İşveren, işçilerine eşit davranmak zorundadır

4857 sayılı İş Kanunu’nun 5. maddesi gereğince işveren işyerindeki benzer işi yapanlara zam yapacaksa hepsine aynı oranda zam yapmak zorundadır. Objektif kurallara dayalı farklılık her zaman yapılabilir…

İşyerimizde 01.07.2011 tarihinden geçerli olmak üzere beyaz yakalı çalışanlara %12 zam yapıldı. Benimle ayni işi yapan mesai arkadaşlarım %12 zam aldı ancak bana yapılmadı. İnsan Kaynakları birimine nedenini sorduğumda cevap alamadım. Bu işyerinde 7 yıldır çalışmaktayım, hakli fesih hakkı doğurur mu? Birol Yapacı

Sayın okurum, 4857 sayılı İş Kanunu’nun “Eşit davranma ilkesi” başlıklı 5 inci maddesine göre,

“Madde 5 – İş ilişkisinde dil, ırk, cinsiyet, siyasal düşünce, felsefi inanç, din ve mezhep ve benzeri sebeplere dayalı ayırım yapılamaz.

İşveren, esaslı sebepler olmadıkça tam süreli çalışan işçi karşısında kısmi süreli çalışan işçiye, belirsiz süreli çalışan işçi karşısında belirli süreli çalışan işçiye farklı işlem yapamaz.

İşveren, biyolojik veya işin niteliğine ilişkin sebepler zorunlu kılmadıkça, bir işçiye, iş sözleşmesinin yapılmasında, şartlarının oluşturulmasında, uygulanmasında ve sona ermesinde, cinsiyet veya gebelik nedeniyle doğrudan veya dolaylı farklı işlem yapamaz.

Aynı veya eşit değerde bir iş için cinsiyet nedeniyle daha düşük ücret kararlaştırılamaz.

İşçinin cinsiyeti nedeniyle özel koruyucu hükümlerin uygulanması, daha düşük bir ücretin uygulanmasını haklı kılmaz…”

***HAKLI FESİHE İLAVE 4 AYLIK ÜCRET

İşveren, objektif kriterlerini ortaya koyarak çalışanları arasında farklılık yaratabilir ama subjektif kriterlere dayanarak ayrım yapamaz.  Bu durumda eşit davranmamış olur ve işçiye derhal işi bırakma hakkı verdiği gibi yine 5 inci maddeye göre;

”…İş ilişkisinde veya sona ermesinde yukarıdaki fıkra hükümlerine aykırı davranıldığında işçi, dört aya kadar ücreti tutarındaki uygun bir tazminattan başka yoksun bırakıldığı haklarını da talep edebilir. 2821 sayılı Sendikalar Kanununun 31 inci maddesi hükümleri saklıdır.

20 nci madde hükümleri saklı kalmak üzere işverenin yukarıdaki fıkra hükümlerine aykırı davrandığını işçi ispat etmekle yükümlüdür. Ancak, işçi bir ihlalin varlığı ihtimalini güçlü bir biçimde gösteren bir durumu ortaya koyduğunda, işveren böyle bir ihlalin mevcut olmadığını ispat etmekle yükümlü olur.”

ÖRNEK YARGITAY KARARI

Yargıtay 9. Hukuk Dairesi

E: 2006/28014, K: 2007/16023, T: 21.05.2007

* EŞİT DAVRANMA İLKESİ

* İŞ SÖZLEŞMESİNİN HAKLI FESHİ

Eşit davranma ilkesi işveren borcudur. Bir işverenin aynı işi yapan işçiler arasında işin niteliği yada zorunlu sebepler olmadıkça farklı işlemde bulunamaz. Başka bir anlatımla eşit ücret verme zorunluluğu bulunmaktadır. Aksi halde bu durum işçi için sözleşmeyi haklı olarak fesih yetkisi verir. (4857 s. İş K. m. 5, 24, 25)

Davacı, kıdem tazminatı, yıllık izin ücreti, fazla mesai ile genel tatil ücretinin ödetilmesine karar verilmesini istemiştir.

Yerel mahkeme, isteği kısmen hüküm altına almıştır.

Hüküm süresi içinde davacı avukatı tarafından temyiz edilmiş olmakla dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:

YARGITAY KARARI

1- Dosyadaki yazılara toplanan delillerle kararın dayandığı kanuni gerektirici sebeplere göre, davacının aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan temyiz itirazları yerinde değildir.

2- Davacı diğer çalışanlara daha fazla zam yapıldığını bunun eşit işe eşit işlem ilkesine aykırı olduğu gibi nedenini sorunca kötü muameleye maruz kaldığını belirterek iş aktini haklı nedenle feshettiğini iddia etmiştir. Davalı iş verimliliği, mesleki durum ve işin özelliğine göre farklı zam uygulamasının doğal olduğunu belirterek davacının feshinin haklı olmadığını savunmuştur. Mahkemece yapılan zammın beğenilmemesinin haklı fesih nedeni kabul edilemeyeceği belirtilerek kıdem tazminatının reddine karar vermiştir.

Davacı davalı işyerinde oto boyacısı olarak çalışmıştır. Eşit davranma ilkesi işveren borcudur. Bir işverenin aynı işi yapan işçiler arasında işin niteliği yada zorunlu sebepler olmadıkça farklı işlemde bulunamaz. Başka bir anlatımla eşit ücret verme zorunluluğu bulunmaktadır. Aksi halde bu durum işçi için sözleşmeyi haklı olarak fesih yetkisi verir. Somut olayda davacı işçinin yaptığı işte çalışan diğer işçilerle aynı zammı alıp almadığı araştırılmalı, işverence eşit işlem ilkesinden ayrılmayı gerektiren haklı nedenler varsa bunun kanıtlanması beklenmeli, tüm deliller bir arada değerlendirilerek sonucuna göre bir karar verilmesi gerekirken yazılı şekilde hüküm tesisi hatalıdır.

SONUÇ: Temyiz olunan kararın yukarıda yazılı sebepten BOZULMASINA, peşin alınan temyiz harcının istek halinde ilgiliye iadesine, 21.5.2007 gününde oybirliği ile karar verildi.