LİBYA’da YAŞANAN KRİZDE MAĞDUR OLAN İŞÇİLERİMİZE KISA ÇALIŞMA ÖDENEĞİ

11 Mart 2011

LİBYA’da YAŞANAN KRİZDE MAĞDUR OLAN İŞÇİLERİMİZE KISA ÇALIŞMA ÖDENEĞİ
Libya ‘da yaşanan ayaklanmalar nedeni ile yatırımı olan Türk İş adamlarının işyerlerinde çalışan Türk işçileri yurda dönmek zorunda kaldılar.
Libya’da çalışan Türk işçi sayısının 20.000 Dolayında olduğu söylense de ÇSGB kayıtlarına göre 8.000 dolayında işçinin kayıtlı olduğu söylenmektedir.
Başbakan tarafından bu şirketlerde çalışan işçiler için Kısa Çalışma Ödeneği yapılması yönünden ÇSGB talimat verilmiştir.
25.02.2011 tarihinde RG mükerrer sayısında yürürlüğe giren 6111 sayılı Kanun ile 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunun da EK-2 maddesi ile eski maddeleri yürürlükten kaldırılarak Kısa Çalışma Ödeneği yeni şekli ile yayınlanmıştır.
Kısa çalışma ödeneğinin verilmesinde amaç,genel ekonomik,sektörel veya bölgesel kriz ile zorlayıcı sebeplerden dolayı işverenlere kısa bir zamanda işlerini düzelterek toplu işçi çıkartılmasını önlemek,işsizliğin artmasını engellemek,işçiye işsizlik sigortası fonundan belli bir süre aylık ödenmesidir.
ÇSGB bu konuda henüz kanun yeni yayımlandığı için böyle bir emri beklemiyordu. Baskın emir ile zannedersem bugünlerde ÇSGB bürokratları yeni yönetmeliği biran önce yayımlayarak İş-Kur aracılığı ile kanunun uygulamasına geçilecektir.
Kısa Çalışma Ödeneği almak için işverenler İş Kur’a müracaat etmeleri halinde sebep ve sonuçları araştırılır.Ekonomik Kriz yönünden kuvvetli emareler var ise ÇSGB olayı değerlendirir.Bununla ilgili Bakanlık tarafından yetkili kişiler(Müfettişler) görevlendirilir.Hazırlanan rapor ile durum İş Kur’a bilgi verilir.İş Kur’ da işverene,toplu sözleşmeye taraf olan sendikaya ve işyerinde duyurulmak üzere işçilere ilan edilir.
Üç Ayı Aşmayacak:
Genel ekonomik, sektörel veya bölgesel kriz ile zorlayıcı sebeplerle işyerindeki haftalık çalışma sürelerinin geçici olarak önemli ölçüde azaltılması veya işyerinde faaliyetin tamamen veya kısmen geçici olarak durdurulması hallerinde, işyerinde üç ayı aşmamak üzere kısa çalışma yapılabilir.
O halde Ulusal veya uluslararası ekonomide ortaya çıkan olayların ,Türkiye ekonomisi ve dolayısıyla işyerlerini/işletmeleri ciddi anlamda etkilenip sarsılmış ise,haftalık çalışma süreleri ise 4857 sayılı İş Kanununa göre 45 saatlik çalışmanın altına düşecek seviyeye gelirse,Deprem,sel, yangın gibi dışsal etkilerden dolayı işyerinde faaliyetlerin tamamen veya kısmen geçici olarak durması halleri de dahil olmak üzere kısa çalışma ödeneği üç ayı aşmayacak şekilde yapılır.
Kısa Çalışma Ödeneğine Nasıl Başvurulacak?
4447 sayılı Kanununa göre sigortalı sayılan kişileri hizmet akdine tabi olarak çalıştıran işveren, kısa çalışma talebini, derhal gerekçeleri ile birlikte Türkiye İş Kurumuna, varsa toplu iş sözleşmesi tarafı sendikaya bir yazı ile bildirir.
Başvuruların değerlendirilmesi için ÇSGB yayınladığı yönetmelik esasları dikkate alınacaktır.
İşsizlik Sigortası Hak Etme Koşullarını Yerine Getirene Kısa Çalışma Ödeneği Var:
Kısa çalışma halinde İşsizlik Sigortası Fonundan kısa çalışma ödeneği ödenir. İşçinin kısa çalışma ödeneğine hak kazanabilmesi için, hizmet akdinin feshi hariç işsizlik sigortası hak etme koşullarını yerine getirmesi gerekir.
Hizmet akdinin sona ermesinden önceki son 120 gün prim ödeyerek sürekli çalışmış olanlardan, son üç yıl içinde;
a) 600 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödemiş olan sigortalı işsizlere 180 gün,
b) 900 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödemiş olan sigortalı işsizlere 240 gün,
c) 1080 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödemiş olan sigortalı işsizlere 300 gün,
Süre ile işsizlik ödeneği verilir.
Günlük Kısa Çalışma Ödeneğinin Miktarı Nedir?
Günlük kısa çalışma ödeneği; sigortalının son oniki aylık prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanan günlük ortalama brüt kazancının % 60’ıdır. Örneğin:12 aylık  kazancın ortalaması 900 TL ise günlük ortalama 30 TL. %60’ı 18 TL aylık 540 TL.olacaktır.Bu şekilde hesaplanan kısa çalışma ödeneği miktarı, 4857 sayılı Kanunun 39. maddesine göre 16 yaşından büyük işçiler için uygulanan aylık asgari ücretin brüt tutarının % 150’sini geçemez. 2011 yılı için Ocak –Haziran Dönemi için 796,50 TL olduğundan 1.194,75 TL.’yi geçmeyecektir.
Kısa çalışma ödeneğinde 2011 yılının ilk altı ayı için günlük tutar tavan sınırı 39,83 TL fazla olmayacaktır.
Kısa Çalışma Ödeneği Alanlar Genel Sağlık Sigortasından Yararlanacaklardır:
Kısa çalışma ödeneğinden yararlananlara ait sigorta primlerinin aktarılması ve sağlık hizmetlerinin sunulmasına ilişkin işlemler 5510 sayılı Kanunda belirtilen esaslar çerçevesinde yürütülür.İş Kur tarafından Kısa Çalışma ödeneği alanlar adına GSS primi ödenerek Sağlık Hizmetlerinden yararlanacaklardır.Bu hizmetlerden bakmakla yükümlü oldukları hak sahipleri de faydalanacaktır.
Kısa Çalışma Ödeneği Sonrası İşveren Şartlarını İyileştiremez İşçilerini İşten Çıkarmak Zorunda Kalırsa İşsizlik Sigortası Hakları Nasıl Düzenlenecektir?
Kısa çalışma ödeneği olarak yapılan ödemeler başlangıçta belirlenen işsizlik ödeneği süresinden düşülür.
Örneğin:600 gün sigortalı olan işsiz için 180 gün işsizlik ödeneği almaya hak kazanmış ise,3 aylık Kısa Çalışma ödeneği almış ise,geriye kalan süre olarak 3 aylık işsizlik sigortasından yararlanacaktır.
Aslında Kısa Çalışma ödeneği işçiye kendi kesesinden ödenen bir ödeme şeklidir.Kısa Çalışma Ödeneği sadece işçiye işsiz kalmanın psikolojik etkisini üç ay kadar erteliyor.
Deprem,Yangın,Sel gibi Dışsal Etkilerden Dolayı Üretim Durmasında Kısa Çalışma Ödeneği Ne zaman Başlar?
Zorlayıcı sebeplerle kısa çalışma yapılması halinde, kısa çalışma ödeneği ödemeleri 4857 sayılı Kanunun 24. maddesinin (III) numaralı bendinde ‘’İşçinin çalıştığı işyerinde bir haftadan fazla süre ile işin durmasını gerektirecek zorlayıcı sebepler ortaya çıkarsa’’ve aynı Kanunun 40. maddesinde öngörülen bir haftalık süreden sonra Kısa Çalışma Ödeneği başlar.
Kısa Çalışma Ödeneğinin Süresi Ne kadar Uzar?
Kısa çalışma ödeneğinin süresini altı aya kadar uzatmaya ve işsizlik ödeneğinden mahsup edilip edilmeyeceğini belirlemeye Bakanlar Kurulu yetkilidir
İşverenler Hatalı Bilgi Vermesi İle İş-Kur Tarafından Yersiz Ödemeler Alınır mı?
İşverenin hatalı bilgi ve belge vermesi nedeniyle yapılan fazla ödemeler, yasal faizi ile birlikte işverenden tahsil edilir.
Kısa Çalışma Ödeneği Haciz ,Devir veya Temlik Yapılır ?
Kısa çalışma ödeneği nafaka borçları dışında haciz veya başkasına devir veya temlik edilemez.
Kısa Çalışma Ödeneğinin Kesilmesi:
1.)İşe girer ise,
2.)Yaşlılık aylığını alırsa,
3.)Askere gitmesi,
4.)Geçici İş görmezlik ödeneği alması,
halinde Kısa Çalışma ödeneği kesilir,GSS primi ödenemez.
Kısa Çalışmanın Erken Sona Ermesi:
İşveren kısa çalışma şartları ortadan kalktığında durumu 6 işgünü içinde toplu iş sözleşmesine yetkili sendikaya ,İş Kur’a ve işçilere bildirmek zorundadır.
Yeni şekli ile Kısa Çalışma Ödeneği Bakanlık tarafından hazırlanacak yeni yönetmelik ile açıklanacaktır.
Bu yönetmelik ile İş Kur Kısa Çalışma Ödeneği işlemlerine başlayacaktır.
Umarım Bakanlar Kurulu seçim arifesinde Kısa Çalışma Ödeneğini işçinin ileride alacağı işsizlik sigortasından mahsup etmez.
Yeni şekli ile Kısa Çalışma ödeneği miktarları işçi lehine artırılmıştır.

Vedat İLKİ