Mali Çözüm Dergisi-Engellilerde Gümrük ve Taşıt Vergisi Muafiyeti
15 Aralık 2006
Ali Tezel
SSK Sigorta Başmüfettişi
SSK Sigorta Teftiş Kurulu
İstanbul 1 Nolu Grup Başkanı
Engellilerde Gümrük ve Taşıt Vergisi Muafiyeti
A-Engellilerin Gümrük Vergisiz Araç Getirmesi
4458 Sayılı Gümrük Kanunu’nun 167 inci maddesi gereğince, “ Malul ve sakatların kullanımına mahsus eşya “ gümrük vergisinden muaf tutulmuşlardır ama bu muafiyetin ne kadar olacağına yine aynı madde gereğince Bakanlar Kurulu yetkili kılınmıştır.
Bu yetkiye dayanarak Bakanlar Kurulu 2004/7889 Sayılı Kararı almış ve bu karar 28.09.2004 tarih ve 25597 sayılı Resmi Gazetede yayınlanmıştır.
Bakanlar Kurulunun 2004/7889 Sayılı Kararı gereğince;
Madde 1 – 13/01/2000 tarihli ve 2000/53 sayılı Bakanlar Kurulu Kararının eki Gümrük Vergilerinden Muafiyet ve İstisna Tanınacak Haller Hakkında Karar’ın 116 ncı maddesinin 2 nci fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“2) Münhasıran malul ve sakatlar tarafından kullanılmak üzere özel surette imal edilmiş hareket ettirici tertibatı bulunan ve bunlar tarafından ithal edilen motorlu veya motorsuz koltuklar, bisiklet, motosiklet ve motor silindir hacmi 1600 (dahil) cc’ye kadar olan binek otomobilleri (arazi taşıtları hariç) ile el ve ayak fonksiyonlarını tamamen yitirmiş olmaları nedeniyle bizzat sakat kişi tarafından kullanılamayan, sakat kişinin araca binip inmesiyle taşınmasını kolaylaştırıcı tertibatı bulunan ve sakat kişinin üçüncü dereceye kadar kan ve sıhri hısımlarından bir sürücü veya sakat kişi tarafından iş akdine bağlı olarak istihdam edilen bir sürücü tarafından kullanılan motor silindir hacmi 2500 (dahil) cc’ye kadar olan taşıtlar (arazi taşıtları hariç)
gümrük vergilerinden muaftır.”
Bakanlar Kurulunun yukarıdaki kararından sonra bu kere uygulamaya yön vermek üzere, Gümrük Müsteşarlığınca hazırlanan 10 Seri Numaralı, “Gümrük Genel Tebliği Seri No: 2’de Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (Muafiyetler)” 30.10.2004 gün ve 25628 Sayılı Resmi Gazetede yayınlanmıştır.
Bu Tebliğe göre;
MADDE 1 – 18/02/2000 tarihli ve 23968 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 2 Seri No.lu Gümrük Genel Tebliğinin (Muafiyetler) 1 inci maddesinin üçüncü fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“Bu hükme dayanılarak 05/02/2000 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan 13/01/2000 tarihli 2000/53 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı eki, Gümrük Vergilerinden Muafiyet ve İstisna Tanınacak Haller Hakkında Karar’ın 116 ncı maddesinin 2 nci fıkrasında değişiklik yapan ve 28/09/2004 tarihli 25597 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 2004/7889 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı’nın 1 inci maddesinin ikinci fıkrasında; münhasıran malul ve sakatlar tarafından kullanılmak üzere özel surette imal edilmiş hareket ettirici tertibatı bulunan ve bunlar tarafından ithal edilen motorlu veya motorsuz koltuklar, bisiklet, motosiklet ve motor silindir hacmi 1600 (dahil) cc’ye kadar olan binek otomobilleri (arazi taşıtları hariç) ile el ve ayak fonksiyonlarını tamamen yitirmiş olmaları nedeniyle bizzat sakat kişi tarafından kullanılamayan, sakat kişinin araca binip inmesiyle taşınmasını kolaylaştırıcı tertibatı bulunan ve sakat kişinin üçüncü dereceye kadar kan ve sıhri hısımlarından bir sürücü veya sakat kişi tarafından iş akdine bağlı olarak istihdam edilen bir sürücü tarafından kullanılan motor silindir hacmi 2500 (dahil) cc’ye kadar olan taşıtların (arazi taşıtları hariç) gümrük vergilerinden muaf olduğu hükme bağlanmıştır.”
Muafiyetten yararlanacak engelli kişiler 4458 sayılı Gümrük Kanunu’na göre Gümrük Vergisinden muaf olarak araç ithal etmeleri için,özür durumunu sağlık kuruluşları tarafından onaylanmış rapor ve H sınıfı ehliyete sahip olmaları halinde yurtdışından otomobil yada minibüs ithal edip kullanabilirler. Engelliler için sağlanan avantaj vergi muafiyeti şeklinde değerlendirildiğinden ,bir aracın özürlü aracı kapsamına girmesi için özüre uygun özel tertibatlı olması yanında lüks tanıma girmemesi de gerekmektedir. Engelli kişi eğer kendisi bir araç kullanamayacak durumda ve bir sürücü bulundurmak zorunda ise özel tertibatlı minibüs alması şart olup belirtilen minibüsü ise sadece ismi yazılı kişi kullanabilmektedir.
Gümrük vergisinden muafiyet süresi beş yıl olup, beş yıl içinde aynı kişi için yeni bir özel tertibatlı araç yurtdışından getirtilirse gümrük vergisi muafiyeti yoktur.
Başvuru İçin;
Özel tertibatlı otomobil ile minibüs için araç Türkiye’ye getirilmeden önce malül ve sakat kişiler veya bunlar hesabına bu kişinin vekil tayin ettiği ve Türkiye Gümrük Bölgesinde yerleşik kişiler tarafından Ankara Naklihane ve Bedelsiz İthalat Gümrük Müdürlüğüne;
a) Fizik ve Rehabilitasyon merkezince onaylı, 18/3/1998 tarihli 23290 Resmi Gazete’de yayımlanan “Sağlık Bakanlığı tarafından Özürlülere Verilecek Sağlık Raporları Hakkında Yönetmelik” eki listede yer alan sağlık kurulu raporu vermeye yetkili sağlık kuruluşlarından alınmış heyet raporunun, (bu raporda; ilgilinin sakatlığı ile bunun derecesinin ve haline göre kullanabileceği taşıt özelliğinin belirtilmesi gerekir. Şayet ilgili, yurt dışında iken resmi bir hastaneden aldığı ve dış temsilciliklerimize onaylattığı bir rapor ibraz ederse bu raporun 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanununun 41 inci maddesine uygunluğunun da ayrıca belgelenmesi gerekir.),
b)Trafik Dairesince düzenlenen ve ilgili şahsın sakatlık durumu itibariyle, taşıt kullanabileceğini gösteren H sınıfı sürücü belgesinin,
biri asıl olmak üzere iki nüshası ise birlikte müracaat edilir..
Başvurudan sonra;
Özel tertibatlı otomobil ithalatı talebi Ankara Gümrükleri Başmüdürü veya yetki vereceği Başmüdür Yardımcısı başkanlığında, Ankara Naklihane ve Bedelsiz İthalat Gümrük Müdürü, İçişleri Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı ile Türkiye Sakatlar Konfederasyonu temsilcilerinden oluşan bir heyet tarafından karara bağlanır. Söz konusu heyet tarafından sakat ve malul kişinin ithal etmek istediği otomobilde bulunması gereken özel tertibat da belirlenir. Heyet çalışmalarını Ankara Naklihane ve Bedelsiz İthalat Gümrük Müdürlüğünde yürütür. Heyetin toplanacağı gün ilgili sakat ve malül kişiler de anılan gümrükte hazır bulunur.
Minibüslerin karara bağlama işlemleri Gümrük Müsteşarlığının olumlu ön iznini müteakip gerçekleştirilir.
Binek otomobili veya minibüsün ithaline ilişkin kararların (müspet) Komisyon tarafından oybirliği ile verilmesi gerekir.
B-Engellilerin Araç Vergisinden Muafiyeti
197 Sayılı Motorlu Taşıtlar Vergisi Kanunu’nun 4.maddesinin 25.12.2003 tarih ve 5035 Sayılı Kanunla değişik ( c) bendi gereğince;
“Sakatlık dereceleri % 90 ve daha fazla olan malul ve engellilerin adlarına kayıtlı taşıtlar ile diğer malul ve engellilerin, bu durumlarına uygun hale getirilmiş özel tertibatlı taşıtlar.” Motorlu taşıtlar vergisinden muaf tutulmuştur.
Bu düzenleme 5035 Sayılı Kanun ile değiştirilmeden önceki halinde, “bizzat maluller
tarafından kullanılan özel tertibatlı olarak imal edilmiş taşıtlar “ vergiden muaf tutuluyordu.
5035 Sayılı Kanundan sonra uygulamaya yol göstermesi için Maliye Bakanlığınca hazırlanan 21 Seri Numaralı, Motorlu Taşıtlar Vergisi Genel Tebliği 10.01.2004 günü Resmi Gazetede yayınlanmıştır. Tebliğe göre,
-5035 sayılı Kanun’un 22 nci maddesi ile Motorlu Taşıtlar Vergisi Kanunu’nun istisnalara ilişkin 4 üncü maddesinin ( c ) bendi; “Sakatlık dereceleri %90 ve daha fazla olan malul ve engellilerin adlarına kayıtlı taşıtlar ile diğer malul ve engellilerin, bu durumlarına uygun hale getirilmiş özel tertibatlı taşıtlar.” olarak yeniden düzenlenmiştir.
-Yapılan düzenleme ile malul ifadesine engelliler ifadesi eklenmiş, malul ve engellilerin bu istisnadan yararlanma şartı olan “bizzat kullanmak” zorunluluğu uygulamadan kaldırılarak; sakatlık dereceleri % 90 ve daha fazla olan malul ve engellilerin adlarına kayıtlı taşıtlar ile diğer malul ve engellilerin adlarına kayıtlı olan ve malul ve engellilerin bu durumlarına uygun hale getirilmiş özel tertibatlı taşıtlar motorlu taşıtlar vergisinden istisna edilmiştir. Sözkonusu istisnanın uygulama şekli aşağıda açıklanmıştır.
1 – Sakatlık Dereceleri % 90 ve Daha Fazla Olan Malul ve Engellilere Ait Taşıtlarda İstisna Uygulaması;
Sakatlık dereceleri % 90 ve daha fazla olan malul ve engellilerin bu durumlarını tam teşekküllü Devlet hastanesinden alınmış olan sağlık kurulu raporu ile ilgili vergi dairelerine belgelendirmeleri halinde, sözkonusu malul ve engellilerin kendi adlarına kayıt ve tescil edilmiş olan taşıtları, motorlu taşıtlar vergisine tabi tutulmayacaktır. Bu istisnadan yararlanmak için, sözkonusu malul ve engellilere ait taşıtın özel tertibatlı veya özel tertibatlı hale getirilmiş olması şartı aranmayacaktır.
2 – Diğer Malul ve Engellilere Ait Taşıtlarda İstisna Uygulaması;
Sakatlık dereceleri % 90 dan az olan malul ve engellilerin bu durumlarını; tam teşekküllü Devlet hastanesinden alınan sağlık kurulu raporu ile belgelendirmeleri ve kendi adlarına kayıt ve tescilli olan taşıtların engellilik haline uygun özel tertibatlı veya özel tertibatlı hale getirilmiş taşıtlar olduğunu belirten “Motorlu Araç Tescil Belgesi”nin ilgili tescil kuruluşlarınca onaylanmış örneği ile “Araçlar İçin Teknik Belge” ve “Proje Raporu”nun aslı veya noter onaylı örneğini ilgili vergi dairelerine ibraz etmeleri halinde bu istisna hükmünden yararlanabileceklerdir.
3 – Malul ve Engelliler İstisnası İle İlgili Bildirim;
Malul ve engelliler istisnasından yararlanacak olan malul ve engelliler tarafından; genel tebliğ ekinde örneği bulunan “Malul ve Engelliler Adına Kayıt ve Tescilli Taşıtlarda Motorlu Taşıtlar Vergisi İstisnası Bildirim Formu” düzenlenerek (Bildirim Formu’nun internetteki www.gelirler.gov.tr adresinde bulunan örneğinin düzenlenmesi mümkün bulunmaktadır.) istisnadan yararlanmak için gerekli olan diğer belgeler ile birlikte ilgili vergi dairesine verilecektir.
