HABERTÜRK-Zonguldak’ta yer altında kalan 2 kişi için Vali “gaip” kararı vermeli

10 Haziran 2010

Zonguldak’ta yer altında kalan 2 kişi için Vali “gaip” kararı vermeli

 

Ölümü kesin gözüyle olanlar ile uzun süreden beridir kayıp olanlar için bazen mülki amirler bazen de mahkeme gaip (kayıp) kararı vermesi halinde, bu kişiler vefat etmiş gibi işlem görür ve geride kalanlarına aylık-gelir bağlanır…

Yeraltında kaldığı kesin olan iki kişi için Vali “Gaip” kararı alırsa geride kalanları da mahkeme ile en az 2 yıl beklemekten kurtulurlar…

 

 

 

Ali bey, Zonguldak’taki maden kazasında toprak altında 30 kişi kaldı ama geride 2 kişi halen çıkartılmadı diye biliyorum. Şimdi bu 2 kişinin ailelerine SGK ne zaman aylık-gelir bağlar? Vedat İlki

 

***Gaiplik ölümden zordur 

Gaiplik yani kayıplık ölümden zordur. Vefat eden yakınınız varsa en azında akıbetinin ne olduğunu bilirsiniz, istediğiniz zaman mezarını da ziyaret edersiniz. Hatta vefat sonrası gerek miras hukuku gerekse de sosyal güvenlik hukukundan kaynaklanan haklarınızı da alırsınız. Ancak, bir yakınınız kaybolmuşsa ya da kendisinden uzun süre haber almadığınız zaman yıkılırsınız. Bu yıkıntı altında kalırken elbette hayat çarkları acımasızca dönmeye devam eder. Geçim sıkıntısı omuzlarınıza çöker. Bu yakınınızın artık bir mezarı dahi yoktur. Umutlu bekleyişiniz sürer bir gün kapı çalacak o kişi içeriye girecek diyerek. Belki çevrenizde de bu   durum da bulunanlar vardır.

***Zonguldak’ta yer altında kalan kişiler

Zonguldak’ta meydana gelen maden kazasında 30 kişi yeraltında kalan 28 kişinin cenazeleri bulundu, resmi olarak ölüm belgeleri düzenlendi ama 2 kişi halen çıkarılamadı ve ölüm belgeleri de ortada yok. Şimdi geride kalanları için zorlu bir süreç başladı. Hem manen hem de maddeten zor durumdalar.

Normal ölüm belgesi düzenlenenlerin geride kalanlarına, ölüm olayı iş kazası sonucu meydana geldiğinden önce ölüm geliri sonra da 1800 günleri (veya 900 ile 5 yıllık süreleri) varsa ölüm aylığı bağlandı, bağlanacak. Bağlanan bu gelir/aylıktan çok olanın tamamını az olanın da yarısı alacaklar.

 

***Kayıplar için “Gaiplik Kararı” şart

Bahsettiğimi kayıpları yakınları onların SGK emeklilik veya sürekli  iş  görmezlik  gelirinden hak sahibi olduklarında bu durumlarını nasıl ispat etmeleri gerekecek? İşte burada karşımıza Gaiplik Müessesi  çıkıyor.

 

Medeni  Kanunumuz’a göre;

Sağ olmanın ve ölümün ispatı

    1. İspat yükü
    Madde 29.- Bir hakkın kullanılması için bir kimsenin sağ veya ölü olduğunu veya belirli bir zamanda ya da başka bir kimsenin ölümünde sağ bulunduğunu ileri süren kimse, iddiasını ispat etmek zorundadır.
    Birden fazla kişiden hangisinin önce veya sonra öldüğü ispat edilemezse, hepsi aynı anda ölmüş sayılır.

 

    2. İspat araçları
    a. Genel olarak
    Madde 30.- Doğum ve ölüm, nüfus sicilindeki kayıtlarla ispat olunur.
    Nüfus sicilinde bir kayıt yoksa veya bulunan kaydın doğru olmadığı anlaşılırsa, gerçek durum her türlü kanıtla ispat edilebilir.

b. Ölüm karinesi
    Madde 31.- Bir kimse, ölümüne kesin gözle bakılmayı gerektiren durumlar içinde kaybolursa, cesedi bulunamamış olsa bile gerçekten ölmüş sayılır.

 

***Gaiplik kararı

Gaip Kimdir:

Cesedi bulunamayan fakat ölmüş olduğuna kesin gözüyle bakılacak durumlar içerisinde kaybolmuş olan kimsedir. Bir kişinin gaipliğine karar verilebilmesi için hakkında gaiplik kararı verilecek kişinin aşağıda yazılı iki durumdan biri dâhilinde ortadan kaybolması şarttır. Kişi ya ölümüne kuvvetle muhtemel bakılacak bir olay sonucunda ortadan kaybolmuş olmalıdır ya da uzun süreden beri kendisinden hiçbir haber alınmayacak şekilde ortadan kaybolmuş olmalıdır. Bu durumlardan herhangi birinin varlığı gaiplik kararı için ilk şarttır. Ancak hemen belirtelim ki bu hallerin varlığı gaiplik kararı verilebilmesi için tek başına yeterli olmayıp ayrıca usulü bir takım işlemlerinde yapılması zorunludur.

Ölüm tehlikesi içinde kaybolan veya kendisinden uzun zamandan beri haber alınamayan bir kimsenin ölümü hakkında kuvvetli olasılık varsa, hakları bu ölüme bağlı olanların başvurusu üzerine mahkeme bu kişinin gaipliğine karar verebilir. (MH/Md:32)

 

***Gaiplik Davası

Gaiplik davası açılması için yetkili mahkeme, Türkiye’deki son yerleşim yeri mahkemesi, eğer Türkiye’de hiç yerleşmemişse, Nüfus Sicilinde kaydı olan yer, Nüfus Sicil kaydı da yoksa, ana babasının kayıtlı olduğu yer mahkemesinde açılır. Davada görevli mahkeme Asliye Hukuk Mahkemesi’dir. Dava açılırken Davalı (hasım) gösterilmez

 

***Gaiplik Davası için gereken şartlar

a. Ölüm tehlikesi arz eden durumdan itibaren en az 1 yıl geçmiş olmalı

b. Gaipten en son haber alma zamanını üzerinden 5 yıl geçmiş olmalıdır.(MH/Md:33)

Mahkeme, gaipliğine karar verilecek kişi hakkında bilgisi bulunan kimseleri, belirli bir sürede bilgi vermeleri için usulüne göre yapılan ilânla çağırır. Bu süre, ilk ilânın yapıldığı günden başlayarak en az altı aydır.

 

***Gaiplik Davasını Açacak kişiler

Gaiplik davasını, hakları kişinin ölümüne bağlı olanlar açar. Mahkeme, kendiliğinden karar veremeyecek bu konuda ilgili kişilerden en az birinin müracaat şartını arayacaktır

Hayatta veya ölü olduğu bilinmeyen kişinin eşi, kanuni mirasçıları, atanmış mirasçıları, vasiyet alacaklıları, gaip kişi ile birlikte mirasçı olanlar veya onun durumu yüzünden miras alamayan kişiler dava açabilir.

Bunlardan başka,

Hayatta veya ölü olduğu bilinmeyen kişinin malvarlığı ya da onun payına düşen miras payı 10 yıl resmi olarak yönetilirse, ya da malvarlığı resmi olarak yönetilen kişinin 100 yaşını dolduracağı süre gaiplik sırasında geçerse Hazine de Gaiplik davası açabilir.

 

Gaiplik kararında Hükmü
Açılacak mahkeme ile ilanlar yapılır ve ilanlardan sonuç alınamazsa(ilan süresi altı aydır.), mahkeme gaipliğe karar verir ve ölüme bağlı haklar, aynen gaibin ölümü ispatlanmış gibi kullanılır.
Gaiplik kararı ölüm tehlikesinin gerçekleştiği veya son haberin alındığı günden başlayarak hüküm doğurur. (MH/Md:35)

 

 

***Zonguldak Vali’si konuya el atmalı

Yukarıda gaiplik kararının mahkeme ile ele alınmasından bahsettik bir de Medeni Kanun gereğince ilin en büyük mülki amirinin de imzasıyla kişiler gaip ilan edilebilir.

Medeni Kanun’un 31 inci maddesine göre; “Bir kimse ölümüne kesin gözle bakılmayı gerektirecek durumlar içinde kaybolursa, cesedi bulunamamış olsa bile gerçekten ölmüş sayılır.” hükmü yer almaktadır. Buna “ölüm karinesi” adı verilir. MK m. 44’te ise “Bir kimse, ölümüne kesin gözle bakılmayı gerektiren durumlar içinde ortadan kaybolursa cesedi bulunamamış olsa bile, o yerin en büyük mülkî amirinin emriyle kütüğe öldü kaydı düşülür” hükmü yer almaktadır.

Somut olayda, yeraltına indiği kayıtlarda belli olan ama cenazelerine ulaşılamayan iki kişi için hiç mahkemeye bile gerek kalmadan Zonguldak valisinin alacağı bir karar ile “gaip” ilan edilebilir ve geride kalanları da en azından miras ve sosyal güvenlik haklarına kavuşurak bir nebze de olsa acılarını hafifletebilirler.

 

***Sosyal Güvenlik Hukuku’ndan durum 

5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu sonrasında düzenlenen ve 28.09.2008 günü Resmi Gazetede yayınlanan tebliğe göre;

“…5) Sigortalının yargı kararıyla gaipliğine karar verilmesi halinde, hak sahiplerine bağlanacak gelir ve aylıklarla yapılacak toptan ödemeler ve genel sağlık sigortasına ait alacakların zaman aşımı süresi, gaipliğe ilişkin kararın kesinleştiği tarihte başlar.

Hükmü ile hak sahiplerine maaş bağlanmasına karar verilmiştir. “ denilmektedir.