ÇALIŞANLARIN SÖZCÜ’SÜ
1 Ekim 2008 Dönüm Noktasında Sosyal Güvenlikte Üzülecekler/Sevinecekler Tablosu (1)
1 Ekim 2008’de (Dün) en büyük ayağı yürürlüğe giren SSGSS Kanununu bugüne kadar eksi ve artılarıyla ele aldık. Vakti saati geldi ve Yasanın tüm yüzüyle karşı karşıya kalınmış bulunuyor. Yeni Yasa sosyal güvenlikte yeni dönemde kimilerini üzecek, kimilerini sevindirecek. Biz de üç gün boyunca bunları kısa ve özet olarak ele alacağız.
Askerlik borçlanması yapmak isteyenler üzülecek. Çünkü 1 Ekim 2008’den önce bir aylık askerlik borçlanması için asgari ücretin yüzde 20’sini altı ay içinde ödeyecekken 1 Ekim 2008’den sonra borçlanmak isteyenler bir aylık askerlik borçlanması için asgarî ücretin yüzde 32’sini bir ay içinde ödemeleri gerekecek.
Bağ-Kur’luların yetim aylığı alan kızları sevinecek: Çünkü evlenmeleri durumunda iki yıllık aylıkları tutarında çeyiz yardımı almaya başlayacak, bu sürede Genel sağlık sigortası primi ödemek zorunda da kalmayacaklar.
Henüz 900 gün primi yokken 1 Ekim 2008’den sonra ölen SSK sigortalılarının ailesi üzülecek. Çünkü bu 900 günden eksik gün sayısını askerlik veya yurtdışı borçlanması gibi bir borçlanmayla 900 güne tamamlayıp ölüm aylığı sahibi olamayacaklar.
5-10 yıl arası hizmeti varken ölen memurların aile fertleri sevinecek. Çünkü hizmet süresi beş yıldan fazla on yıldan az iken ölen memurlardan dolayı eşlerine dul, çocuklarına yetim aylığı bağlanabilecek.
Bekâr veya dul çalışmayan kız çocuğu olan çalışanlar üzülecek. Çünkü Çalışan veya emeklilerin kız çocuklarının evli olmamaları, çalışmamaları sosyal güvenlik kurumlarından aylık veya gelir sahibi olmamaları koşuluyla yaşla sınırlı olmaksızın ana-babalarından alacakları sağlık yardımı yaşla sınırlandırılıyor. Kız çocuklarının sağlık yardımı hakkı tahsil hayatını sürdürmüyorlarsa 18 yaşını, lise ve dengi öğrenimlerini sürdürüyorlarsa 20 yaşını, yükseköğrenimlerini sürdürüyorlarsa 25 yaşını aşamayacak. Ancak ebeveynlerinin ölümü halinde bunlar yetim aylığı aldıkları takdirde GSS’den de yararlanabilecekler.
Malûl çocuğu bulunan çalışan anneler sevinecek. Zira başkasına sürekli bakıma muhtaç derecede malûl çocuğu bulunan kadın sigortalılara 1 Ekim 2008 tarihinden sonra geçen hizmet sürelerinin dörtte biri hem prim ödeme gün sayılarına eklenecek, hem de emeklilik yaşından indirilecek.
SSK Sigortalıları aylık bakımından üzülecek. Zira ortalama kazançların güncelleştirilmesinde büyüme hızının yüzde 100’ünden değil, yüzde 30’undan yararlanabilecekler.
İşsizlik ödeneği alanlar sevinecek. Çünkü işsizlik ödeneği almakta oldukları sürelere ilişkin primleri İş-Kur’ca yatırılacağından bu süreler sigortalılık açısından primli süreleri olacak.
İsteğe bağlı SSK’lılar üç yönden üzülecek. Zira çalışacak durumda olmamakla birlikte SSK’dan emekli olmak için son yedi yılda hizmet çoğunluğunu sağlamak amacıyla SSK’dan isteğe bağlı prim ödemek zorunda olanlar bunun sağlanması için çalışmaya başlamak zorunda kalacaklar.
İkinci olarak; isteğe bağlı SSK’lı veya Bağ-Kur’lu kız çocukları ile eşler isteğe bağlı prim öderken anneleri yahut babalarından dolayı sağlık yardımı alabiliyorlardı. Yeni sistemde isteğe bağlı sigortalılar da kendileri GSS primi ödenmek zorunda olacaklarından bakmakla yükümlü oluna fert sıfatıyla anne yahut babalarından dolayı sağlık yardımından yararlanamayacaklar.
Üçüncü olarak; isteğe bağlı sigortalılar aylık prim olarak prime esas matrahın yüzde 20’si değil, yüzde 32’sini ödemeye başlayacaklarından daha fazla prim ödemeye başlayacaklar.
4/a (SSK) sigortalısı anneler sevinecek. Zira kadın sigortalılar ilk defa sigortalı olarak çalışmaya başladığı tarihten sonra olması koşuluyla, doğumdan sonra işten ayrılmış olmaları ve çocuklarının yaşaması koşuluyla en çok iki doğuma mahsus olmak üzere en fazla dört yıllık sürelerini borçlanabilecekler.
İŞVERENLER İÇİN ÇALIŞMA HAYATI
Alt –Asıl İşverenlik İlişkisinin Asli ve Biçimsel Şartları
Alt-asıl işverenlik ilişkisinin geçerli olabilmesi için asli şartlar olarak;
- Asıl işverenin işyerinde mal veya hizmet üretimi işlerinde kendi işçileri de çalışıyor olacak.
- Alt işverene verilen işin, işyerinde mal veya hizmet üretiminin yardımcı işlerinden olması gerekecek. Asıl işin bölünerek alt işverene verilmesi durumunda ise, verilen iş işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren bir iş olacak.
- Alt işveren, üstlendiği iş için görevlendirdiği işçilerini sadece o işyerinde aldığı işte çalıştırıyor olacak.
- Alt işverene verilen iş, işyerinde yürütülen mal veya hizmet üretimine ilişkin bir iş olmalı, asıl işe bağımlı ve asıl iş sürdüğü müddetçe devam eden bir iş olacak.
- Alt işveren, daha önce o işyerinde çalıştırılan bir kimse olmayacak. Ancak daha önce o işyerinde çalıştırılan işçinin sonradan tüzel kişi şirketin ya da adi ortaklığın hissedarı olması, alt işveren ilişkisi kurmasına engel teşkil etmeyecek.
Kendi işçileri ve yönetim organizasyonu ile mal veya hizmet üretimi yapan asıl işveren yaptığı işin bir bölümünde gereken ve kendi uzmanlığı dışında ayrı bir uzmanlık gerektiren bir işte alt işverene iş devredebilecek. Yani bu asıl iş;
- İşletmenin ve işin gereği,
- Teknolojik sebeplerle uzmanlık gerektirmesi,
şartlarının birlikte gerçekleşmesi hâlinde bölünerek alt işverene verilebilecek. Asıl işin bir bölümünde iş alan alt işveren, üstlendiği işi bölerek bir başka işverene veremeyecek.
Alt-asıl işveren ilişkisinin geçerliliği için gerekli biçimsel şartlar olarak;
Bir işyerinde her ne suretle olursa olsun asıl işveren-alt işveren ilişkisinin kurulması yeni bir işyeri kurulması olarak değerlendirilecek olup bu anlamda bir iş kuran alt işverenin, işyerinin unvan ve adresini, çalıştırılan işçi sayısını, çalışma konusunu, işin başlama veya bitme gününü, kendi adını ve soyadını yahut unvanını, adresini, varsa işveren vekili veya vekillerinin adı, soyadı ve adreslerini bir ay içinde Bölge Müdürlüğüne bildirmesi gerekiyor.
Bu bildirimde işyeri bildirgesine ek olarak;
- Tüzel kişiler için Ticaret Sicil Gazetesi sureti,
- İmza sirküleri,
- Alt işverenlik sözleşmesi ve eklerinin de
Bölge Müdürlüğüne verilmesi gerekiyor.
Bu şekilde gerçek ve doğru bildirimde bulunan taşeronun (Alt işverenin) işyeri ilgili Bölge Müdürlüğünce tescil edilerek o işyerine özgü bir sicil numarası verilebilecek.