HABERTÜRK- Eski kocasıyla aynı evde yaşarsa yetim aylığını kaybeder…–15 yıl ve 3600 günle kıdem–Emekli aylığınızda hata yok
15 Temmuz 2009
SSK ve Bağ-Kur’da başka erkekle aynı evde yaşayan kadının yetim aylığı kesilmez… Eski kocasıyla aynı evde yaşarsa yetim aylığını kaybeder…
“Sosyal Güvenlik Reformu” da denilen ve 1 Ekim 2008 günü yürürlüğe giren 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun “Gelir ve aylık bağlanmayacak haller” başlıklı 56’ncı maddesinin son fıkrasına göre; ”…Eşinden boşandığı halde, boşandığı eşiyle fiilen birlikte yaşadığı belirlenen eş ve çocukların, bağlanmış olan gelir ve aylıkları kesilir” denildiğinden ister dul aylığı alan kadınların aylığı ancak resmi nikah yaparlarsa kesilir. SSK veya Bağ-Kur’lu olan ana-babalarından yetim aylığı alan kızlar sadece eski kocalarıyla beraber yaşamaya devam ediyorsa aylığı kesilir ama başka bir erkekle aynı evde yaşasa da aylığı kesilmez….
–Ancak ana-baba memur ise bu durumda kadın boşandığı eşiyle aynı evde yaşasa bile yetim aylığı kesilmez…
Bir bayan hem dul-yetim maaşı alıp hem de nikahsız birliktelik (imam nikahıyla evlilik) yapabilir mi, cevap verirseniz sevinirim. Aydın Bayraktar
Sayın okurum, sosyal güvenlik kanunlarımız gereğince bir kadının veya erkeğin vefat eden eşinde dolayı dul aylığı alabilmesi için resmi nikahlanmaması yeterlidir.
Yani evlenmeyen dul erkek veya kadınlar vefat eden eşlerinden aylık alırken,
–İşe girseler de,
–Emekli olsalar da,
aldıkları dul aylıkları kesilmez.
***Nikah masasında neye evet dediğinizi biliyor musunuz?
Ali bey ne diyorsun sen tabi ki biliyoruz dediğinizi duyar gibiyim ama sorduğum o değil hukuk açısından “evet”in anlamını biliyor musunuz?
Evli olanlar nikah masasında size sorulan soruya evet derken hukuken neleri değiştirdiğiniz hiç düşündünüz mü? Yani evet dediğimiz şey nedir? Esasen “Evlilik” iki kişi arasında, resmi makamlar önünde yapılan sözleşmedir ve kadın ile erkek resmi nikâh ile evlenmekle Medeni Kanun gereğince karı-koca sıfatlarını aldıkları gibi bir de;
1–Miras hukuku açısında birbirlerinin mirasçısı olurlar yani kim vefat ederse, sağ kalan vefat edene mirasçı olur. Yani eşinize “Evet” derken ben ölürsem mirasçımdır dediniz.
2–Sosyal güvenlik hukuku açısından yaşarlarken bakmakla yükümlü kişi, vefatları halinde ise hak sahibi olurlar.
*Sağken aralarında resmi nikâh olması nedeniyle çalışan eş, çalışmayan eşinin sağlık ve sosyal güvencesini sağlar.
*Ölümle ise hak sahibi olurlar ki sağ kalan ölenin aylığını dul sıfatıyla almaya devam eder.
*** Boşanmayla hukuken neyi değiştiririz?
Evlilik nikah memuru ve şahitler önünde yapılan bir sözleşmedir. Ancak, evliliği sona erdirme yetkisi sadece hakimdedir. Yani evlilik sözleşmesini ancak ve ancak bir mahkeme sona erdirebilir ve boşandığımız anda evliliğin iki önemli sonucu olan miras ve sosyal güvenlik hukukundan kaynaklanan haklarımız da ortadan kalkar.
***- Boşanınca mallar ve ev ikiye bölünür
Türk Kanun-i Medenisi’ne göre evlilikte edinilmiş tüm mallar, ortak paylaşıma konu edilmek zorundadır. Mesela karı-koca nikahlı iken ev edinmişlerse ev kimin üzerine kayıtlı olursa olsun boşanma ile yarı yarıya bölüşülmek zorundadır.
***Boşanan kadınlara ana-babadan yetim aylığı
Sosyal Güvenlik Hukuku gereğince, boşanma ile resmi nikahı biten kadına varsa vefat etmiş ana-babası üzerinden yetim aylığı bağlanabileceği gibi eğer ilk evliliği varsa ve ilk eşi vefat etmişse onun üzerinden dul aylığı alma hakkı ortaya çıkmaktadır. Boşanan kadın boşanma tarihinden sonra SGK’ya müracaat ederse kendisine dul veya yetim aylığı bağlanacaktır.
***Boşandığı eşiyle aynı evi paylaşırsa kadının aylığı kesilir
Sosyal güvenlik mevzuatında daha önce hiç yok iken “Sosyal Güvenlik Reformu” ile yeni bir olay daha literatüre eklenmiştir. 1 Ekim 2008 günü yürürlüğe giren 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun “Gelir ve aylık bağlanmayacak haller” başlıklı 56’ncı maddesinin son fıkrasına göre; “…Eşinden boşandığı halde, boşandığı eşiyle fiilen birlikte yaşadığı belirlenen eş ve çocukların, bağlanmış olan gelir ve aylıkları kesilir. Bu kişilere ödenmiş olan tutarlar, 96’ncı madde hükümlerine göre geri alınır” hükmü getirilmiştir.
***Başka erkeklerle yaşarsa aylık kesilmez
Aynı kadın, eski kocasıyla değil ama bir başka erkekle aynı evde yaşamaya devam ederse aylığın kesilme riski yoktur. Çünkü, Kanun sadece boşandığı eşiyle birlikte yaşaması halinde dul-yetim aylığının kesilmesini öngörmektedir.
Sonuç olarak kendi evinde yaşayan kadının aylığı kesilir
Kocasından boşanan ve Medeni Kanun gereğince edindikleri evi yarı yarıya paylaşmak zorunda kalan kadın, evin diğer yarısında eski kocası yaşıyorsa, bu durumun şikayet-ihbar ile SGK’ya duyurulması sonrasında, SGK’nın denetimle görevli memurları tarafından tespiti ile dul-yetim aylığını kaybedecektir. Bu arada yukarıda verdiğim madde içinde, “…Boşandığı eşiyle fiilen birlikte yaşadığı belirlenen eş…” tabiri kullanılmıştır. Bu tabir gereğince, boşandıkları halde aynı evi (mecburen de olsa) paylaşan kadınlar için de geçerli mi yoksa SGK’nın denetim elemanları yatak nöbeti de tutuyorlar mı bilmiyorum.
****Yetim aylığında da memur çocukları farklıdır…
Ana veya babanın vefatından sonra ana-baba üzerinden bağlanan aylığa yetim aylığı denir ve ana-babanın bağlı olduğu sosyal güvenlik düzenine göre farklılık arz eder.
**Ana-Baba SSK veya Bağ-Kur’lu ise;
Vefat eden ana-baba SSK veya Bağ-Kur’lu ise kadınların yetim aylığı alabilmesinin şartları;
-Evli olmamak,
-Çalışmamak,
-Emekli olmamak,
-Boşandığı eşi ile aynı çatı altında yaşamamaktır.
**Ana-Baba memur-asker ise;
Ana veya babası 5434 sayılı Kanun’a göre çalışan-emekli olan bir kadının yani ana-babasından birisi memur olan bir bayanın vefat eden ebeveynleri üzerinden yetim aylığı alması daha kolaydır ve şartları da;
-Evli olmamak,
-Memur olarak çalışmamak,
-Memur olarak emekli olmamaktır.
Yani, ana-baba memur ise SSK’lı veya Bağ-Kur’lu çalışabilirsiniz veya buralardan emekli olabilirsiniz hem de evlenmediğiniz sürece memur-asker ana-babanız üzerinden yetim aylığı da alabilirsiniz.
Emekli aylığınızda hata yok
Sayın Tezel, öncelikle yeni gazeteniz hayırlı olsun. Ben sizi hala Akşam’da zannederek birkaç sefer posta gönderdim. Meğer boşa göndermişim. Sizden bir ricam var yardımcı olur musunuz? Ben 12686004 sicil numarasıyla 01/10/2008 tarihi itibarıyla Emekli oldum. Sorun emekli maaşım 637 lira ek ödeme 25 lira alıyorum. Aşağıda vereceğim bilgilerden benim maaşımın doğru hesaplandığına bakar mısınız? Zira, 3600 ile emekli olan biri benden fazla maaş alıyor. Emeklilik dilekçe tarihim, 10/09/2009, toplam prim günüm 5935, aylık bağlama oranım 63. Göstergem 9475. Acaba benim maaşım doğru mu hesaplanmış? Çalışma hayatımın son 11 yılını şef olarak çalıştım. Haliyle bir miktar asgari ücretten yüksek prim yatırıldı, acaba şeflik kımı dikkate alınmadı mı? Orhan Cansız
Orhan bey, verdiğiniz sigorta sicil numarasına göre emekli aylığınızın hesaplanmasında değerlendirilen yıllardaki çalışma gün sayılarınız ile kazançlarınıza baktım. Sizin de görebileceğiniz gibi ücretleriniz genelde asgari ücret düzeyinde bu nedenle de emekli aylığınıza esas göstergeniz en düşük gösterge olan 9475 rakamında hesaplanmış ki bu göstergeden daha düşüğü yok.
Aynen dediğiniz gibi 3600 gün sayısından emekli olanlarında göstergesi aynıdır ve size yakın emekli aylığı alırlar. Bir hesaplama hatasına rastlamadım.
15 yıl ve 3600 günle kıdem
Soru:
Ben hemen soruma geleyim bir gazete yazınızda 15 yıl sigortalı olupda en az 3600 prim günü olanların çalıştıkları işyerinden kıdem tazmiatlarını alabilecekleri yazıyor. Benim 1985 yılından beri sigortam ve toplamda 7000 işgünüm var işyerimden nasıl tazminatımı alıp ayrılabilirim yardımcı olursanız çok sevinirim. Bekir Adıgüzel
Cevap:
İlk işe girişinizden itibaren 15 yıl geçmişse (yani mayıs 1994 öncesi işe girenler) ve 3600 gün sayınız da varda 1475 sayılı İş Kanunu’nun 14 üncü maddesinin beşinci bendi gereğince bulunduğunuz ildeki SGK İl Müdürlüğü’ne (veya varsa İhtiyarlık Sigorta Müdürlüğüne) giderek “kıdem tazminatı alabilir “ yazısı alacaksınız ve yazıyı işverene verip işinizi bırakıp kıdem tazminatını alabilirsiniz.
