Emekliler intibakı yasal yollardan zorluyor

Basitçe uyumlaştırma olarak tanımlanabilecek “intibak” kelimesi yaklaşık 20 yıldır SSK ve Bağ-Kur emeklilerinin dilinde dolaşıyor ve hepsi de intibak istiyorlar. Her gelen hükümet “intibak” sözü veriyor ama bir türlü yasayı TBMM’den geçirmiyordu. Şimdi, emekli derneklerinin birisinin başkanı olan Hamdi ÖZ’ün açtığı intibak davası Anayasa Mahkemesine gitti…

-İntibak yasasına neden ihtiyaç var?

1978 yılından 2000 yılına kadar SSK, Bağ-Kur ve memurlar için memur maaş katsayısı ile belli edilen bir emekli aylığı sistemi vardı. 08.09.1999 günü Resmi Gazetede yayınlanan 4447 sayılı Kanun ile 2000 yılından itibaren SSK ve Bağ-Kur çalışanlarının emekli aylığının hesaplanmasında, memur maaş katsayısının kullanılmasına son verildi. Memurların emekli aylıklarının hesaplanmasında sistem değiştirilmemiştir. Bu nedenle ister 1978 ister 1988, ister 2008 yılında emekli olsun eşit derece ve kadrolu memurlar kuruşu kuruşuna aynı emekli aylığını alırken,  SSK ve Bağ-Kur emeklilerinin eşitleri arasında emekli oldukları yılların farklılığı ne kadar çoksa o kadar farklı emekli aylığı ortaya çıkmaktadır. Fark 2000 yılından itibaren katlanarak artmaya başlamıştır.

Ayrıca, gerek 1997 gerek 2003 yıllarında Bağ-Kur basamak satın alma uygulamaları getirilmiş ve kişilere geriye doğru basamak fark paraları ödettirilerek, basamak satılmıştır. Fakat iş emekli aylığına gelince geriye doğru basamak farkı peşin alındığı halde, geçmiş yıllar basamaklar arttırılmadığından, basamak satın alanlar da alması gereken emekli aylığından daha düşük rakamlı aylık almaktadırlar.

-1999 yılındaki Kanun farkı patlattı

17 Ağustos 1999 depremini fırsat bilen dönemin Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Yaşar Okuyan’ın yoğun çabaları ile basın ve millet depremin yaraları ile uğraşırken, millet can çekişirken 21 Ağustos 1999 günü toplanan TBMM, dört gün gece gündüz çalışıp 25 Ağustos 1999 günü 64 ana madde ve 9 geçici madde olmak üzere 73 maddeyi kabul etti. Kanun 08.09.1999 günü 4447 sayılı Kanun olarak Resmi Gazetede yayınlandı.

Bu Kanun ile,

-Emeklilik için 5000 gün ve 25 yıllık (kadınlar için 20) sigortalılık süresinin yanında bir de YAŞ şartı geldi. İşe giriş tarihlerine göre emeklilik yaşı kademelendirildi ve 40 ile 58 arasında tablolar yayınlandı.

-08.09.1999 gününden sonra işe girenler için ise kadın ise 58, erkek ise 60 yaşını ve 7000 günü doldurması şartı getirildi.

-SSK ve Bağ-Kur’lular için emekli aylığın hesabı değiştirildi ve emekli aylıklarının Tüfe (enflasyon) oranı ile GH (Büyüme-Gelişme) oranı dikkate alınarak hesaplamaya geçildi.

-Aylık hesabında TÜFE ve GH dikkate alınırken, emekli aylıklarına sadece TÜFE oranının dikkate alınması kanunlaştırıldı.

–

-Ana sebep Gelişme Farkının verilmemesi

Özellikle kendilerine süper emekli denen Üst Gösterge Tablosundan emekli edilen kişilerde had safhaya ulaşan ama tüm SSK emeklileri ile 2000 sonrası Bağ-Kur emeklilerinin emekli aylıklarının düşük olmasına sebep olan ana uygulama, emekli olanlara sadece TÜFE oranı kadar zam yapılmasıdır. Emeklilere (SSK ve Bağ-Kur) bu ülkenin gelişme (büyüme) oranından fark verilmemektedir. Bu da emekli olunan yıl ile bugün arasındaki süre uzadıkça emekli aylıklarının reel olarak gerilemesi söz konusudur.

A-Emekli aylıkları düşüyor

İşte bu nedenle de eskiden beridir devam eden haksızlık, ve 2000 yılından beri SSK ve Bağ-Kur’da eşitler arasında adaletsizlik var ve yıllar geçtikçe bu adaletsizlik-fark gittikçe büyüdü. Düşünün, bir şirkette genel müdürsünüz, amirsiniz, şefsiniz, işçisiniz, amelesiniz ve 1999 yılından önce en yüksek emekli aylığı göstergesi olan 15175 gösterge ile emekli olmuşsunuz ama elinize şu an 600-700 lira aylık geçiyor. Öte yandan aynı sizin durumunuzda birisi bugün emekli olduğunda ise eline 2000 lira emekli aylığı geçiyor. Sebep eski emekli olduğunuz için size ülkenin kalkınmasından pay vermiyorlar, büyüyen ülkede eski emekliler gittikçe küçülüyorlar.

B-Büyüyen ülkede emekliler küçülüyor

SSK’daki eşitler arasındaki emekli aylığı farklılığının en büyük sebebi ülkenin gelişme hızında alınmayan paylardır. Zira, 1999 yılında (ve öncesinde) emekli olan birisinin emekli aylığı her ay veya son yıllarda olduğu gibi her altı ayda bir enflasyon oranı kadar arttırılıyor ama ülkenin büyüme hızından düşen rakamlardan paylarına düşen ise verilmiyor. Öte yandan sonraki yıllarda emekli olanların emekli aylığı hesaplanırken refah payı yani büyüme oranı da dahil ediliyor.

Yani SSK’daki eşitler arasındaki farklılığının esas nedeni ilk defa aylık bağlanırken emekli olduğu yıla kadarki “gelişme hızı” (GH) uygulanması ama emekli aylığı bağlandıktan sonra “gelişme hızı”nın emekli aylığına yansıtılmamasıdır. Aşağıdaki tablodan da görüleceği üzere bu ülkenin 2000 yılından bu yana kümülatif gelişme hızı toplamı yüzde 60,2’dir.

Bağ-Kur emeklilerinin arasındaki farklılık yani eşitler arasındaki düzeysizlikler ise Bağ-Kur gelir tablolarının TÜFE ve Büyüme Oranı kadar arttırılmamasından kaynaklanmış ve olan hep emeklilere olmuş, aylıkları her dönem reel olarak düşmüştür.

-Anayasa Mahkemesi iptal ederse emekliler ne kadar zam ve fark alırlar

İş Mahkemesinde açılan davadan sonra konu şimdi Anayasa Mahkemesinde ve Mahkeme 506 sayılı Kanun’un (emekli aylıklarının hesaplanmasını anlatan) geçici 82 inci maddesini iptal ederse, Hükümete de iptal edilen madde için bir yıl gibi bir süre verecektir ve süre için TBMM emeklilere ülkenin büyümesinden fark verme kararı çıkartırsa 1999 ve öncesi emeklilerin aylıkları yüzde 60,2 oranında artacaktır. Bu durumda halen 700 lira aylık alan bir SSK emeklisinin emekli aylığı 1122 liraya çıkacaktır. Farkın başlama tarihi de Ocak 2000 ayı olacaktır. 2000 yılı ocak ayında 2009 yılı Aralık ayına kadar geçen 120 aylık dönem için de fark ödeme kararı TBMM’den çıkarsa, şu an için 50646 lira fark ödemesi de yapılmalıdır.

-Herkesin dava etmesi de gerekebilir

Üç yıl öncesinde de benzer bir dava açılmış ve Anayasa Mahkemesine gelmişti, şimdi Hamdi ÖZ’de benzer dava açtı. Bu da Anayasa Mahkemesine geldi ama Mahkeme önceki davayı da3 yıldır sonlandırmadı. Şayet, sonlandırsa bile bazı hukukçuların iddia ettiği gibi Anayasa Mahkemesi kararları geriye yürümez, sadece Anayasa Mahkemesine dava açanlar için geçerlidir denilebilir. Bu sebeple, bu köşeden uyarmak gerekir gelişme hızı oranlarını emekli aylıklarına yansıtabilmek için bütün emeklilerin dava açması gerekebilir. Çünkü, Anayasa Mahkemesi iptal etse de iptal karar veya karardan sonra TBMM’ye vereceği süre sonunda yürürlüğe girecektir. TBMM’de geçmiş farkları vermem derse fark birikmiş rakamları alamayabilirsiniz. Sadece İş mahkemesine dav açıp, konuyu Anayasa Mahkemesine götürenler ise mahkeme kararı ile farklarını geri alabilirler.

-Bakana farkı doğru bildirmediler

Çalışma Bakanı Anayasa Mahkemesi sonrasında oluşacak durumun maliyetinin 8 milyar lira olacağı bilgisini verdi ama bu doğru değil. Her zamanki gibi kendisine yanlış bilgi verdiler. Emekli aylıklarına her yıl 65 milyar lira bir rakam ödüyoruz. 2009 yılında SSK emeklilerine toplam 38.362.543 lira ödedik. Yukarıdaki gibi bir artış olursa 1999 ve öncesi emekliler ile 2000 ve sonrası emekli sayılarına göre ortalama artış oranı yüzde 43 civarında olacaktır. O halde sadece SSK emekli aylıklarındaki bir yıllık fark 16 milyar liradan fazla olacaktır. Buna bir de Bağ-Kur emeklilerine verilecek farkı eklersek rakam 20 milyarı aşacaktır.

Öte yandan, geriye doğru 10 yıllık fark ödeme çıkarsa toplam ödeme rakamı ise 120 milyarı geçer.