000-3600=1400 ve 1400/240=5,8 rakamı bulunur. Kusuratını dikkate alınmadan yüzde 60 olan ABO’yu yüzde 5 kadar eksilttiğimizde 60 – 5 =55 aylık bağlama oranına ulaşırız. Veli beyin 55 yaşından 4 yaş büyük olduğu göz önüne alındığında yüzde 4 kadar yaş fazlalığından ilave ettiğimizde ABO yüzde 59’a yükselecektir.
Formül
Eski Tam Aylık: Gösterge rakamı X 12000 X ABO
Eski Tam Aylık: 9920 X 12000 X % 59
Eski Tam Aylık: 70.233.600 TL.
Bu hesaplama kanun gereğince 31.12.1999 günü için hesaplanmıştır ve TÜFE oranlarıyla güncellenecektir.
Yarın:Yeni tam aylığın hesaplanması
