HABERTÜRK-SGK’nın gücü ancak esnafa yetebiliyor-OKur sorularına cevaplar

17 Kasım 2009

SGK’nın gücü ancak esnafa yetebiliyor

 

5510 sayılı Kanun gereğince eski adıyla Bağ-Kur’lu yeni adıyla 4/B’li olanlar için basamaklar kaldırıldı ve bunlar prim hesabına esas aylık kazançlarını kendileri belirleyecekler…

Kazançlarını belirlemek için de “Kazanç Beyan Formu” vermek zorundalar, bu formu vermeyenlerin aylık kazançları asgari ücret olarak dikkate alınıyor…

Ancak, işveren olan yani işçi çalıştıranlar çalıştırdıkları işçilerden en yüksek rakamlı olandan daha düşük kazanç beyan edemezler…

SGK ise bu uygulamayı sadece gelir vergisi mükellefi esnaflar için uygularken, şirket ortağı-sahibi olan patronlar için uygulamıyor…

 

***Bağ-Kur’lular (4/B’liler) kazançlarını kendileri belirliyor

5510 sayılı Kanun’un “Prime esas kazançlar” başlıklı 80 inci maddesine göre;

“…4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamındaki sigortalıların prime esas kazançları aşağıdaki şekilde belirlenir.

a) Aylık prime esas kazanç, 82 nci maddeye göre belirlenen prime esas günlük kazanç alt sınırı ile üst sınırı arasında kalmak şartı ile kendileri tarafından beyan edilecek günlük kazancın otuz katıdır. Bu sigortalılar tarafından Kurumca belirlenen sürelerde aylık prime esas kazanç beyan edilir. Beyanda bulunmayan sigortalıların aylık prime esas kazancı, prime esas günlük kazanç alt sınırının otuz katı olarak belirlenir…”.

Yani, eski adıyla Bağ-Kur’lu yeni adıyla 4/B’li sigortalı olanlar eskiden 24 basamaklı gelir tablosuna göre her ay Bağ-Kur’a gidip prim öderler ve zamanı geldikçe de basamak artırırlardı. Yeni uygulama ise artık basamakları kaldırdı bunun yerine kişinin (en az 693 en fazla da 4504 lira arasında kalmak kaydıyla) kendi seçeceği bir gelir rakamı üzerinden prim ödenmesi esasına geçildi. Yani, Bağ-Kur’lular her ay kaç para prim ödeyeceklerini kendileri belirliyorlar ve belirleme işlemi için Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği’nin (SSİY) 104 üncü maddesinde de belirtildiği üzere “Kazanç Beyan Formu” ile SGK’ya bildiriliyor. Öte yandan kazanç beyanı yine sigortalının dilediği zaman değiştirilebiliniyor.

Hiç beyanda bulunmayan Bağ-Kur’luların aylık kazançlarının asgari ücret (693 lira) olduğu kabul edilerek SGK tarafından her ay borç çıkarılıyor.

 

 

***Esnafa alt sınır darbesi

Hem küresel krizin hem de global sermayenin kıskacı altında ezilen esnafa bir de SGK darbe vuruyor. Çünkü, 5510 sayılı Kanun’un 80 inci maddesinin 2 inci fıkrasının aşağıdaki (b) bendi gereğince,

“b) Sigortalı aynı zamanda işveren ise aylık prime esas kazancı, çalıştırdığı sigortalıların prime esas günlük kazancının en yükseğinin otuz katından az olamaz. Aylık prime esas kazancı, çalıştırdığı sigortalının otuz günlük prime esas kazancından düşük olduğu tespit edilen sigortalıların aylık prime esas kazançları, tespit edilen kazanç düzeyine çıkartılarak aradaki farkın primi, 89 uncu madde hükümlerine göre gecikme cezası ve gecikme zammı uygulanmak suretiyle tahsil edilir…”.

Yani, esnaf işçi çalıştırıyorsa ve işçilerine asgari ücretten daha çok ücret veriyorsa bu durumda SGK’ya bu işçisinin bir günlük ücretinin 30 katından daha az kazanç beyan edemeyecek.

*** Esnaf ücret alt sınırı var patronlara yokmuş

Uygulamayı gördünüz ama bu işte bir gariplik var, zira uygulama sadece gelir vergisi olan esnafa uygulanıyor yani bakkal Mehmet bey, tuhafiyeci Ayşe hanım, kuruyemişçi Sadrettin efendiye. Ancak, ne hikmetse SGK bu uygulamayı şirket sahiplerine ve ortaklarına uygulamıyor. Hem de uygulamama konusunda bir genelge falan da yayınlamadan, el altından başlatıyor.

SGK, utanmadan-sıkılmadan koca koca holding sahiplerine “istediğiniz rakamdan prim ödeyebilirsiniz hatta asgari ücret üzerinden prim ödeme hakkınızı da tanıyorum” diyor ama sıra küçük esnafa gelince diklenip, “sen işçinden daha az kazanç bildiremezsin, bildirirsen yakarım” diyor.

 

***Bu uygulama kayıtdışını arttırır

Bu berbat uygulama gereğince, kendi ödeyeceği prim yüksek olmasın diyecek olan esnaf işçisine verdiği ücreti gerçek rakamlardan değil asgari ücret üzerinden bildirmeyi yeğleyecektir. Bu da kayıtdışılığı arttıracaktır.

 

***Aynı ayrımı daha önce yapmışlardı

Sosyal Güvenlik Kurumları garibana binme uygulamalarını daha önce de denemişlerdi mesela 1479 sayılı Bağ-Kur Kanunu’na eklenen Ek 20 inci madde ile emekli olan Bağ-Kur’lulardan sadece gelir vergisi mükellefi olanların emekli aylıklarından her ay yüzde SGDP kesme uygulamasına 2003 yılında başlamışlardı. Ancak, bu uygulamadan şirket sahip ve ortakları olan patronları muaf tutmuşlardı. Sonra gelen tepkiler ile gazete köşelerinde çıkan yazılardan sonra Kanunu 2004 yılında değiştirerek şirket ortaklarından da yüzde 10 oranında SGDP kesmeye başladılar.

 

***Muhtar ve Tarım Bağ-Kur’lular yarım prim öderler

Bu arada hemen hatırlatmakta fayda var, eski adıyla Bağ-Kur’lu yeni adıyla 4/’B’li olan muhtarlar ile Tarım Bağ-Kur’luların ödeyecekleri primlerdi diğerlerine göre daha düşüktür. Kanuna göre, “… köy muhtarları ile tarım işlerinde kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanların prime esas kazançlarının belirlenmesinde; Kanunun yürürlüğe girdiği yıldan başlamak üzere, … günlük kazancın 15 katı dikkate alınır. Bu oran 30 katı geçmemek üzere her yıl 1 puan artırılarak uygulanır.” denildiğinden, muhtarlar ile Tarım Bağ-Kur’luların 2009 yılında primlerinin belirlenmesinde günlük asgari ücretin (23,21 liranın) 16 katı (369,6 lira) dikkate alınır. Yani, bunlar 124 lira emeklilik ve sağlık primi ödemektedirler ama bu ödemeleri 30 gün olarak dikkate alınmaktadır. 2010 yılında ise 17 günlük rakama göre primleri belli edilecektir.

 

 

 

Eşiniz 15 yılı tamamlayınca emekli olacak

Soru: Eşim Gülser Tunga, 06.08.1943 doğumludur. 01.04.1999 tarihinde SSK’ya tabi olarak (ilk kez sigortalı) oldu. Beş yıl fiilen çalışarak 1800 gününü 31.03.2004 yılında doldurdu. 01.04.2004 yılından itibaren SSK isteğe bağlı sigortalısı olarak 2009/4 dönemi dahil 5 yıl 1 ay üzerinden 1830 gün prim yatırmış bulundu. Toplamda 3630 gün prim ödendi. 18.06.2009 tarihinde, SGK’ya müracaat ederek, isteğe bağlı sigortasının en son ödediğim ay itibariyle kapatılmasını talep ederek, formu kuruma vermiş bulunduk. İsteğe bağlı SSK dan emekli olabilmesi için ne yapmamız gerekmektedir? Güner Zekai Tunga  

 

 

Cevap: Sayın okurum, eşinizin emekli olabilmesi için bir şey hariç her şeyi yapmışsınız. 01.04.1999 işe girişli bayanlar 3600 gün sayısı ve en az 15 yıllık sigortalılık süresi ile 58 yaşında emekli olurlar. Buna bu üç şarttan ikisini (yaş ve prim günü) eşiniz tamamlamış ama 15 yıllık sigortalılık süresini 01.04.2014  günü tamamlayacak. İşte o gün SGK’ya emeklilik dilekçesi verince eşiniz emekli olacak.

 

Yaş büyütmesi erken emekli etmez

Soru:Mahkeme kararı ile yapılan yaş tahsisi emeklilik işlemlerinde geçerli midir? Bağ kur mevzuatına göre bu işlem kabul görür mü? Somut olarak prim günümü doldurdum. Ancak emeklilik yaşını doldurmak için 4 yılım var. Mahkeme kararı ile yaşımı büyütsem Bağ-Kur’dan emekliliğe hak kazanır mıyım? Cuma Sepetçi

 

Cevap: Sayın okurum, 5510 sayılı Kanun’un 57 inci maddesi uyarınca ilk işe giriş tarihinden sonraki yaş durumunda yapılan değişikler emeklilik işlemlerinde dikkate alınmayacaktır. Bu sebeple sigortalı olarak ilk defa çalışmaya başlandıktan sonra mahkeme kararı ile yapacağınız yaş düzeltmesi emeklilik işlemlerinizde kabul edilmez.