FORUM- Kıdem Tazminatı Sorularınıza Cevaplar

17 Ocak 2006

Kıdem Tazminatı Sorularınıza Cevaplar

 

 

Emekli Olmadan Kıdem Tazminatı

            Soru:Ali bey, çeşitli gazetelerde emeklilik yaşı gelmeden işinden ayrılanlara kıdem tazminatı ödendiği yazıyor bu durum doğru mu? Emekli olmadan, emeklilik kıdem tazminatı alınabilir mi? Mümtaz Yeşildağ

 

 

Cevap

Bu tür bir hakkınız var ve bu hak 08.09.1999 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanan 4447 Sayılı Yasa ile 1475 Sayılı Yasa’nın 14. maddesine eklenen bent ile gelmiştir.

            Bilindiği üzere, 4447 (daha sonra 4759) Sayılı Kanun ile emeklilik için daha önce yaş şartı yok iken belli bir süre prim ödeme ile belli sigortalılık süresinden sonra emekli olma şartlarının yanında bir de yaş şartı getirildi.

            Kanunda yaş şartı dışındaki şartları yerine getirenler, çalışmayı bırakıp emekli olacakları yaşı evlerinde beklemek istemeleri nedeniyle işten ayrılmaları halinde Kıdem Tazminatı alabileceklerdir.

 

            Buna göre;

08.09.1999 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanan 4447 Sayılı Yasa ile eklenen 1475 Sayılı Kanunun 14. maddesine 5. numaralı bent eklenmiş ve işçilere emekli olmadan istedikleri takdirde işlerinden ayrılıp KIDEM TAZMİNATI alma hakkı verilmiştir. İşte eklenen bent;

“5. 506 Sayılı Kanunun 60’ıncı maddesinin birinci fıkrasının (A) bendinin (a) ve (b) alt bentlerinde öngörülen yaşlar dışında kalan diğer şartları veya aynı Kanunun Geçici 81’inci maddesine göre yaşlılık aylığı bağlanması için öngörülen sigortalılık süresini ve prim ödeme gün sayısını tamamlayarak kendi istekleri ile işten ayrılmaları nedeniyle,”

Bütün bunlara göre
506/60’a göre,
1-Kadın ya da erkek olsun başkaca bir şart aranmaksınız 7000 gün sayınız varsa,
2-Kadın ya da erkek 25 yıllık sigortalılık süresi ve en az 4500 gününüz varsa,

506 Geçici 81/B’ye göre,
-Kadın ise 20 ve erkek ise 25 tam yıl sigortalılık süresi ile aynı maddede belirtilen gün sayılarına (5000 ile 7000 arasında değişir.) ulaşmış olanlar,

506 Geçici 81/C’ye göre,
-İster kadın olsun ister erkek en az 15 yıldan beri sigortalı olması ve en az 3600 gün sayısını tamamlayanlar,

 

Diledikleri zaman SSK’ya başvurup Kıdem Tazminatı yazısı isteyebilir ve alacakları yazı ile işyerlerinden kıdem tazminatı alarak ayrılabilirler.

 

 

Evlilik Kıdem Tazminatı ve Çalışma

            Soru:

Ali bey, ben çalıştığım kurumdan evlilik nedeniyle ayrılarak kıdem tazminatımı aldım. Bir kadın bu sebep ile işten ayrılarak tazminatını aldığında belirli bir süre çalışamaz diyorlar doğru mu? Şayet çalışırsam bu tazminatı geri alabilirler mi? Ayşe Ongun

 

            Cevap:

            4857 Sayılı Kanunla ortadan kaldırılan ama 1475 Sayılı Eski İş Kanunu’nun yürürlükte kalan tek maddesi olan 14 üncü maddesi Kıdem Tazminatı haklarını açıklamaktadır. Maddeye göre evlenen bayanlar, evlilik tarihinden itibaren bir yıl içinde aile birliğinin devamı adına çalışmazlarsa, işyerinde de bir yıldan fazla süredir çalışıyor olmak şartıyla kıdem tazminatlarını alabilirler. Ancak bu hükmün kötü niyet ile kullanılmasının engellenmesi için kanunlarda herhangi bir düzenleme öngörülmemekle birlikte, evlilik nedeniyle işinden ayrıldıktan kısa bir süre sonra bir başka işyerinde işe başlayan bir işçiden mahkeme kararı ile ödenen kıdem tazminatının geri ödenmesi kararını içeren mahkeme kararları da vardır. Ancak, aksi mahkeme kararları da var olup bunlardan birini sizin için aşağıda yayınlıyorum.

Yargıtay 9. Hukuk Dairesi 1988/9-225 Esas ve 27.04.1988 tarihli Kararı

“Evlenme nedeniyle kıdem tazminatı alarak işten ayrılan kadın işçinin daha sonraki dönemlerde çalışma hakkını kaybettiğinden söz edilemez. Ayrıca önceki işinden ayrıldıktan sonra daha kolaylıkla yürütebileceği yeni bir iş bularak çalışmasını da sürdürebilir.”       

 

 

Kıdeme tavan var ceza yoktur

Soru:

            Ali bey, yeni 4857 Sayılı Kanun ile birlikte kıdem tazminatı tavanının kaldırıldığını okudum. Acaba gerçekten tavan kaldırıldı mı ve bu kamu ve özel sektör çalışanlarının tümü için geçerli midir? Kerim Kazancı

           

Cevap:

            Kıdem tazminatı tavanı 1475 Sayılı İş Kanunu’nun halen (kıdem tazminatı fonu kuruluncaya kadar) geçerli tek maddesi olan 14 üncü maddesinde düzenlenmiş olup maddedeki ilgili fıkra aşağıdaki gibidir.

            “(Değişik: 10/12/1982-2762/1 md.) Ancak, toplu sözleşmelerle ve hizmet akitleriyle belirlenen kıdem tazminatlarının yıllık miktarı, Devlet Memurları Kanununa tabi en yüksek Devlet memuruna 5434 sayılı T.C. Emekli Sandığı Kanunu hükümlerine göre bir hizmet yılı için ödenecek azami emeklilik ikramiyesini geçemez.”                                                                           

Yukarıdaki fıkradan da görüleceği üzere, kıdem tazminatı ödenmesinde tavan yani üst sınır vardır ve bahsi geçen yazımızda tavanı da belirtmiştik. Ancak tavana uyulmadığı takdirde aynı kanunda ceza-i müeyyideyi düzenleyen maddeler de vardı ki şimdi o müeyyideler 4857 Sayılı İş Kanunu ile kaldırıldı. Bu müeyyidelerin en önemlisi hapis cezası idi. Bunlara göre kıdem tazminatında hala tavan vardır ama tavana uyulmadığı takdirde  cezası  yoktur. Mali açıdan ise tavanın üzerindeki ödemeler kanunen kabul edilmeyen gider yazılabilir.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

         Kısmi Çalışmanın Kıdem Tazminatı  

            Soru: Şirketimiz bünyesinde part-time çalışan personelin tazminat hakkı ve tazminat hesabı ile ilgili bir sorumuz var. Personelimiz her gün 2-6 saat çalışmaktadır. aylık bazda ise 10-22 gün arasında primleri tahakkuk etmektedir. Mevcut primleri ile ilgili bir yılın sonunda ise 140-260 gün SSK prim ödeme gün sayısı ortaya çıkmaktadır. Bu personelin kıdem tazminatı hakkı hesabında ne dikkate alınır. Çalıştığı her takvim yılına göre mi kıdem tazminatı hesaplayacağız? Bu konuda farkı yorumlar ortaya çıkıyor, yardımcı olursanız memnun olurum. Saygılar sunar işlerinizde başarılar dilerim. Firdevs Düzgit

 

Cevap: Sorunuz konusunda net bir kanuni bir düzenleme olmaması karşın, Yargıtay kararları ile bu yönde ve yerinde bir çözüm bulunmuştur. Aynı, mevsimlik işlerde çalışanların kıdem tazminatı süreleri gibi SSK’ya bildirilmiş her 365 günün (SSK’da yıl 360 gündür) bir yıl olarak hesaplanması esasına ortaya çıkarılmıştır. Yani çalışanınızın SSK’ya bildirilmiş her 360 günü bir yıl hesaplanılarak kıdem süresi ve tazminatı hesaplanmalıdır. Konuyla ilgili iki özet yargı kararı veriyorum.

 

(Y 9. HD. E. 1988/4790, K. 1988/6398, T. 09.06.1988)

-Mevsimlik işçinin kıdem süresi her yıl çalıştığı ve çalışılmış gibi kabul edilen süreler toplanarak 365’e bölünmek suretiyle yıla çevrilerek hesaplanır. Her mevsim bir yıl gibi kabul edilerek buna göre ödeme yasaya aykırıdır.

(Y 9. HD. E. 1987/2051, K. 1987/2337, T. 23.01.1987)

Sezon çalışmaları yapan işyerlerindeki işçilerin kıdem tazminatlarına esas alınan hizmet süreleri çalışılan sürelere göre hesaplanır. Başka bir ifade ile karşılıklı hak ve borçların askıda kaldığı süreler nazara alınmaz.

 

 

 

Askerlik Kıdem Tazminatı

2003 yılından beridir bir şirkette çalışmaktayım. Mart ayında askerlik vazifesi için işten ayrılacağım. İşyerinden ayrılırken kıdem tazminatı alabilir miyim?Hasan Yavuz

 

            1475 Sayılı eski İş Kanunu’nun halen geçerli tek maddesi olan Kıdem Tazminatı başlıklı 14. maddesine göre, askere giden işçiye işyerinden ayrılış tarihine göre en az bir yıllık çalışması olması kaydıyla kıdem tazminatı işverence ödenmek zorundadır. Ayrıca, kullanmadığınız yıllık ücretli izin süreleriniz varsa bunun da ücretini işyerinden alarak askere gidebilirsiniz.