YABANCI UYRUKLULARIN SİGORTALILIK İŞLEMLERİ(1)

17 Ekim 2011

YABANCI  UYRUKLULARIN  SİGORTALILIK İŞLEMLERİ

02.03.2011 tarihli ve 27862 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ile yayım tarihinden geçerli olmak üzere Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinin (SSİY) 10. maddesinin birinci fıkrasının (d) bendi değiştirilerek, Ülkemizle arasında sosyal güvenlik sözleşmesi bulunmayan ülkelerde kurulu herhangi bir kuruluş tarafından ve o kuruluş adına ve hesabına Türkiye’ye bir iş için gönderilen ve o ülkede sosyal sigortaya tabi olduğunu belgeleyen kişilerin sigortalı sayılmayacakları süre belirlenmiştir.

 

Çalışma İzin Belgesi:

 

4817 sayılı Yabancıların Çalışma İzinleri Hakkında Kanun gereğince, Türkiye’nin taraf olduğu ikili ya da çok taraflı sözleşmelerde aksi öngörülmedikçe aşağıdaki şartlara tabi olanlar:

1.)Doğumla Türk vatandaşı olup, 5901 sayılı Türk Vatandaşlık Kanununun 28. maddesine göre çıkma izni almak suretiyle Türk vatandaşlığını kaybedenler ,

2.)2527 sayılı Türk Soylu Yabancıların Türkiye’de Meslek ve Sanatlarını Serbestçe Yapabilmelerine, Kamu, Özel Kuruluş veya İşyerlerinde Çalıştırılabilmelerine İlişkin Kanun kapsamındaki Türk soylular da dahil olmak üzere ,

yabancıların Türkiye’de bir işveren yanında veya kendi nam ve hesabına çalışmaya başlamadan önce izin almaları gerekmektedir

 

İzin Belgesi:

Yabancı uyruklulara çalışma izinleri Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (Bakanlık) tarafından verilmektedir.

a)Başbakanlık,

b)Milli Savunma Bakanlığı,

c)Sağlık Bakanlığı,

ç)Dış Ticaret Müsteşarlığı,

d)Yüksek Öğretim Kurulunca da,

ÇSG Bakanlığına bilgi verilmek koşuluyla ilgili kanunlarda belirtilen işlerde çalışacak kişilere çalışma izni verilebilmektedir.

 

İzin Belgelerinin SGK Gönderilmesi Şarttır:

ÇSG Bakanlığı  tarafından, çalışma izin belgeleri ile diğer bakanlıklar veya kurumlar tarafından verilen ve ÇSG Bakanlığına gönderilen izin belgelerinin birer örneği ilgili SG il müdürlükleri yada SG merkezlerine iletilecektir.

 

Geçici Görevle Ülkemize Gelen Yabancılar Hakkında Uygulama:

 

Sözleşmesiz Ülkelerden Gelenler Üç Ay Sigortasız Çalışma:

 

Geçici görevli olarak Türkiye’ye bir iş için gönderilen ve geldikleri ülkelerde sosyal güvenliklerinin sağlandığını belgelemeleri nedeniyle sigortalı sayılmayan sözleşmesiz ülkelerden gelen yabancı uyruklular üç ay boyunca SGK bildirim yapılmadan çalışacaktır.Bu süre aşıldığında derhal Sigortalı Bildirim işlemi yapılacaktır.

 

Uluslararası SG Sözleşmesi İmzalanan Ülkelerden Gelenler Hakkında Uygulama:

 

Sözleşmeli ülkelerden gelenler ise sözleşmede öngörülen sürelerin bitim tarihinden itibaren sigortalı sayılacaklarındır.

 

Çalışma İznindeki Yazılı Sürelerin SGK Açısından Önemi:

 

Çalışma izin belgeleri SG il müdürlükleri yada SG  merkezlerince klasörlerde muhafaza edilecek, bu kişilerin sigortalı işe giriş bildirgelerinin SGK’na yasal süresi içinde verilip verilmediğinin takibi bu belgelere göre yapılacaktır.

 

Çalışma İzni Belgesi Almadan Çalışanlar Hakkında:

İşverenleri tarafından 4817 sayılı Kanun gereğince çalışma izni alınmadan çalıştırılarak SGK bildirimi yapılan sigortalılar ile kontrol ve denetim elemanlarınca çalışma izni olmadan çalıştırıldığı tespit edilen yabancı uyruklu kişilerin SGK’unca tescili yapılacaktır. Daha sonra sigortalının geçici görevli olarak gelip gelmediği ile çalışma izninden muaf olup olmadığı hususu araştırılarak sonucunun SGK’na bildirilmesi için tescili yapan SG il müdürlüğünce yada SG merkezlerince Bakanlığa, bunlardan yabancı kimlik numarası bulunmayanlar ise nüfus idarelerine bildirilecektir.

Sigortalılık Statüleri:

İkili ya da çok taraflı sosyal güvenlik sözleşmelerindeki hükümler gereğince, Türk soylu yabancılar dahil 2008 yılı Ekim ayı başından önceki ve sonraki sürelerde geldiği ülkelerde sigortalı olmayıp çalışma izni almak suretiyle Ülkemizde çalışanlar hakkında;

1)    Ülkemizle arasında ikili sosyal güvenlik sözleşmesi yapılmış ülke uyruğunda olanlar hakkında İsviçre ve İngiltere vatandaşları hariç, sosyal güvenlik sözleşmesinin yürürlük tarihinden, sözleşmenin yürürlük tarihinden sonra çalışmaya başlayanlar hakkında ise çalışmaya başladıkları tarihten itibaren tüm sigorta kolları uygulanacaktır.

2)    Sonradan Türk vatandaşı olanlar da vatandaşlığa geçtikleri tarihten itibaren Ülkemiz sosyal güvenlik mevzuatına tabi olacaklardır.

3)    Ülkemize gelerek üniversitelerde çalıştırılan yabancı uyruklu öğretim elemanları hakkında (1) ve (2). maddelerde belirtilen hususlara göre işlem yapılacaktır.

2008 yılı Ekim ayından itibaren de Kanunun 4. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı olarak çalışmalarına imkan sağlanarak uygulama devam ettirilmiştir.

Geçici Görevli Olarak Ülkemize Çalışmaya Gönderilenler Hakkında Sigortalılık Uygulaması:

Türkiye ile Aralarında Sosyal Güvenlik Sözleşmesi Olamayan Ülkelerden Gelenler Üç Ay ile Sınırlıdır:

02.03.2011 tarihinden itibaren yabancı bir ülkede kurulu herhangi bir kuruluş tarafından ve o kuruluş adına ve hesabına Türkiye’ye bir iş için en fazla üç ay süreyle gönderilen ve yabancı ülkede sosyal sigortaya tabi çalıştığını ya da kendi çalışmalarından dolayı aylık aldığını belgeleyen kişiler sigortalı sayılmayacaklar, ancak, üç aydan fazla süre için çalışma izni alınan sigortalılar işe başlama tarihinden sonra geçen üçüncü ayın bitiminden itibaren sigortalı olacaklardır.

Geçici görevli olarak çalıştığı üç aylık sürenin dolduğu tarihten sonra Ülkemizden ayrılan ya da ayrılmadan yeniden çalışma izni talep edilen yabancı uyruklular hakkında üç aylık süre şartı aranmaksızın çalışmaya başladıkları tarihten itibaren sigortalı bildirimleri yapılacaktır. Ancak, üç aylık çalışma süresini doldurmadan Ülkemizden ayrılan ya da Ülkemizde bulunduğu halde çalıştığı işinden ayrılan yabancı uyrukluların yeniden aynı ya da başka bir iş için çalışma izni alarak çalışmaya başlamaları halinde, ilk çalışma izinlerinde kullandıkları sürenin üç aya tamamlandığı tarihten sonra sigortalı sayılacaktır. Diğer bir ifade ile aynı kişi için bir defaya mahsus olmak üzere fasılalı ya da fasılasız üç aylık istisnai süre verilecektir.

02.03.2011 tarihinden önce geldikleri ülkede sigortalı olmaları nedeniyle Ülkemizde sigortalı sayılmayanlar için üç aylık süre 02.06.2011 tarihinde sona erecek, bu sigortalılardan çalışmaya devam edecek olanlar 03.06.2011 tarihinden itibaren sigortalı sayılacaklarından işverenleri tarafından işe giriş bildirgeleri en geç 02.06.2011 tarihine kadar verilecektir.

Yabancı uyrukluların geçici görevli oldukları sürelerinin dolduğu tarihten itibaren sigortalılıklarının sağlanabilmesi için, çalışma izni aldıkları sigortalılardan yabancı kimlik numarası olanların işe giriş bildirgeleri elektronik ortamda, yabancı kimlik numarası olmayanların işe giriş bildirgeleri ise kağıt ortamında işverenler tarafından en geç üç aylık sürenin dolduğu tarihe kadar SGK verilecektir.

Sigortalı işe giriş bildirgelerine işe giriş tarihi olarak üç aylık sürenin dolduğu tarihi takip eden gün işe giriş tarihi olarak yazılacak, ancak, işverenleri tarafından işe başlama tarihi olarak üç aylık sürenin dolduğu günü takip eden günden farklı bir tarih yazılması halinde bildirimlerdeki farklılık SGK denetim ve kontrol ile görevli memurlarına incelettirildikten sonra gerekli işlemler yapılacaktır.

Örnek 1- Geçici görevle gelen ve Bakanlıkça 16.03.2011-16.09.2011 süresi için çalışma izni verilen ve geldiği ülkede sosyal güvenliğinin sağlandığını belgeleyen Çin Halk Cumhuriyeti vatandaşı için en geç üç aylık sürenin dolduğu 16.06.2011 tarihinde sigortalı işe giriş bildirgesi Kuruma verilecek, 17.06.2011 tarihinde sigortalılığı başlatılacaktır.

Örnek 2- Bakanlıkça 25.05.2011-25.05.2012 süresi için bir yıllık çalışma izni verilen ve geldiği ülkede sosyal güvenliğinin sağlandığını belgeleyen Nijerya vatandaşının işe giriş tarihi işvereni tarafından 15.09.2011 olarak Kuruma bildirilmiştir. Bu kişinin sigortalılığının 26.08.2011 tarihinden itibaren başlatılması gerektiğinden işe giriş tarihi re’sen 26.08.2011 olarak düzeltilecek, 26.08.2011-15.09.2011 süresi ile ilgili aylık prim ve hizmet belgeleri işverenden istenecektir.

Örnek 3- 18.05.2011-18.11.2011 süresi için çalışma izni verilen ve geldiği ülkede sosyal güvenliğinin sağlandığını belgeleyen Mısır vatandaşı için sigortalı işe giriş bildirgesi 01.09.2011 tarihinde Kuruma verilmiş, bu kişinin işe giriş tarihi 02.09.2011 tarihi olarak bildirilmiştir. Bildirgenin üç aylık sürenin dolduğu tarihten sonra verilmesi ve işe giriş tarihinin de üç aylık sürenin dolduğu tarihi takip eden gün olmaması nedeniyle Kurum denetim ve kontrol elemanlarınca kişinin fiilen çalışmaya başladığı tarihin tespiti yapılarak sonucuna göre işlem yapılacaktır.

Örnek 4- Geçici görevle gelen ve Bakanlıkça 15.03.2011-15.08.2011 süresi için çalışma izni verilen ve geldiği ülkede sosyal güvenliğinin sağlandığını belgeleyen Hindistan vatandaşı, 15.04.2011 tarihinde görevini tamamlayıp ülkemizden ayrılmıştır. Yeniden geçici görevli olarak gelen bu sigortalıya 12.10.2011-12.04.2012 süreleri için Bakanlıkça çalışma izni verilmiştir. Bu kişi daha önce bir ay sigortasız olarak çalıştığı için üç aylık sürenin tamamlanacağı 13.12.2011 tarihinden itibaren sigortalı sayılması gerektiğinden sigortalı işe giriş bildirgesinin en geç 12.12.2011 tarihine kadar verilmesi gerekir.