HABERTÜRK-Sigortasız işçiye değil işverene ceza verilir–
23 Temmuz 2009
Sigortasız işçiye değil işverene ceza verilir
Sosyal güvenlik mevzuatımız gereğince, işe aldığı işçiyi en az bir gün önceden SGK’ya internet üzerinden bildirmek ve çalışan işçiyi her ay e-bildirge yoluyla SGK’ya bildirmek yükümlülüğü işverenlerdedir. Bu yükümlülüğü yerine getirmeyen işverenlere de idari para cezası verilir, sigortasız çalışan işçiye ise ceza verilemez.
Babam bundan yaklaşık hafta önce bir iş kazası geçirdi. Bu kaza sonrasında beyin travması oluştu. Şu an yaşadığına şükrediyoruz ama çift görmesi devam ediyor. Benim size sorum; karakolda babamım ifadesini alırlarken, babam yıldır bu iş yerinde sigortasız olarak çalıştığını söylemiş. Kendisi bu konuda uyarılarak şöyle denmiş: Eğer böyle ifade verirsen, sen üç bin lira, patronun da beş bin lira ceza yer, yani olan sana olur. Bu yaşananlar ve haksızlıklar beni size yönlendirdi. Haklarımız konusunda beni aydınlatırsanız sevinirim. Önder ALKAN
Önder kardeşim, onu diyen halt etmiş ve bana göre işverenin çıkarını korumak adına da suç işlemiş. Umarım bu suçu rüşvet veya benzeri maddi çıkarları için işlememiştir zira bu başka bir suçu daha işlediğini gösterir. Ülkemizde kayıtdışı çalışma ve çalıştırma bir gerçektir ve baban gibi en az 3-5 milyon kişi kayıtdışından çalıştırılmaktadır yani sigortasızdırlar. İşte babanın başına gelen olay gibi iş kazası meydana geldiğinde ise işverenlerin kaçacak yerleri kalmamaktadır. Sigortasız işçi çalıştırdığı için SGK tarafından para cezası cezalandırıldıkları gibi olay iş kazası olduğu içinde babanın açacağı tazminat davalarında da milyarlarca lira maddi ve manevi tazminat ödemekle karşı karşıya kalmaktadırlar. İşte yukarıdaki lafı eden kişi patronu korumak adına babana yalan söylemiş. Mevzuatımıza göre işçiyi sigortalı yapma ve SGK’ya bildirme yükümü işverendedir, işçi de değil. İşte bu nedenle sigortasız çalışan işçiye ceza verilmez, sigortasız işçi çalıştırdığı daha doğrusu işçisini SGK’ya bildirmediği için işverene ceza verilir. Şimdi size tavsiyem, karakolda nasıl ifade almışlarsa almışlar önemli değil, babanın iş kazası geçirdiği işyerinin bağlı olduğu Sosyal Güvenlik Merkezi ile Bölge Çalışma Müdürlüğü’ne iş kazasını ihbar eden bir dilekçe veriniz. Ardından, babanızı yanıltan karakol ve karakol görevlisini şikayet eden bir dilekçeyi de valiliğe veya İçişleri Bakanlığına gönderiniz ki sizden sonrakileri de yanıltmasınlar.
—-İşverene verilecek cezalar 27 bin lirayı geçer
SGK’ya yapacağınız şikayet sonrasında, SGK babanız için işverenden işyeri bildirgesi, işe giriş bildirgesi ve çalıştığı her ay için aylık prim hizmet bildirgesi isteyecek ve işveren 30 gün içinde vermezse SGK bu belgeleri kendisi düzenleyecek.
İster işveren bu belgeleri düzenlesin ister SGK düzenlesin fark etmez sonrasında da sigortasız işçi çalıştıran işverene,
**İşyeri bildirgesi vermediğinden 1 ile 3 asgari ücret arasında yani en az 693 lira en fazla da 2079 lira olmak kaydıyla işyeri bildirgesini geç verme cezası,
**Babanız için SGK’ya yasal süresi içinde işe giriş bildirgesi vermediği için bir asgari ücret yani 693 lira işe giriş bildirgesini geç verme cezası,
**Babanız bir yıldır yani 12 aydır sigortasız çalışmış olduğundan her bir ay için 2 asgari ücret (24 X 693=16632 lira) aylık prim hizmet bildirgesini geç verme cezası,
**Babanıza ait ücretleri gider defterine kaydetmediği için de 12 asgari ücret,
Toplamda ise 27720 lira idari para cezası verilecektir. Öte yandan babanız nedeniyle işvereni ödemesi gereken sigorta primleri ile gecikme zam ve cezaları bu rakama dahil değildir.
İş kazası sonrası yasal haklarınız nedir?
5510 sayılı SS ve GSS Kanunu gereğince iş kazası geçiren sigortalıya aşağıdaki sosyal sigorta yardımları SGK tarafından verilir. (md 16)
a) Sigortalıya, geçici iş göremezlik süresince günlük geçici iş göremezlik ödeneği verilmesi.
b) Sigortalıya sürekli iş göremezlik geliri bağlanması.
c) İş kazası veya meslek hastalığı sonucu ölen sigortalının hak sahiplerine, gelir bağlanması.
d) Gelir bağlanmış olan kız çocuklarına evlenme ödeneği verilmesi.
e) İş kazası ve meslek hastalığı sonucu ölen sigortalı için cenaze ödeneği verilmesi.
Babanız sağ olduğu için son üçü verilmeyecek ama ilk ikisi verilecektir. Bunları da kısaca her birini açıklama gerekirse;
Geçici işgöremezlik ödeneği: İşkazası geçiren baban için yukarıda işlemleri başlattıktan sonra tedavisini SGK üstelenecek ve tedavi süresince her gün çalışamadığı için kendisine yevmiye (geçici işgöremezlik ödeneği) verecektir. Ödeneğin miktarı babanın günlük brüt ücretinin üçte ikisi kadardır ki bu hemen hemen aldığı net ücrete tekabül eder.
Sürekli işgöremezlik geliri: Babana sağlanacak tedavilerden sonra babanda ömür boyu sürecek bir araz-hastalık-sakatlık kalırsa kendisine bir ömür boyu kaybettiği gücünün parasını vermek demektir. Mesela babanda yüzde 30 oranlı işgücü kaybı meydana gelmişse kendisine en az en düşük emekli aylığı tutarı kadar (ki yaklaşık 600 lira) sürekli işgöremezlik geliri bağlanacaktır. Yüzde 10 oranından daha az işgücü kaybı tespit edilirse babana ömür boyu kaybettiği gücünün parası her ay yerine bir defada peşin sermaye değeri olarak verilecektir.
***Malülen emekli de edilebilir
İş kazası sonrasında babanız yüzde 60 ve daha fazla oranlı işgücü kaybına uğramış durumda olduğu sağlık kurullarınca tespit edilirse kendisine sürekli işgöremezlik geliri verileceği gibi bir de malülen emekli de edilir. Malülen emekli edilebilmesi için en az 900 günü olması gerekir. Ancak, oran yüzde 60’dan az olursa malülen emekli edilemez.
***İlerde emekli de olur
Babanız iş kazası sonrasında sürekli işgöremezlik geliri alıyor dahi olsa malülen emekli edilememişse bile normal emekli de olabilir. Bunun için işe giriş tarihine göre gerekli prim ödeme gün sayısı ile yaşını tamamlaması gerekir. Ayrıca, yüzde 40 oranı veya daha fazla fazla oranda raporu ile vergi indirim belgesi alırsa yaşa bağlı olmadan erkenden de emekli olur. Emekli olunca hem sürekli işgöremezlik gelirini hem de emekli aylığını alır. Ancak bunlardan çok olanın tamamını az olanın yarısını verirler.
Kısa Kısa Kısa
Semra Madran-Vefat etmiş kamu görevlisi (memur-asker-hakim-öğretim üyesi) ana-babaları üzerinden yetim aylığı alan kızlar, evlenmedikleri ve memur olmadıkları sürece yetim aylığı alabilirler. SSK’lı veya Bağ-Kur’lu çalışmaları veya buralardan emekli olmaları yetim aylığının kesilmesini gerektirmez.
Venüs Uzun- Vefat eden SSK emeklisi dedeniz ile ilgili olarak sizin yapacağınız sosyal güvenlik işlemi yok. Ölümü tespit eden doktor veya resmi makamlar durumu Nüfus Müdürlüğüne rapor edecek, Nüfus Müdürlüğü nüfustan düşürecek ve SGK’dan nüfustan düşenin emekli aylığını durduracak. Siz, devletin internet sitesi, çağrı merkezi, hatta SGK il müdürlüğünü aramak dahi her şekilde bilgi almayı denemişsiniz size kimsenin geri dönmemesi bu ülkede normal. Bu arada dedeniz üzerinden dul aylığı alacak nineniz veya dedenizin dul-evlenmemiş kızları varsa onlar dul-yetim aylığı için SGK’ya müracaat edebilirler. Mirasçıları da bir ay içinde Asliye Hukuk Mahkemesine müracaatla veraset (ölüm) ilamı almalılar.
İsa İleri-Abiniz, 15.01.2009 tarihli müracaatı sonrasında Haziran 2009’da emekli olmuş ve 605 lira emekli aylığı hesaplanmış. Artık bu aylığı arttırmanın kısa sürede bir yolu yok. Ancak, bir işe girer ve yüksek (mesela ayda 4000 lira) ücret ile emekli aylığını kestirir ve bu ücret düzeyinden bir yıl kadar çalışırsa emekli aylığını 100-120 lira arasında arttırır. Fakat bunu yapmak akıl karı değildir.
Enis Deli- Brüt maaşınız 1116,54 lira ise öncelikle bu rakamdan yüzde 14 SSK, yüzde 1 işsizlik sigortası primi (167,48 lira) kesildikten sonra kalan rakam üzerinden yüzde gelir vergisi (142 lira) kesilecek ve binde 6 damga vergisi kesilip size nakit ödenecek. Sonra da işveren, 1116,54 üzerinden yüzde 21 oranında işveren katkısı ilave edip SGK’ya prim ödeyecek. Yani, sizin işvereninize maliyetiniz 1116,54 lira ile bunun yüzde 21’i olan 235 liranın toplamı olan 1351 liradır.
