HABERTÜRK-Taksi sahipleri ve Taksi şoförlerine İş ve Sigorta Rehberi 1
2 Kasım 2010
Taksi sahipleri ve Taksi şoförlerine İş ve Sigorta Rehberi 1
İlk olarak İstanbul’da 1 Kasım 2010 gününden itibaren Trafik Polisleri ile birlikte SGK’nın denetim elemanları piyasaya çıkıp, taksilerde çalışanların sigortası konusunda denetim yapacaklar. Denetimlerde sigortasız işçi-şoför olursa da plaka sahiplerini en az 2500 lira ceza bekliyor. SGK konusunda yeterli bilgi sahibi olmayan plaka sahipleri ile sürücüler için bir rehber hazırladık…
Ali bey,taksi şoförlerini SGK’lı olması konusunda problemler olduğu kanısındayım ve sektörde büyük bir kaos var. Biz taksi sahipleri ve şoförleri olarak problemleri nasıl aşacağımızı da bilmiyoruz. Bu konuda işin duayeni olarak sizden yardım ve açıklama bekliyoruz.
1. Taksi plakası sahipleri SGK başvurularını nasıl yapacaklar? (Taksi sahipleri basit usulde vergilendiriliyor muhasebe kayıtlarını da yüzde 90 oranında esnaf odaları tutuyor)
2. SGK’lı olan taksi şoförleri kıdem ve ihbar tazminatı alabilecek mi?
3. Taksi sahipleri, ilk işe başlayanları deneme süresini nasıl beyan edeceler kontrollerde bunu nasıl kanıtlayacaklar?
4. Günlük, hatta saatlik taksiye çıkan şoförler ve araçlarını şoförlere verenler ne yapacaklar?
5. SGK başvurusunda hangi evraklar istenecek? Kime ne şekilde evrak teslim edilecek?
6. Esnaf odalarının bu konuda alt yapısı olmadığı halde bu işin içinden nasıl çıkılacak?
7. Bu konudaki ceza ve yaptırımlar nelerdir?
8. Esnaf odaları tarafından hazırlanan içinde ağır yaptırımlar bulunan ticari taksi hizmet sözleşmesinde yazılanlar uygulanabilir mi? (Örneğin belirtilen renkte pantolon ve gömlek giymediği tespit edilen taksi şoförünü kuralsız, şartsız, işten çıkarma, sakal tıraşsız şoförü tespit halinde işten çıkarma sebebi sayma gibi)
9- Taksi plakalarını kiraya vermesi için bırakan taksi sahipleri ile bu araçları kiralayıp esasen kendi adına kullananlar konusu ne olacak? Taksiyi kiralayıp kullananların sigortasını plaka sahipleri mi yaptıracak? İsmi Mahfuz
—Sürücüler de sigortalı olmalı
Esasen plaka sahipleri kendi araçlarını kullandıkları ve vergi mükellefi oldukları için 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu gereğince eski adıyla Bağ-Kur’lu yeni adıyla da 4/B’lidirler. Taksi plakası sahipleri adına takside çalışanlar-şoförler ise yine aynı Kanun gereğince SSK’lı (4/A’lı) olmalıdırlar. Fakat, gerek vergisel anlamda gerekse de sosyal güvenlik primleri anlamında maliyetlere bakılarak sürücüler genelde sigortasız (SSK’sız) çalıştırılmaktadırlar.
Esasen bir işveren (plaka sahibi) yanında taksi kullanan şoförlerinin mutlaka sigortasının yapılması gerekir.
–Sosyal Güvenlikte deneme süresi olmaz
Deneme süresi İş Kanunu’na tabi işyerlerinde işe alınan işçilere ihbar ve kıdem tazminatı ödemeden işten çıkarmak için düzenlenmiştir. Sosyal Güvenlik Kanunları için deneme süresi yoktur. Yanınızda işe aldığınız işçiyi daha işe başlamadan bir gün önce sigortalı yapmak zorundasınız. Sigortasız işçi çalıştırmak yasaktır ve denemesi de olmaz. Öte yandan ilerde ayrıntısını göreceksiniz, yanında 3 veya daha az işçi çalıştıran esnaflar için İş Kanunu uygulanmayacağından, sürücüler için asla deneme süresi yoktur.
—Plaka sahibinin yapması gerekenler
Taksi plakası sahibi yanında çalışan sürücüyü sigortalı hale getirmek için
1-SGK’da işyeri bildirgesi ile işyeri numarası almalı
Plaka sahibi en geç sürücü çalıştırmaya başladığı tarihte SGK’ya işyeri bildirgesi doldurup vermelidir. İşyeri bildirgesinin örneğini, www.sgk.gov.tr web sayfasının sol tarafında bulunan formlar ve dilekçeler bölümünden, SSK (devredilen) bölümünde bulabilirler. Bu bildirgenin ilgili yerleri el ile doldurulduktan sonra plaka sahibinin ikamet adresinin bağlı olduğu Sosyal Güvenlik Merkezine (SGM) vermelidir.
Not: İşyeri bildirgesinde işe başlama tarihini verdiğiniz gün veya sonrasını yazınız aksi halde 760,50 lira ceza yersiniz.
—İşyeri bildirgesi ekinde verilecek belgeler
Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği’nin 29 uncu maddesine göre;
“Madde 29 – (1) İşveren, işyeri bildirgesi ekinde Kuruma vermesi gereken;
a) Daimi mahiyetteki işyerlerinde, işyerinin adresini gösterir yerleşim belgesini,
b) Gerçek kişi işverenler yönünden kendilerinin, tüzel kişi işverenler yönünden ise tüzel kişiliği temsile yetkili kişilerin imza sirkülerini,
bir ay içinde Kuruma, elden vermekle veya posta yoluyla göndermekle yükümlüdür. İmza sirküleri Kuruma verilmesi gereken kişilerin, Üniteye bizzat müracaat ederek kimliklerinin tespitiyle birlikte imza beyanlarının alınmasını sağlamaları halinde, (b) bendinde istenilen imza sirküleri artık istenilmez.”
2-E-Bildirge giriş şifresi almalı
İşyeri giriş bildirgesi ile işyeri numarası alınca kendisine SGM’ce, e-bildirge başvuru formu verilecek ve form doldurulunca internet üzerinden işçi-sürücü işe giriş bildirgesi doldurulması için şifre alınacaktır. Verilen şifre ile ilk defa işyeri bildirgesi alınan işçiler-sürücüler için bir ay içinde, bir aydan sonra işe alınan sürücüler için ise bir gün önce işe giriş bildirgesi internetten verilmelidir.
Örneğin: 2 Kasım 2010 günü işe başlamayı içeren işyeri bildirgesi 2 kasım 2010 günü SGK’ya verilirse, 2 Kasım ile 1 Aralık 2010 arasında işe giren sürücüleri 1 Aralık 2010 gününe kadar internetten işe giriş bildirgesi verilebilir. Ancak, 1 Aralık gününden sonra işe alınacak sürücüler için işe giriş bildirgesi, işe başlamadan bir gün önce verilmelidir. Süreler geçtikten sonra verilirse her bir sürücü için 760,50 lira ceza yersiniz.
3-Her ayın 23’ünde e-bildirge verilmelidir
SGK’dan işyeri numarası, e-bildirge şifresi alan ve sürücüleri için de işe giriş bildirgesi veren plaka sahibi (işveren oldu artık adı) çalıştırdığı sürücüye veya sürücülere verdiği ücretleri ile sürücülerin kaç gün çalıştığına ilişkin olarak her ayın 23’üne kadar bir önceki ayın bilgilerini e-bildirge sistemi üzerinden internetten SGK’ya bildirmek zorundadır. Mesela, kasım ayında bir sürücü varsa ve bu sürücü 30 gün çalışıp, 1000 lira brüt (net değil) ücret almışsa bu bilgiyi en geç 23 Aralık 2010 gününe kadar internetten SGK’ya şifresini kullanıp bildirmelidir. Bu bildirimi zamanında yapmazsa her bir sürücüsü için 152 lira ceza ödemek zorunda kalır.
4-Sürücüler ile hizmet (iş) sözleşmesi yapmalı
İşveren (plaka sahibi), yanında çalıştıracağı sürücüler ile hizmet sözleşmesi yapması yerinde olur. Esasen yanında 3 veya daha az işçi çalıştıran esnafların yanında çalışan işçiler için İş Kanunu uygulanmaz. Borçlar Kanunu uygulanır. Bu sebeple de sürücü ile işveren arasında hizmet akdi (sözleşmesi) yapılmalıdır. Bazı sürücüler ayda 30 gün bazılar ile ayda 30 günden az hatta bazıları günde 8 saatten az da çalışıyor olabilirler. Çalışanların çalışma durumlarına göre hizmet sözleşmesi yapılmalıdır.
5-30 günden eksik de bildirilebilir
İşveren (plaka sahibi) yanında çalıştırdığı sürücü ayda kaç gün çalışıyorsa o kadar gün sayısını SGK’ya e-bildirge etmek zorundadır. Yani her sürücü için 30 günlük bildirim zorunluluğu yoktur. Ancak, 30 günden eksik bildirim yapılacaksa bu durum hem e-bildirgede eksik gün beyanlarının doğru girilmesini gerektirir hem de eksik gün çalışma sebebini içeren SGK ek-8 formunun verilmesi gerekir. Bu formu da www.sgk.gov.tr web sayfasının sol tarafında bulunan formlar ve dilekçeler bölümünden SSK (devredilen) bulabilirler.
6-Maliye’ye muhtasar beyanname verilmelidir
Yanında sigortalı-işçi-sürücü çalıştıran işverenler-plaka sahipleri yanındaki işçiye verdiği ücretlerden gelir vergisi kesip, kestiği bu gelir vergisini de Maliye’ye yani vergi dairesine muhtasar beyanname ile bildirip, sonrasında da ödemelidir. Bu arada sürücülerin evli-bekar ve çocuklu olup olmadıklarına göre (eski adıyla vergi iadesi) gelir vergisinde asgari geçim indirimi yapma hakkına da sahiptir ve indirdiği gelir vergisini de sürücüsüne ücret bordrosu ile her ay ödemek zorundadır.
2010 YILI ASGARİ GEÇİM İNDİRİMİ TUTARLARI | |||
Medeni Durum | Aylık (TL) | Medeni Durum | Aylık (TL) |
Bekar | 54,68 | | |
Evli eşi çalışmayan ve çocuksuz | 65,61 | Evli eşi çalışan ve çocuksuz | 54,68 |
Evli eşi çalışmayan ve 1 çocuklu | 73,81 | Evli eşi çalışan ve 1 çocuklu | 62,88 |
Evli eşi çalışmayan ve 2 çocuklu | 82,01 | Evli eşi çalışan ve 2 çocuklu | 71,08 |
Evli eşi çalışmayan ve 3 çocuklu | 87,48 | Evli eşi çalışan ve 3 çocuklu | 76,55 |
Evli eşi çalışmayan ve 4 çocuklu | 92,95 | Evli eşi çalışan ve 4 çocuklu | 82,01 |
7- Sürücü şahsi dosyası
SGK’ya sigortalı yaptırdığı sürücüsü için bir de şahsi dosya hazırlaması yerinde olacaktır. Bu dosya içinde hizmet sözleşmesini, sigortalı işe giriş bildirgesini koymak zorundadır. Dört veya daha fazla sürücüsü varsa bu kere bir de ağır ve tehlikeli işlerde çalışabilir sağlık raporunu da eklemesi gerekir. Ayrıca, işveren isterse, sürücünün getireceği sabıkasızlık belgesi, nüfus cüzdan örneği, ikametgah ilmuhaberi de konulabilir.
8-Her ay ücret bordrosu hazırlamalıdır
5510 sayılı Kanun gereğince ücret verdiği-çalıştırdığı sürücüler-işçiler için her ay ücret tediye bordrosu hazırlamalıdır. Bu bordroda (5510-102 gereğince) işyerinin sicil numarası, bordronun ilişkin olduğu ay, sigortalının adı, soyadı, sigortalının sosyal güvenlik sicil numarası, ücret ödenen gün sayısı, sigortalının ücreti, ödenen ücret tutarı ve ücretin alındığına dair sigortalının imzasının bulunması zorunludur. Belirtilen unsurlardan herhangi birini ihtiva etmeyen (imza şartı yönünden makbuz mukabilinde veya banka kanalıyla yapılan ödemeler hariç) ücret tediye bordroları geçerli sayılmaz ve her bir geçersiz ücret tediye bordrosu için aylık asgari ücretin yarısı (381 lira) tutarında SGK tarafından ceza uygulanır.
***Plaka sahipleri deftere tabi olabilirler
Normal şartlarda taksici esnafı yani plaka sahipleri, basit usulde gelir vergisine tabidir. Buna eski adıyla götürü gelir vergisi mükellefi diyebiliriz. Ancak, yanında sürücü çalıştıran plaka sahipleri ise çalıştırdığı işçiye ücret, maliyeye vergi, SGK’ya prim ödeyecektir. Bu durumda da 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 48 inci maddesinde yazan rakamlar aşılabilecektir. Aşılması halinde plaka sahipleri basit usulden gerçek usule geçirilecek ve deftere tabi olacaklardır. Deftere tabi olduklarında da belgelerini esnaf odaları değil kendileri veya anlaşacakları bir mali müşavirle düzenleyeceklerdir.
YARIN:Sürücüler ve plaka kiralayanlara ne olacak?
