HABERTÜRK-Malül ve Özürlülerin hakları (2)-Malül çocuklar ana-babaları üzerinden yetim aylığı ve sağlık yardımı alabilirler
17 Mart 2010
Malül ve Özürlülerin hakları (2)
Malül çocuklar ana-babaları üzerinden yetim aylığı ve sağlık yardımı alabilirler
Malül çocuklar ana-babaları sağ ise onlar üzerinden ölünceye kadar sağlık yardımı alabilecekleri gibi ana-babaları vefat ederse Onlar üzerinden de ölünceye kadar yetim aylığı alabilirler…
Malül çocukların, ana babaları üzerinden sosyal güvenlik sisteminden gelen iki tür hakları vardır.
1-Yaşayan Ana-Baba üzerinden ömür boyu sağlık yardımı alma hakları
2-Vefat etmiş ana-baba üzerinden ömür boyu yetim aylığı alma hakları
***Yaşayan Ana-Baba üzerinden ömür boyu sağlık yardımı alma hakları
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 3 üncü maddesince gereğince, ana-babaların çocuklarına Genel Sağlık Sigortası (GSS) kapsamında Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından sağlık yardımı aldırabilmesi için,
A-Kız veya erkek fark etmez genel olarak çocuklarına 18 yaşını tamamlamamış olmaları gerekir,
B-Ancak, çocuklar lise ve dengi öğrenim veya 5/6/1986 tarihli ve 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanununda belirtilen aday çıraklık ve çıraklık eğitimi ile işletmelerde mesleki eğitim görmesi halinde 20 yaşını, yüksek öğrenim görmesi halinde 25 yaşını doldurmamış ve evli olmaması gerekir,
C-Fakat, kaç yaşında olursa olsun malul olduğu (yüzde 60’dan fazla rapora sahip olduğu) tespit edilen evli olmayan çocuklarına ise ömürleri boyunca sağlık yardımı verilir.
Görüldüğü üzere malül olmayan çocuklara en fazla okuması şartıyla 25 yaşında kadar sağlık yardımı verilirken, çocuğun yüzde 60’dan fazla oranlı sağlık kurulu raporu ile malül sayılması halinde bu süre ömür boyu devam etmekle birlikte yeni 5510 sayılı Kanun, evlenen malül çocuklara ana-baba üzerinden sağlık yardımı verilmesi uygulamasına son vermiştir.
—Eski Kanun evli malül erkek çocuklara sağlık yardımı verdiriyordu
Eskiden 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu’nun 106 ıncı maddesine göre,
“b) 18 yaşını veye ortaöğrenim yapıyorsa 20 yaşını, yükseköğrenim yapıyorsa 25 yaşını doldurmamış veya 18 yaşını doldurmuş olup da çalışamayacak durumda malul erkek çocukları ile yaşları ne olursa olsun evli bulunmayan ve sosyal güvenlik kuruluşlarına tabi olarak çalışmayan veya bunlardan aylık yahut gelir almayan kız çocukları,”na sağlık yardımı SSK tarafından veriliyordu. Madde metninden görüleceği üzere malül erkek çocuklara evli dahi olsalar bir ömür boyunca ana-baba üzerinden SSK sağlık yardımı verirken, yeni Kanun bu uygulamaya son vermiş ve özürlülere hak kaybı yaşatmıştır.
—Eski haklar bir süre daha devam edecek
Öte yandan 5510 sayılı Kanunu’nun “Genel sağlık sigortası geçiş hükümleri” geçici 12 inci maddesi eski Kanunlardan gelen hakları bir süre daha devam ettirme hakkı getirmiştir. Maddeye göre; “İlgili kanunları gereği tedavi yardımları karşılanan kişiler, bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte herhangi bir işleme gerek kalmaksızın, bu Kanun açısından genel sağlık sigortalısı veya genel sağlık sigortalısının bakmakla yükümlü olduğu kişi sayılır. Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte ilgili kanunları gereği bakmakla yükümlü olunan kız çocukları bu Kanun gereğince de bakmakla yükümlü olunan kişi sayılır. Ancak durumlarında değişiklik olduğunda sağlık hizmetlerinden yararlanma koşulları bu Kanun hükümlerine göre yeniden belirlenir. Bu kişilerin sigortalı ve sigortalının bakmakla yükümlü olduğu kişilere ilişkin bilgileri ilgili kurumlar tarafından bu Kanunun yürürlük tarihinden itibaren en geç üç ay içinde Kuruma bildirilir.”
***Vefat etmiş ana-baba üzerinden ömür boyu yetim aylığı alma hakları
5510 sayılı Kanun’un 32 ile 36’ıncı maddeleri Ölüm Sigortasından aylık bağlama hususlarını içermektedir. Bu maddeye göre çocukların vefat eden ana veya babaları üzerinden yetim aylığı alabilmesinin şartları vardır.
“…Kanun kapsamında veya yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında çalışmayan veya kendi sigortalılığı nedeniyle gelir veya aylık bağlanmamış çocuklardan;
1) 18 yaşını, lise ve dengi öğrenim görmesi halinde 20 yaşını, yüksek öğrenim yapması halinde 25 yaşını doldurmayanların veya,
2) Kurum Sağlık Kurulu kararı ile çalışma gücünü en az % 60 oranında yitirip malul olduğu anlaşılanların veya,
3) Yaşları ne olursa olsun evli olmayan, evli olmakla beraber sonradan boşanan veya dul kalan kızlarının,
her birine % 25’i,” oranında yetim aylığı verilmektedir.
Görüldüğü üzere, sağlıklı erkek çocuklara en fazla 25 yaşına kadar yetim aylığı verilirken malül erkek çocuklara ömür boyunca yetim aylığı verilmektedir. Öte yandan, malül olup da ömür boyunca yetim aylığı alacak olan çocuklar evlenseler bile yetim aylığı almaya devam ederler.
–Hem anasız hem de babasız kalanlara yüzde 50
Yine mevzuat gereğince, çocuklardan sigortalının ölümü ile anasız ve babasız kalan veya sonradan bu duruma düşenlerle, ana ve babaları arasında evlilik bağı bulunmayan veya sigortalının ölümü tarihinde evlilik bağı bulunmakla beraber ana veya babaları sonradan evlenenler ile kendisinden başka aylık alan hak sahibi bulunmayanların her birine % 50’si, oranında yetim aylığı verilmektedir.
–Evlatlıklara da yetim aylığı var
Sigortalı tarafından evlat edinilmiş, tanınmış veya soy bağı düzeltilmiş veya babalığı hükme bağlanmış çocukları ile sigortalının ölümünden sonra doğan çocukları, bağlanacak aylıktan aynı şartlarla yararlanırlar.
–SGK ara sıra Kontrol Muayenesi yaptırabilir
Kanun’un 94 üncü maddesine göre;
SGK, aylık veya gelir bağlanan ve çalışma gücünün en az % 60’ını yitiren malul çocukların kontrol muayenesine tabi tutulmasını talep edebilir.
Çalışma gücünün en az % 60’ını yitiren malul çocuklara bağlanmış bulunan gelir ve aylıklar, kontrol muayenesi sonunda tespit edilecek malullük durumuna göre, malül olmaktan çıkmışlarsa rapor tarihinden sonraki ödeme dönemi başından itibaren kesilir.
YARIN: Malül çocuğu olan anneler daha erken emekli olurlar
