BAŞLARKEN
SSK’ya borcu olan 1.5 milyon özel sektör işverenine ilaveten kamu işverenleri ile isteğe bağlı sigortalılar, topluluk sigortalılarının yararlanacağı prim affı ve taksitlendirmesi uygulaması TBMM’den geçti ve Resmi Gazete’de yayınını takiben yürürlüğe girecek.

1479 Sayılı Bağ-Kur Kanunu’na tabi aktif sigortalı sayısı 2 milyon 329 bin 901 ve 2926 Sayılı Tarım Bağ-Kur Kanunu’na tabi aktif sigortalı sayısı ise 1 milyon 24 bin 471 kişidir. Bu kişilerden sadece üçte birinin hiç borcu bulunmamaktadır. Yüzde 20 kadarı ise Bağ-Kur’un kapısından bile içeri girmemiştir. Geri kalan yüzde 50 ise bazen ödeme yapmış, bazen yapmamış olup halen borçlu görünmektedir.

2926 Sayılı Tarım Bağ-Kur Kanunu- ’na tabi hiç borcu olmayan sigortalı oranı yüzde 32,2, hiç ödemeyen sigortalı oranı yüzde 32.6, aksatarak ödeyen sigortalı oranı ise yüzde 35,1’dir. Yani, Tarım Bağ- Kur’a tabi olup da, kuruma borcu olan sigortalı oranı ise yüzde 67’dir.

Ayrıca, 31 Mart 2005 tarihi itibariyle normal Bağ-Kur diye de tanımlanan 1479 Sayılı Bağ-Kur’da 437.585 sigortalı hayatında hiç prim ödememiş ve 998.671 sigortalı ise sadece bir defa prim ödemiş iken şimdi hepsini ödeyip emekli olabilecektir.

Aynı şekilde 2926 sayılı Kanuna tabi Tarım Bağ-Kurlu bir sigortalının onbir yıl sekiz aylık borcu var ise ve hiç prim ödememişse, bugün itibariyle 10 bin YTL’den fazla borcu vardır ki, şimdi bu kanun ile borcu 7 bin YTL’ye kadar inmektedir. Benzer şekilde, 1479 sayılı Kanuna tabi bir sigortalı için de yüzde 25-55 arasında borcundan indirim yapılmaktadır ki bu gerçekten yüksek bir rakamdır.

Bu yapılandırma ile vergi alacaklarının da tahsil edilmesi amaçlanmıştır. Kanuna göre, SSK’ya 100 bin YTL ve üzerinde ana para borcu olanlar eğer vergi borçlarını ödemezlerse bu prim affından yararlanamayacaklar. Sizlere bu yazı dizimizde borçların nasıl yeniden hesaplanacağı ve nasıl taksitlendirileceği konusunda bilgi vermeye ve örneklerle açıklamaya çalışacağım.

PRİM BORÇLUSU NEFES ALACAK
Meclis’ten geçen yasa ile 5 milyon kişinin 21,7 milyar YTL’lik SSK ve Bağ-Kur borcuna 60 ay ödeme imkânı getirildi.
Sosyal güvenlik prim alacaklarının yeniden yapılandırılmasını öngören yasa, milyonlarca prim borçlusunun rahat nefes almasını sağlacak. Bu yapılandırma ile Sosyal Sigortalar Kurumu’nun (SSK) kamu ve özel sektörden 5 milyar YTL, Bağ-Kur’un da 16.7 milyar YTL olmak üzere toplam 21.7 milyar YTL’yi bulan prim alacaklarına ödeme kolaylığı getiriliyor. Yasaya göre, sigorta primi, sosyal güvenlik destek primi, işsizlik sigortası primi, idari para cezası borçlarına ilişkin yeniden yapılandırma 31 Mart 2005’tarihinden önceki borçları kapsayacak ve prim borçları 60 taksite bölünecek. Sosyal güvenlik prim alacaklarının yeniden yapılandırılması ve bazı kanunlarda değişiklik yapılması hakkındaki kanun metninin birinci maddesi, SSK borçlarının yeniden yapılandırımasını kapsıyor.

Gecikme zammının seyri

Dönemi – Oranı – (%)
01.01.1990 – 29.12.1993 7
30.12.1993 – 07.03.1994 9
08.03.1994 – 30.08.1995 12
31.08.1995 – 31.01.1996 10
01.02.1996 – 08.07.1998 15
09.07.1998 – 20.01.2000 12
21.01.2000 – 01.12.2000 6
29.03.2001 – 30.01.2002 10
31.01.2002 – 11.11.2003 7
12.11.2003 – 01.03.2005 4
02.03.2005’ten itibaren 3

Not. Yukarıdaki gecikme zamları oranları 6183 Sayılı Kanuna tabi kamu alacakları için geçerlidir. SSK alacakları için de 29 Temmuz 2003 tarih ve 4958 Sayılı Kanuna kadar uygulanmıştır. Bu kanundan sonra ise Kurumun prim ve diğer alacakları süresi içinde ve tam olarak ödenmezse, ödenmeyen kısmı sürenin bittiği tarihte yüzde 10 oranında artırılıyor. Bulunan bu tutara, ödeme süresinin bittiği tarihten başlamak üzere borç ödeninceye kadar, her ay için ayrı ayrı Hazine Müsteşarlığı’nca açıklanan bir önceki aya ait Türk Lirası cinsinden iskontolu ihraç edilen devlet iç borçlanma senetlerinin aylık ortalama faizi, bileşik bazda uygulanarak gecikme zammı hesaplanıyor.

SSK’DA KİMLERİN BORÇLARI KAPSAMDA

Kamu kurum ve kuruluşlarının 14 Nisan 2005 gününe kadar, özel sektör işverenlerinin 31 Mart 2005 gününe kadar, ödenmesi gereken,

– Sigorta primi,
– Sosyal güvenlik destek primi,
– İşsizlik sigortası primi
– Sosyal yardım zammı borçları
– İdari para cezası,
– 31 Mart 2005 tarihi ve öncesinde biten özel bina inşaatı ve ihale konusu işlerden dolayı eksik işçiliği bulunan veya yine 31 Mart 2005 gününden önce bitmiş olup da daha borcu hesaplanmamış olanların kanunun yürürlük tarihinden itibaren 30 gün içinde başvuran işverenlerin fark işçilik tutarları,
– Topluluk sigortası primlerinden uzun vadeli olanları,
– İsteğe bağlı sigortalıların 1 Mayıs 2003 tarihinden 31 Mart 2005 tarihine kadar isteğe bağlı sigortalılıklarının devam ettiği süre içerisindeki prim borçları

Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren iki ay içerisinde kuruma yazılı olarak başvurmak şartıyla yeniden hesaplanacak.

PRİM ALACAKLARINI YAPILANDIRAN KANUN METNİ
MADDE 1: 17.7.1964 tarihli ve 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununa göre takip edilen, mülga 7.12.2004 tarihli ve 5272 sayılı Belediye Kanununun geçici 7’nci maddesi ile
3.7.2005 tarihli ve 5393 sayılı Belediye Kanununun geçici 5’inci maddesine istinaden Sosyal Sigortalar Kurumu’na olan borçları için Hazine Müsteşarlığı bünyesinde oluşturulan uzlaşma komisyonuna başvuranlar hariç olmak üzere, kamu sektörü işverenlerinin en son 14.4.2005 tarihine; özel sektör işverenlerinin ise en son 31.3.2005 tarihine kadar ilgili mevzuatına göre ödemeleri gerektiği halde, bu kanunda belirtilen başvuru süresinin sonuna kadar tahakkuk etmiş ve ödenmemiş olan sigorta primi, sosyal güvenlik destek primi, işsizlik sigortası primi, idari para cezası, sosyal yardım zammı borçları ve 31.3.2005 tarihi ve öncesinde biten özel bina inşaatı ve ihale konusu işlerden dolayı yeterli işçilik bildiriminde bulunmadığı anlaşılan veya yine bu tarihten önce bitmiş olan söz konusu işlerle ilgili olarak, bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 30 gün içinde bu konuda müracaat edilmesi üzerine Sosyal Sigortalar Kurumunca yapılacak ön değerlendirme, araştırma veya tespit sonucunda yeterli işçilik bildiriminde bulunmadığı anlaşılan işverenlerin, fark işçilik tutarı üzerinden hesaplanacak borçları ve 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu’nun 85’inci maddesine göre prim ödeyen isteğe bağlı sigortalıların 1.5.2003 tarihinden 31.3.2005 tarihine kadar isteğe bağlı sigortalılıklarının devam ettiği süre içerisindeki prim borçları ile 506 sayılı kanunun 86 ncı maddesine göre topluluk sigortasına tabi olanların 31.3.2005 tarihine kadar olan malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına ait prim borçları; bu kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren iki ay içerisinde kuruma yazılı olarak başvurmak şartıyla, bu madde ve 3’üncü madde hükümlerine göre yeniden yapılandırılır.

Yukarıda belirtilen işveren ve sigortalıların;

a) Borç aslı tutarlarının 100.000 Yeni Türk Lirası (YTL) ve altında olması halinde, bu borç asıllarına, ödeme süresinin bitiminden itibaren 31.12.1998 tarihine kadar uygulanan oranlara göre gecikme zammı hesaplanmak; 1.1.1999 tarihinden 31.12.2004 tarihine kadar Türkiye İstatistik Kurumu tarafından açıklanan toptan eşya fiyat endeksi (TEFE) aylık değişim oranı; 1.1.2005 tarihinden yeniden yapılandırma başvurusunun yapıldığı tarihten önceki ayın sonuna kadar ise Türkiye İstatistik Kurumu tarafından açıklanan üretici fiyat endeksi (ÜFE) aylık değişim oranı uygulanmak suretiyle, yapılandırmaya esas borç hesaplanır.

b) Borç aslı tutarlarının 100.000 YTL’nin üstünde olması halinde ise, ödeme süresinin bitiminden yeniden yapılandırma başvurusunun yapıldığı tarihten önceki ayın sonuna kadar, yürürlükteki mevzuat hükümlerine göre gecikme zammı hesaplanmak suretiyle borç tutarı tespit edilir ve bu tutardan;

1- Bilanço esasına göre defter tutan işverenlerin bu kanunun yürürlüğe girdiği tarihe kadar vermiş oldukları en son gelir veya kurumlar vergisi beyannamesi eki bilançosu esas alınarak, “(Dönen Varlıklar- Stoklar) . Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar” işlemi sonucunda bulunacak oran 0.50 ve altında olduğu takdirde bu durum borçlu açısından “çok zor durum” hali kabul edilerek; söz konusu oran 0.50- 0.40 arasında ise yüzde 10’u; 0.39-0.30 arasında ise yüzde 20’si; 0.29 ve altında ise yüzde 30’u,

2- (1) numaralı alt bentte belirtilenler dışında kalan işverenler tarafından 31.12.2004 tarihi itibariyle beyan edilecek mali durum bildirimi esas alınarak, “(Kasa+Banka+Kısa Vadeli Alacaklar) . Kısa Vadeli Borçlar” işlemi sonucunda bulunacak oran 0.30 ve altında olduğu takdirde bu durum borçlu açısından “çok zor durum” hali kabul edilerek, söz konusu oran 0.30-0.20 arasında ise yüzde10’u; 0.19-0.10 arasında ise yüzde 20’si; 0.09 ve altında ise yüzde 30’u,

3- (1) ve (2) numaralı alt bentlerde sayılan işverenlerden, 1.1.2005 tarihinden önce vergi mükellefiyeti sona eren veya haklarında iflas kararı verilenler için yüzde 30’u, terkin edilerek, yapılandırmaya esas olan borç hesaplanır. Ancak, bu şekilde hesaplanan borç her halükarda bu maddenin ikinci fıkrasının (a) bendine göre hesaplanacak borç miktarından aşağı olamaz. (1) ve (2) numaralı alt bentlerdeki oranların hesaplanmasında yüzdelik ayırımdan sonraki rakamlar dikkate alınmaz. (1) ve (2) numaralı alt bentlere göre beyan edilen bilgilerin doğruluğu Sosyal Sigortalar Kurumu ve.veya Maliye Bakanlığı denetim elemanlarınca kontrol edilebilir. Beyan edilen bilgilerin doğru olmadığının anlaşılması halinde, işverenler bu Kanun hükümlerinden yararlanma hakkını kaybederler ve haklarında 26.9.2004 tarihli ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun ilgili hükümlerine göre işlem yapılır.

Bu maddede belirtilen oranları hesaplama konusunda 1.6.1989 tarihli ve 3568 sayılı Serbest Muhasebecilik, Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanunu’na göre ruhsat almış meslek mensuplarına görev verilebilir. Görevlendirilen meslek mensupları, yaptıkları hesaplamaların defter, kayıt ve belgelere uygun olmasından sorumludurlar.