ASGARİ ÜCRET BELİRLEME KURALLARI- YENİ ASGARİ ÜCRET (2022)

1 Aralık 2021

Önce 2022 deyince eskiden aklımıza gelen kanun numarası olur, yaşlı ve engelliler için ödenen aylıkları düzenleyen kanunu hatırlardık.

Artık 2022  denilince yeni yılı öğrenmeye başlayacağız.

Asgari ücretin artış dönemleri olarak

Son dönemlere bakara 2006 yılı öncesi yıllık olarak,

2006-2015 arası yılda 2 kez 6’şar aylık dönemlerde zamlanarak,

2016-2021 arası yine yıllık zamlarla belirlendiğini görmekteyiz.

Asgari ücretin yılda iki kez artırılmasının fiyatlar üzerinde daha denetimli bir alan vereceğini düşünüyoruz. Örneğin asgari ücretin Ocak’ta bir kez artması halinde üretim  ve maliyet hesapları yılda bir kez yapılıp, önceden pozisyon alınarak ücret artışı  öncesi işten çıkarmaların, fiyatlarının artırıldığını ancak 6’şar aylık periyotlar ile artışta bu hesabın yıla daha düşük oranlı yayılacağını söyleyebiliriz. Şu an oluşan yeni fiyatlar artan döviz fiyatlarının sürükleyici etkisi ile  yılda bir  artış şartlanmasına göre hesaplanacaktır.

İlk düşünülebilecek husus artışın ilk altı ayı yüksek ikinci altı ayı daha yumuşak bir artışla gerçekleştirilmesini olabilir.

Asgari Ücretin belirlenmesinde esas alınan temel hususlara gelince ;

4857 sayılı İş Kanunu md 39 hükmüne göre  İş Kanununa tabi olmayan veya olan tüm işçiler için ekonomik ve sosyal durumlarının düzenlenmesi için tespit komisyonu kurulması hükme bağlanmış ve belirleme esasları ise yönetmeliğe bırakılmıştır.

Yönetmeliğin son haline göre

Ücretin Belirlenmesindeki Esaslar

Madde 7 — (Değişik:RG-19/4/2014-28977) Ücret en geç iki yılda bir olmak üzere belirlenir.

Komisyon, ücretin belirlenmesinde; ülkenin içinde bulunduğu sosyal ve ekonomik durumu, ücretliler geçinme indekslerini, bu indeksler yoksa geçinme indekslerini, fiilen ödenmekte olan ücretlerin genel durumunu ve geçim şartlarını  göz önünde bulundurur.

 

Bunlar içerisinde takdire dayalı olmayanlar ücretliler geçinme indeksi bağlayıcı veri olup, sosyal ve ekonomik durum, geçim şartları ise asgari ücretin  belirlenmesinde takdiri durumdur.  Az veya çok artırım sebebi olarak değerlendirilebilecektir.

Ücretliler geçinme indeksi olarak TÜİK sayfasında yapılan aramada TÜİK tarafından hazırlanmış bir veriye rastlamadık. Google tarama motoru ile yapılan aramada ise İstanbul Ticaret Odası tarafından yapılan endekste bir önceki yılın aynı ayına (veri EKİM 2021 ayına aittir) göre % 20,76 oranında bir değişim olmuştur.  Arzu edilen yön ulusal indeksin TÜİK tarafından yapılmasıdır.

Ekim ayı sonu Kasım 2021 başında  1 USD 9,50 TL olup halen 13,30 civarında olmakla, gelecek günleri durağan veya fiyat gerilemesi halinde dahi 1 USD =12.00TL sanki kabullenilmiş tutar gibi göründüğünden bu rakama göre oluşacak artış  % 25 ler civarındadır. Fiyatlara- indekslere yansımasını Kasım Aralık indeksleri çıkınca görecek olmamızla birlikte  en masum artışın dahi bu iki ayda % 17’lerden geri olmayacağını düşündürmektedir. % 20’lik değişim  oranına Kasım -Aralık 2021  artışları da eklendiğinde % 37’lik bir değişim olacaktır.

2016 yılı Ocak ayında brüt asgari ücret  1.647TL iken Ocak 2021 de 3.577,50TL ye çıkmış  artış bu dönemde asgari ücretin 2,17 katına çıkması ile,

2016 yılı Ocak ayında SSK-4/1-a ya göre 1.647TL yaşlılık aylığı alan kişinin Temmuz 2021 zammı ile aylığı ise 3.547,66TL olmuştur.

O halde son 5 yılda asgari ücret zamları ile SSK yaşlılık aylıkları arasında artış bakımından bir fark bulunmamaktadır diyebiliriz.

Amerikan Doları bazlı karşılaştırmada ise 4 Ocak 2016 tarihinde 2.94 TL olan USD Kuru Ocak 2021’de  7,36 TL ile 2,5 kat artmış olmakla, asgari ücretin artışları Ocak 2021 başında dahi  Dolar artışının % 15 gerisinde kalmıştır.

Geçen yıl aynı gün 1 Aralık 2020 tarihinde  7,83TL olan 1 USD bu gün 13,30 TL olmakla % 58 artmıştır.  (Yazıya başladığımda  13,30 olan kur şu an  13,85 ler de)

Nerede durmayacağı belirli olmayan bir döviz kuru sürekli enerji, inşaat, gıda her ne varsa tüm üretim sektörlerini etkileyeceğinden  Dövize dur demeden yapılacak her belirleme işçi veya işveren lehine-aleyhine olabilecektir.

Sosyal güvenlik anlamında dün son gün yapılandırma ve prim borçlarını ödemiş işveren, ile yine son günü yapılandırma borcunu ödemiş vergi mükellefleri  devlete olan borçlarını ödemek için dün döviz piyasalarında alım yapmak için fırsat- imkan  bulamamış olsa da bu gün, yarın ve süren günlerde döviz ve para piyasalarında pek bir bilmiş hale gelen, kazandığı parayı faize yatıramadığı ( parasını  reel değerini koruyamayacağını düşünen kişiler de dahil) yeni arayışlara girecektir. Bankaya TL mevduatı yatırmayan mudi para vermeyince bankanın kime hangi kaynaktan kredi vereceğini bilemeyeceği bir ortamda para  ya kendine borsa da, ya arsa da yer arayacaktır.  Aslında Döviz alma sat söylemleri, iktidara güvensiz gruplara (sebebi ne olursa olsun ister siyasi-ister menfaat) dövize yönelmeye neden olmakta, gelinen noktada bazı grupların dövize yönelim, döviz yükselişine ile siyasi kaos oluşturma heyacanına neden olmaktadır.  Döviz artışlarının ekmeğini yiye, yarar sağlayan daha çok  iktidar karşıtı mevduat sahipleridir diyebiliriz. Zira güvensiz veya belirli bir amaca yönelen gruplar, artış dönemlerinden çok önceden başlayarak ticaret mallarını, sermayelerini, fazla konutlarını satarak, döviz varlığı edinmeyi seçmişlerdir.

Bir kere daha öncelikle dövizin uygun bir fiyata çekilmesinden sonra asgari ücretin belirlenmesinin doğru olacağını, fiyat belirlenmeden düşükte olsa muhtemel yüksek kurlar ve fiyatlara etkileri karşısında belirlenen asgari ücret zammının önce ne iyi oldu sonra a nasılda atladık sonucunu doğuracağını düşünüyorum. Bu aşamada asgari ücret tespit komisyonun da görevli işveren ve işçi kuruluşlarının temsilcisi on kişinin şu döviz belirsizliğine  bir çare bulun öyle konuşalım demesini umut ediyorum. (AN İTİBARİ İLE MERKEZ BANKASI MÜDAHALESİ GELDİ)

Seçim (2023) dönemine yaklaşırken asgari ücretin daha makul artırılabileceği gerçeği karşısında USD kurunun 1 USD=12 TL olması karşılığında  6’şar aylık iki zamla 2022 Ocak için  % 30, (3.577,50*1,30= 4,650),  Temmuz 2022 için % 10 artışla (5.115TL brüt olarak),  İki ayrı zamla Ocak 2022 de % 25 zamla  4.471 yerine 4,500TL ve Temmuz 2022 de ise %15 zam ile  5.175 yerine 5.250TL rakamı da gözüme daha sevimli geliyor

Yıllık tek zamla % 37 artışla 4.900 hadi diyelim 5.000TL brüt olarak beklemekteyim.

Ancak yönetmelikte yer alan asgari ücretin aylık değil günlük belirlenmesi gerektiği vurgusunu yapan 6.maddesini hatırlayalım.

Bekleyip görelim.