HABERTÜRK-İşvereniniz hem devleti hem sizi kandırıyor

1 Temmuz 2009

İşvereniniz hem devleti hem sizi kandırıyor

Kısa çalışma ödeneği (KÇÖ) işyerinde faaliyeti ya tamamen durmuş veyahutta en azından üçte bir oranında durmuş işyerlerinin çalışanları için İŞKUR tarafından ödenir. Bu ödeme işçinin işyerinde çalışması olmadığı için alamadığı ücretini KÇÖ olarak İŞKUR’dan alması esasına dayanır. Siz ise hem işyerinde tam süre ile çalışıyorsunuz ama işvereniniz sizi SGK’ya 10 gün diye bildirip eksik prim ödüyor, öte yandan sizi de sanki eksik çalışmanız varmış gibi gösterip İŞKUR’dan KÇÖ almanızı sağlayarak hem SGK’yı hem de İŞKUR’u kandırıyor. Sizinde gün sayılarınızı çalıyor…

 

Ali bey, benim çalıştığım şirket kısa çalışma ödeneğinden yararlanıyor. Fakat ben hala eskisi gibi ayda 30 gün çalışıyorum. Fakat sigortam 10 gün üzerinden yatırılıyor. Bu konuda ne yapabilir, hakkımı nasıl savunabilirim? İsmi Saklı

 

Kısa Çalışma Ödeneği (KÇÖ) adı verilen uygulama aslında, kriz zamanlarında veya üretimin azaldığı dönemlerde işçisine iş ve ücret vermekte güçlük çeken işverenin, İŞKUR’a başvurarak, işçimi kaybetmek istemiyorum ama ücret ve iş de veremiyorum geçici süre de olsa benim yerime ücretleri bir süre sen ver demesidir. Diğer bir deyişle  işveren ile devletin ortak karar vererek üçüncü taraf olan işçinin ücretleri konusunda ortak karar vermesidir.

 

4447 sayılı Kanun’un ek 2 inci maddesine göre ödenen KÇÖ’de son krizden sonra 5838 sayılı Torba Kanun ile geçici olarak değişiklikler yapıldı ve KÇÖ’nin hem süresi uzatıldı, hem rakamı arttırıldı hem de mahsuplaşma da değişiklikler oldu.

 

A-Normal Zamanlarda Kısa Çalışma Ödeneği Uygulaması

 

4447 sayılı Kanun’un ek 2inci maddesine göre;

“Bu Kanuna göre sigortalı sayılan kişileri hizmet akdine tabi olarak çalıştıran işveren; genel ekonomik kriz veya zorlayıcı sebeplerle işyerindeki haftalık çalışma sürelerini geçici olarak önemli ölçüde azaltması veya işyerinde faaliyeti tamamen veya kısmen geçici olarak durdurması halinde, durumu derhal gerekçeleri ile birlikte Türkiye İş Kurumuna, varsa toplu iş sözleşmesi tarafı sendikaya bir yazı ile bildirir. Talebin uygunluğunun belirlenmesine ilişkin usul ve esaslar Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.

 

Yukarıda belirtilen nedenlerle işyerinde geçici olarak en az dört hafta işin durması veya kısa çalışma hallerinde işçilere çalıştırılmadıkları süre için işsizlik sigortasından kısa çalışma ödeneği ödenir. Kısa çalışma süresi, zorlayıcı sebebin devamı süresini ve herhalde üç ayı aşamaz. İşçinin kısa çalışma ödeneğine hak kazanabilmesi için, çalışma süreleri ve işsizlik sigortası primi ödeme gün sayısı bakımından işsizlik ödeneğine hak kazanma şartlarını yerine getirmesi gerekir.

 

Günlük kısa çalışma ödeneğinin miktarı, işsizlik ödeneği miktarı kadardır. Kısa çalışma ödeneğinden yararlananlara ait sigorta primlerinin aktarılması ve sağlık hizmetlerinin sunulmasına ilişkin işlemler 506 sayılı Kanunda belirtilen esaslar çerçevesinde yürütülür. Kısa çalışma ödeneği olarak yapılan ödemeler başlangıçta belirlenen işsizlik ödeneği süresinden düşülür.

 

Zorlayıcı sebeplerle işyerinde faaliyetin tamamen veya kısmen geçici olarak durması halinde, kısa çalışma ödeneği ödemeleri 4857 sayılı Kanunun 24 üncü maddesinin (III) numaralı bendinde ve aynı Kanunun 40 ıncı maddesinde öngörülen bir haftalık süreden sonra başlar.”

 

demektedir ki yönetmeliğini de dikkate alarak uygulamayı özetleyecek olursak,

 

**- Genel ekonomik kriz veya zorlayıcı sebeplerle iş önemli ölçüde (en az yüzde 30 oranında) düşmüş veya durmuş olan,

 

**-İşveren İŞKUR’a müracaat edecek ve hangi işçileri için KÇÖ istediğini listeyelecek,

 

**-İŞKUR müracaatı alıp işverenin durumunu incelenmesi için Çalışma Bakanlığı İş Müfettişlerine gönderecek,

 

**-İş Müfettişi işyerinde inceleme yapacak ve işyerinde KÇÖ’nün uygulanmayacağı ile uygulanacak ise kimler için uygulanacağı belirten bir rapor yazacak,

 

**-İŞKUR gelen rapora göre işyerinde KÇÖ uygulayacağını işverene bildirecek,

 

**İşveren durumu ilan tahtasına asacak ve isteyen işçilerin KÇÖ için İŞKUR’a müracaat etmesini salık verecek

 

**İşçilerden isteyenler KÇÖ’ye müracaat edecek,

 

**İstemeyenler için ise iki şık var yani eksik çalışma ve ücret ile işlerine devam edecekler ya da iş akitlerini 4857/24-II gereğince feshedip kıdem tazminatı hakları varsa alıp gidecekler.

 

Hangi işçilere ne kadar KÇÖ ödenir?

Tüm işçiler KÇÖ’den faydalanamaz, işten çıkarılmış olsaydı işsizlik ödeneği alma hakkı olacak olanlar işçilere KÇÖ ödenebilir. Yani, geriye doğru 3 yıl içinde en az 600 günü olan ve son 120 günü kesintisiz devam eden işçiler için KÇÖ istenebilir.

 

**Ödenecek KÇÖ’de normal işsizlik ödenekleri kadardır yani son 120 günlük brüt aylık ücretinin yüzde 40’ı kadar ama bu rakam 265 liradan az, 530 liradan çok olamaz.

 

**İşsiz kalırlarsa mahsup edilir. KÇÖ’den üç ay para işçi daha sonra işsiz kalırsa alacağı işsizlik ödeneği süresinden, ödenen KÇÖ miktarı mahsup edilir.

 

 

B-2008-2009 yıllarında Kısa Çalışma Ödeneği Uygulaması

Normal zamanlardaki KÇÖ uygulaması yukarıdaki gibiydi ama en son kabul edilen 28 Şubat 2009 günü Resmi Gazetede yayınlanan 5838 sayılı Torba Kanun ile sadece 2008 ve 2009 yılları için KÇÖ’de önemli değişiklikler yapıldı.

5838 sayılı Torba Kanun ile 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanununa aşağıdaki geçici madde eklenmiştir ki maddeye göre;

“ 2008 ve 2009 yıllarında kısa çalışma için yapılan başvurulara münhasır olmak üzere, ek 2 nci maddenin ikinci fıkrasında kısa çalışma için öngörülen azami üç aylık süre, altı ay olarak uygulanır; üçüncü fıkrasında öngörülen kısa çalışma ödeneği miktarı % 50 oranında artırılarak ödenir ve kısa çalışma ödeneği olarak yapılan ödemeler, başlangıçta belirlenen işsizlik ödeneği süresinden düşülmez. Bu maddenin yayımı tarihinden önce uygunluk tespiti yapılan kısa çalışma başvurularında süre, işverenin talebi halinde aynı şartlarla ve bu maddede öngörülen süreyi aşmamak kaydıyla uzatılır.

Bu maddede öngörülen ödenek miktarı aynı kalmak kaydıyla, kısa çalışma süresini altı ay daha uzatmaya Bakanlar Kurulu yetkilidir. Ancak, bu dönemde kısa çalışma ödeneği olarak yapılan ödemeler, başlangıçta belirlenen işsizlik ödeneği süresinden düşülür.”

 

Genel ekonomik krizin yaygınlaştığı ülkemizde 2008 ve 2009 yıllarında KÇÖ süre olarak uzadığı gibi rakam olarak arttırılmıştır.

 

Buna göre;

**KÇÖ süresi 6 aylık olacak ve Bakanlar Kurulu kararıyla bir altı ay daha ilave edilebilecek ki bu konuda Bakanlar Kurulu bu kararı aldı ve altı ay daha uzattı.

 

**KÇÖ miktarı 2008 ve 2009 yıllarında yüzde 50’li zamlı olacak, halen 265 ile 530 arasındaki değişen rakam 399 ile 798 lira arasına yükseltilerek ödenmektedir.

 

**İlk altı ay için mahsuplaşma yok ama sonraki altı ay için mahsuplaşma var.  KÇÖ sonrasında işyeri krizden çıkamaz ve işçilerin işine son verilirse alınacak işsizlik ödeneklerinden kesinti olmayacak. Ancak, Bakanlar Kurulu kararıyla şimdi bir altı ay daha uzatılması sonrasında işçi daha sonra işsiz kalırsa alacağı işsizlik ödeneği aldığı KÇÖ kadar eksik olacak. Yani alınan KÇÖ’ler işsizlik ödeneklerinden mahsup edilecek.

 

 

***Şikayet etmenizi tavsiye ederim

Sizin özel durumunuza gelince aslında işyerinde herhangi bir çalışma azaltması olmadığı sizler eskiden olduğu gibi ayda 30 gün çalıştığınız halde, sanki işyerinde çalışma süreleri azalmış gibi işveren size ücretlerinizi tam ödemiyor gibi SGK’ya eksik prim ödüyor hem de İŞKUR’dan para almanızı temin ediyor. Öte yandan da sizin çalışma günlerinizi SGK’ya eksik bildirdiği için prim ödeme gün sayılarınız azaltıldığı için zarar ediyorsunuz. Bundan tek karlı çıkan ise işverendir. Bu durumu ister isminizi gizleyerek ister açık tutarak Çalışma Bakanlığı veya SGK veyahutta İŞKUR’a bildiriniz. Hatta isterseniz alo 170 hattına da ihbar edebilirsiniz.