EYT Yİ BEKLERKEN ERKEN EMEKLİLİK İÇİN HANGİ YÖNTEMLERİ KULLANIYORUZ.

19 Ekim 2022

Aktif çalışanların nerede ise beşte biri  EYT için söylenen her haberi, bilgiyi takip edip kendileri için sorularını yöneltiyor.

Bu aşamada EYT’nin kapsamına ilişkin hiç bir bilgi paylaşılmadı.

Netleşen tek husus EYT’nin bir yasal düzenlemeye kavuşturulacağı oldu.

EYT ile değişecek verilerden en önemlilerinden birisi belki de engelli, vergi indirimli ve malül emekliliği olacak.

Zira yaş ve gün koşulunu aşmak için kullanılan yöntemlerden bazıları bunlardı. Özetle artık engelli-vergi indirimi emeklilerinin sayısı genel emekliler içinde azalacak.

EYT’yi en kolay aşanlar fiili hizmeti gerektiren  işlerde çalışanlar oldu belkide, Fiili hizmetlerin emekli zamanına etkisi hep sürecek. Amasra faciasından sonra fiili hizmetli işlerin gerçekten fiili hizmeti hak ettiren, erken emekliliğe hak kazandıran hizmetler olduğunu bir kez daha yaşayarak öğrenmiş olduk.

Askerlik borçlanması yapanların hizmetlerinin geriye alınması söz konusu iken, doğum borçlanmalarında sigortalılık öncesi doğumun borçlandırılmaması vatana asker yetiştiren annelere haksızlık gibi geliyor bana. Yani sigortalılık öncesi doğumlarda dahil doğum borçlanmasına ilişkin hükümler ayrımcılığın giderilmesini bekliyor.

Yargıya işe düşecek olanlar 3-4 yıl bekleyecekler. Özellikle ilk işe giriş bildirgesi verilip günü olmayan kişilere mevcut  SGK ve Yargı işleyişinde hızlı bir  çözüm bulamıyoruz, bilemiyoruz. Bu grupta olanlarda özel bir düzenlemeye kavuşabilir.

Yurtdışı çalışması olanlar sosyal güvenlik sözleşmeli ülkelerde çalışmış iseler borçlanma yapmasalar dahi yurtdışı başlangıç tarihleri  başlangıç tarihi olarak esas alınmaktadır.

Yine hem başlangıç tarihleri hem de sigortalı gün sayıları bakımından tarımla uğraşanların 1994 ve sonrası sürelerde tarımsal tevkifat denilen ürün teslimleri. Yargı kararlarında eskiden özel sektöre satılan ürünlerden yapılan kesintinin SGK’ya aktarılmış olması aranırken yeni kararlarda sadece kesintinin yapılmış olması aranıyor.

Tarım denmişken eskiden aile reisi kavramı nedeni ile evli kadınların tarımla uğraşsalar da tarım nedeni ile kayıt ve tescil yaptıramamalarına  dair kuralın Anayasa mahkemesince iptali sonucu oluşan Tarımla uğraşan kadınların sigortalılıklarında değerlendirilebildi.

Almanya’da emeklilik yaşı 63 ten 65’e 65’ten 67’e çıkmasına karşılık bizde daha geride olan emekli yaşına karşı bir direnç oluştu ille de yaşa ilişkin koşullar değiştirilmek isteniyor.

Halen 1,5 çalışanın primlerinin 1 emekliye karşılık geldiği bir sistemde emekli sayısını artırmak sosyal güvenlik sisteminde istenilmeyen kayıplara neden olacaktır. Bu kayıpların Kurum bakımından karşılığı daha az prim olsa da, emekliler bakımından  daha değersiz aylık olmasının önüne geçilmesi için de yeni önlemler alınması  zorunlu hale gelebilecektir.

EYT’de çoğunluk aylığım olsun derken hem aylık alır hem çalışmaya devam ederim diyen bağımlı çalışanlar ile hem aylık alırım hem prim ödemekten kurtulurum diyen bağımlı çalışanların, çalışma ve prim tutarlarını yarar hesabına kattıklarını görüyoruz. Ancak ne kadar aylık alırım diyenler daha az bir kesimi oluşturuyor.

Ne zaman emekli olurum kadar ne kadar aylık alırım sorusu da sorulmalıdır. İşçi emeklisi olup 20.000TL aylık almak ile 3.500TL aylık almak arasında ciddi farklar bulunmaktadır. Sosyal güvenlikte duyarlı olmalı hem sigortasız çalışmanın hemde kazancın SGK’ya az  bildirildiği yöntemlere engel olmalıyız.

Her değişim yeni sorunları değişebilir.

Sosyal güvenliğin daha yerleşik olduğu ülkelerde genç nüfusta işsizlik ve sosyal ödemeler hayatı çalışmadan da asgari ölçülerde yaşamayı mümkün kılmaktadır. Yine emekli aylıkları da ileri yaşlarda 1000-1500 EURO ya kadar çıkabilmektedir. Destekleyici emekli sistemleri de gelişmiştir. (İşyeri kasaları, bireysel emeklilik sistemleri vs.)

1999 da gelen ve halen süre sistemin bozulması yerine, EYT’lilerin isteklerinin İŞKUR kapsamında işsizlik sigortasından çalışmama ile çalışma arasında bir nebze çalışmayı teşvik eden ama bir emekli aylığının biraz daha gerisinde olabilecek, asgari ücretin brütünün % 70’inden az ve  2,5 katından fazla olmayan ve normal emekli yaşına kadar sürecek, sadece işi olmayanlara ödenecek bir ödeme yöntemi ile gerçekleştirilmesini sosyal güvenlik dengeleri bakımından daha değerli görüyorum.

Ancak EYT sosyal güvenlik boyutu kadar siyasi bir boyuta bürünmektedir. Siyaset alanı ile siyasetçilerin sorumluluk aldıkları alanlardır.

EYT kuralları netleştikten sonra EYT üzerinde yazmak üzere sağlık ve kazanç dolu günler dilerim.