EYT YAKLAŞIRKEN HESAPLAMALARDA NELERE DİKKAT ETMELİYİZ.
22 Kasım 2022
EYT Düzenlemesi yasalaşana kadar bir çok kişi hazırlık yapıyor.
1- Erkek 25 yıl Kadın 20 yıl sigortalı olma hesabında bu yılların başlangıcı sigorta girişiniz 18 yaştan önce ise 18 yaştan itibaren nazara alınacaktır.
18 yaş öncesi sigortalar Kurum uygulamasında kademeli yaşta esas alınır. Ancak bekleme süresi denilen 25 yıldır, 20 yıldır sigortalı olma şartında nazara alınmaz. Yurtdışı sözleşmeli ülkelerden çalışma başlangıcı Türkiye için de başlangıç ülkelerde çalışmanız varsa başlangıç olarak 18 yaş ve sonrası esas alınabilecektir.(İstisnası Fiili Hizmet Zammı Süreli nin 18 yaştan önceye gitmesidir. İki işlem ayrı şeylerdir.)
2- Memurların 5434’e tabi olanların borçlanma haklarını kullandıktan sonra 6 ay sonra emekliye başvuru yapabilecekleri kuralı var, ya memur borçlanmalarında EYT ile bu kural kalkacak, 6 ay beklenmeden emekli olunacak, ya borçlanma varsa bu 6 aylık süreyi hesaba katmalıyız. 6 ay sonra aylığa başvuru yapabileceğimizi bilmeliyiz. (SGK Kamu Görevlileri için 22 Sayılı Genelge Üçüncü Bölüm Borçlanma 3.1 ve devamı, 6 ay dolmadan ayrılanların borçlanmalarının iptal edileceğini belirtiyor. 5434 md.102 ve Ek 31 uygulaması)
3- Son 7 yıla dikkat etmeliyiz. Son 7 yılın yarısında çoğu nerede geçmiş ise o kanunun kuralları uygulanacak, Tüm hizmetleri Bağ-Kur da geçen ve 6000 günü olan sigortalı (15 yıl ile aylık koşulları oluşmuyorsa) kadın ise 20 yılı, erkek ise 25 yılı 9000 günü doldurmadığı için aylık alamayacaktır. Ancak aynı durumda olan SSK lı aynı gün sayısı ile aylık alabilecektir. Sigortalının son 7 yılda en çok hizmetinin geçtiği yere bakılacaktır, sondan geriye hizmet değil, son 2.520 gün içinde en çok olan statüye bakılacaktır. Bu üç statüde veya iki statüde geçmiş olabilir. Genelde iki statüde geçtiği için genelde 1.260 gün diye konuşulur. Son 1260 SSK da geçti ise SSK kuralları, 1.260 gün Bağ-Kur geçti ise Bağ-Kur kuralları geçerli olacaktır.
4- Emekli çalışan ile normal çalışan arasında işveren bakımından şu farklar vardır.
01.10.2008 den önce bir günü olan kişiler bakımından aylık aldıktan sonra 4/1-a kapsamında (SSK) lı çalışma halinde öncelikler sigortalının ödediği prim azalır % 30 üzerinden 1/4 ünü öder, Halbuki emekli olmadan % 14+1= % 15 kesinti yapılır bu husus sigortalının daha az prim ödeyip ücreti asgari ücretten çok ise daha çok gelir vergisi ödemesi anlamına gelir. Ücretlerden vergi kaldırıldığı için asgari ücretliler bakımından sigortalı daha çok alacak işveren ise daha çok prim ödeyecektir. Çalışana % 36,5 primin – % 15 sigortalı, işveren ise % 21,5 öderken, emekli çalıştırırken 1 puan fazla % 22,5 olacaktır.
Bir diğer farklılık ise işveren 5 puanlık hazine teşviklerinden ve diğer teşviklerinden yararlanamayacağından işveren toplamda en az % 6 prim kaybına uğrayacağından emekli işçi çalıştırmak daha maliyet nedeni ile tercih edilmez hale gelecektir. Sigortalının tek avantajı deneyimi olacaktır.
5- Engelli olanların, vergi indiriminden yararlananların EYT’ye tabi olmadığını erken emekli hakları olduğunu her zaman hatırlayalım.
Yeri geldikçe, soruldukça akla gelen dikkat edilmesi gereken hususlar ön plana çıkmaktadır.