SOSYAL GÜVENLİKTE PRİMLERİN GERİ ALINMASI / TOPTAN ÖDEME
17 Mayıs 2013
SOSYAL GÜVENLİKTE PRİMLERİN GERİ ALINMASI / TOPTAN ÖDEME
5510 Sayılı Sosyal Sigortalar Ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’na göre yapılan sigorta yardımları süresine göre; kısa ve uzun vadeli sigorta kolları olmak üzere ikiye ayrılmaktadır.Dolayısı ile Sosyal güvenlik sistemine zorunlu veya isteğe bağlı olarak prim ödeyen sigortalının prim ödemesi de bu ayırıma tabi olarak gerçekleşmektedir.
Kısa vadeli sigorta kolları; hastalık,analık iş kazası ve meslek hastalığı riskine karşı sigortalıdan tahsil edilen ve buna karşılık yapılan yardımları içermektedir.
Uzun vadeli sigorta kolları ise, malullük, yaşlılık , ve ölüm olmak üzere üç sigorta kolundan oluşan ve buna karşılık sigortalı tarafından yapılan ödeme karşılığı bir yardım niteliğinde olmayan adından da anlaşılacağı üzere uzun vadede sigortalıya veya sigortalının ölümü halinde hak sahiplerine ödenen bir hak niteliğindedir.
Uzun vadeli olmasının diğer sebebine gelince de Kanunda belirlenen prim ödeme gün sayısına ve sigortalılık süresine ve/veya yaşın tamamlanması şartına bağlı olarak Sosyal Güvenlik Kurulu tarafından geri ödemesinin yapılmasıdır.
Bu yazımızın konusu uzun vadeli sigorta kollarına ödenen primler neticesinde kanunun aradığı gerekli şart ve koşullarını yerine getirememiş ,yaşlılık aylığına hak kazanamayan sigortalıların veya hak sahiplerinin yaptıkları prim ödemelerinin hangi koşullar dahilinde geri alabileceklerini içermektedir.
Uzun Vadeli Sigorta Kolları/ Yaşlılık sigortasından sağlanan yardımlar
Yaşlılık sigortasından sağlanan yardımlar; yaşlılık aylığı bağlanması ve yaşlılık toptan ödemesi yapılmasıdır . Madde 6 – (1) Yaşlılık aylığına hak kazanamayanların kendilerine toptan ödeme, vefatı halinde ise hak sahiplerine ölüm aylığı bağlanır veya toptan ödeme yapılır.
Yaşlılık toptan ödemesi ve ihya
Madde 31 – (Değişik madde: 17/04/2008 – 5754 S.K./19. md.)(*)
4 üncü maddenin birinci fıkrasının; (a) ve (b) bentleri kapsamındaki sigortalılar ile bu Kanuna göre ilk defa (c) bendi kapsamında sigortalı olanlardan, herhangi bir nedenle çalıştığı işten ayrılan veya işyerini kapatan ve yaşlılık aylığı bağlanması için gerekli yaş şartını doldurduğu halde malullük ve yaşlılık aylığı bağlanmasına hak kazanamayan sigortalıya, 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) ve (c) bentleri kapsamında ise kendi adına bildirilen, (b) bendi kapsamında ise ödediği malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primlerinin her yıla ait tutarı, primin ait olduğu yıldan itibaren yazılı istek tarihine kadar geçen yıllar için, her yılın gerçekleşen güncelleme katsayısı ile güncellenerek toptan ödeme şeklinde verilir.Bu Kanuna göre toptan ödeme yapılarak hizmetleri tasfiye edilmiş bulunanlardan, yeniden bu Kanuna tabi olarak malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olanlar, yazılı olarak müracaat etmeleri halinde, aldıkları toptan ödemenin ödeme tarihi ile yazılı istek tarihi arasında geçen yıllar için her yılın gerçekleşen güncelleme katsayısı ile güncellenerek bulunan tutarın ilgiliye tebliğ tarihini takip eden ayın sonuna kadar ödemeleri halinde, bu hizmetler ihya edilerek bu Kanunun uygulanmasında dikkate alınır.
Ölüme bağlı toptan ödeme ve ihya
Madde 36 – (Değişik fıkra: 17/04/2008 – 5754 S.K./22. md.)(*)
4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) ve (b) bentleri kapsamındaki sigortalılar ile bu Kanuna göre ilk defa aynı maddenin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında sigortalı olanlardan ölen sigortalıların hak sahiplerine ölüm aylığı bağlanamaması durumunda, ölüm tarihi esas alınmak kaydıyla 31 inci maddenin birinci fıkrasına göre hesaplanan tutar, 34 üncü madde hükümleri dikkate alınarak hak sahiplerine toptan ödeme şeklinde verilir.
Hak sahiplerine yapılacak toptan ödemenin toplamı, sigortalıya yapılacak toptan ödeme tutarını geçemez. Bu sınırın aşılmaması için gerekirse hak sahiplerinin hisselerinden orantılı olarak indirim yapılır.Toptan ödeme yapıldıktan sonra artan tutar olursa sigortalının ölümünden sonra doğan veya soy bağı düzeltilen veya babalığı hükme bağlanan çocuklarına da bu madde hükümlerine göre toptan ödeme yapılır.(Değişik fıkra: 17/04/2008 – 5754 S.K./22. md.)(*) Bu Kanuna göre toptan ödeme yapılarak tasfiye edilmiş süreler, borçlanılarak veya yurt dışı hizmetleri birleştirilerek ya da sonradan hizmet tespiti nedeniyle hak kazanılan sürelerin eklenmesi suretiyle ölüm sigortasından yararlanmak için gerekli prim ödeme gün sayısının tamamlanması halinde, hak sahiplerinin yazılı isteği üzerine 31
inci maddenin ikinci fıkrasına göre ihya edilir. Yukarıdaki süreler, ihya edilen süreye ilişkin tutar dahil her türlü borçların ödendiği tarihi takip eden ay başı itibarıyla bu Kanuna göre aylık bağlanmasında dikkate alınır.
Vazife malullüğü aylığı bağlananlar ;
Sonradan geçen çalışmalarından dolayı yaşlılık aylığına hak kazanamayanların kendilerine toptan ödeme, vefatı halinde ise hak sahiplerine ölüm aylığı bağlanır veya toptan ödeme yapılır.
Aylıklarından sosyal güvenlik destek primi kesilen sigortalılar ;
Sosyal güvenlik destek primine tabi olanların primleri, aylıklarından kesilmek suretiyle tahsil edilir. Sosyal güvenlik destek primi ödenmiş veya bildirilmiş süreler, Kanuna göre malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları prim gün sayısına ilave edilmez, Kanuna göre yaşlılık ve ölüm toptan ödemesi yapılmaz (5510 Sayılı Kanunun 4 üncü Maddesinin Birinci Fıkrasının (a) ve (b) Bendi Kapsamında Sigortalı Olanlar İle Hak Sahiplerinin Tahsis İşlemlerine İlişkin Tebliğ)
Yaşlılık toptan ödemesinden yararlanma şartları ve başvuru :
Yaşlılık toptan ödemesi, Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) ve (b) bentleri kapsamında sigortalı olanlardan,
a) Çalıştığı işten ayrılan veya işyerini kapatan,
b) Yaşlılık aylığı bağlanması için gerekli yaş şartını doldurduğu halde malullük ve yaşlılık aylığı bağlanmasına hak kazanamayan,sigortalıya yapılır.
Yaşlılık toptan ödemesinden Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının;
a) (a) bendi kapsamında bulunması halinde çalıştığı işten ayrıldıktan sonra,
b) (b) bendi kapsamında bulunması halinde, işyerini kapattıktan veya devrettikten sonra,
örneği Kurumca hazırlanan dilekçe ile ilgili üniteye başvurması şarttır. Dilekçeye, gerekli durumlarda sigortalı işten ayrılış bildirgesi eklenir.
