Özürlü (Engelli) Emekliliği’nde Farklılıklar
Merhabalar Ali Bey, size sormak istediğim birkaç soru vardı.
29.01.1993 ilk sigorta başlangıcım ve 21.10.1968 doğum tarihim olup bugüne kadar 3825 gün SSK’ya prim ödedim.
t Yüzde 46 özürlülük oranı ile ne zaman emekli olabilirim?
t İki yıl askerlik borçlanması yapsam bana bir faydası olur mu?
t Bir de tarih dolduğu zaman hemen emeklilik başvurumu yapayım mı, yoksa belirli bir süre
daha prim ödemeye devam edeyim mi?
Ayrıca, SSK’lı olmasaydım Bağ-Kur ve T.C. Emekli Sandığı’ndan da aynı şartlarla emekli olabilir miydim? Kazım Çolak
Kazım Bey, sosyal güvenlik sistemimiz içinde yeralan SSK ve T.C. Emekli Sandığı yasal tabiriyle sakatlar (engelliler) için özel emeklilik şartları ortaya koyarak emekliliği kolaylaştırmıştır. Buna karşın Bağ-Kur ise bu yönde bir değişikliğe gitmemiş engelli, sağlam ayrımı yapmamıştır. Siz ve sizin durumunuzda olup da merak edenlere SSK, Bağ-Kur ve T.C. Emekli Sandığı’nın farklı uygulamaları aşağıdaki gibi özetlenmiştir.
SSK’da Özürlü Emekliliği Kolay
506 Sayılı Kanun’un 60’ıncı maddesi gereğince, 05.08.2003 gününe kadar %40 ve daha fazla engeli olan SSK sigortalıları, Maliye Bakanlığı’ndan 193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu gereğince vergi indirim belgesi aldıklarında, herhangi bir yaşa tabi olmaksızın 15 yıllık süre ve bu süre içinde en az 3600 gün prim ödeme şartı ile emekli oluyorlardı.
05.08.2003 günü Resmi Gazetede yayınlanan, 4958 Sayılı Kanun ile sakatlığı nedeniyle vergi indiriminden yararlanmaya hak kazanmış durumda olan sigortalılardan;
I. derecede (%80 ve yukarısı) sakatlığı olanlar yaşları ne olursa olsun en az 15 yıldan beri sigortalı bulunmak ve en az 3600 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödemiş olmak, II. derecede (%60-%80 arası) sakatlığı olanlar yaşları ne olursa olsun en az 18 yıldan beri sigortalı olmak ve en az 4000 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödemiş olmak , III. derecede (%40-%60 arası) sakatlığı olanlar yaşları ne olursa olsun en az 20 yıldan beri sigortalı olmak ve en az 4400 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödemiş olmaları şartıyla Emekli olacaklardır.
Ancak yukarıdaki düzenleme 05.08.2003 ve daha sonraki tarihlerde ilk defa (sigortalı olan) işe giren engelliler ile ilgilidir, daha önce yani
04.08.2003 ve öncesinde SSK’lı olmuş olanlar için kademe getirilmiş olup kademeler de işe başlama tarihine göre aşağıdaki gibidir.
Engelli Derecesi Engelli Derecesi Engelli Derecesi
İşe Başlama Tarihi I. Derece II. Derece III. Derece
05.08.1991 ve daha önce 15 yıl, 3600 gün 15 yıl, 3600 gün 15 yıl, 3600 gün
06.08.1991-05.08.1994 15 yıl, 3600 gün 15 yıl, 8 ay-3680 gün 16 yıl, 3760 gün
06.08.1994-05.08.1997 15 yıl, 3600 gün 16 yıl, 4 ay-3760 gün 17 yıl, 3920 gün
06.08.1997-05.08.2000 15 yıl, 3600 gün 17 yıl, 3840 gün 18 yıl, 4080 gün
06.08.2000-05.08.2003 15 yıl, 3600 gün 17 yıl, 8 ay-3920 19 yıl, 4240 gün
05.08.2003 den sonra 15 yıl, 3600 gün 18 yıl-4000 gün 20 yıl-4400 gün
T.C. Emekli Sandığı Bağ-Kur’a Göre Avantajlı
5434 Sayılı Kanun’un 39 uncu maddesin 13.11.1981 tarihinde eklenen (j) bendi gereğince,
‘Sakatlıkları sebebiyle ilgili mevzuat uyarınca göreve alınanlardan en az 15 yıl fiili hizmeti bulunanların istekleri üzerine;’
emekli olabilirler.
Ayrıca, yine 5434 Sayılı Kanun’un Ek Geçici 22 inci maddesine göre de;
‘Sakat olup sakatlarla ilgili mevzuattan yararlanmaksızın ve
25.08.1971 tarihli ve 1475 sayılı İş Kanununun 25’inci maddesine göre tescili yapılmaksızın
T.C.Emekli Sandığı’na tabi görevlere giren ve bedensel ve zihinsel yeteneklerindeki eksiklik nedeniyle çalışma güçlerini en az % 40 oranında yitirdiği sağlık kurulu raporu ile belgelenen ve 15 yıl ve daha fazla fiili hizmeti olanlar da 5434 sayılı T.C. Emekli Sandığı Kanunu’nun 39’uncu maddesine, 13.11.1981 tarih ve 2559 sayılı Kanunla eklenen (j) fıkrası hükmünden yararlanırlar.’
Fakat, T.C. Emekli Sandığı Genel Müdürlüğü her iki maddeyi çok dar yorumlamaktadır. Sandık sadece kamuya sakat kadrosu ile memur olanları 15 yıl ile emekli etmekte ama Ek Geçici 22’inci maddeyi daha da çok dar yorumlayarak hiç kimseyi emekliliğe sevk etmemektedir. Bu nedenle sadece sakat kadrosunda çalışanlar 15 yıllarını tamamlayınca T.C. Emekli Sandığı’nca emekli edilmektedirler.
Sakat kadrosuna da %40 ve daha oranda rapora sahip olanlar alınmaktadır.
Bağ-Kur’da Engelliye Ayrıcalık Yok
Bağ-Kur emeklilik uygulamalarında sakatlar için farklı ve ayrık bir düzenleme yapmamış ve engelli, sağlam ayrımına gitmemiştir.
Kazım Bey, bütün bu açıklamalara ve var olan %46 oran ile öncelikle bir işveren aracılığıyla Vergi İndirim Belgesi almanız gerekiyor. Bu belgeyi almanız şartıyla 16 yıllık sigortalılık süresi (ki 29.01.2009 günü doluyor) ve 3760 gün sayısı ile emekli olursunuz. Askerliğinizi 1993 yılından önce ifa ettiyseniz borçlanıp, öderseniz bu kere askerlik süresi kadar önce emekli olabilirsiniz. Daha fazla prim ödeme sorunuza gelince, emekliliği hak ettiğin gün hemen başvur, ertesi güne bırakma.
Okurlara cevaplar
İhsan Sungar-Alpu-Bağ-Kur’dan sonra SSK’ya 1260 gün prim ödemeniz şartıyla 01.05.2008 günü SSK’dan emekli olursunuz.
Gökhan Yıldırım-Afyon-Var olan 3653 gün sayısı ile 57 yaşında
(19.11.2007) SSK’dan emekli olabilirsiniz.
Ekrem Girgin-03.06.1980 başlangıcı ile 45 yaşında (25.09.2006) SSK’dan emekli olursunuz. 25 yılı tamamlayacağınız 03.06.2005 gününden sonra SSK’dan kıdem tazminatı alabilir yazısı alarak kıdem tazminatınızı alarak emekli aylığı için bekleyebilirsiniz.
Ümmühan Güler-Eşinizden dolayı dul aylığı almaya başlayınca, daha önce vefat eden oğlunuz üzerinden aldığınız (ana-baba aylığı) aylığın kesilmesi yasaldır.
