YAŞLIYA SAYGI
19 Mart 2011
YAŞLIYA SAYGI
18-24 Mart tarihleri arasında etkinliklerle kutlanan haftaya Yaşlılar Haftası denilse de bana göre Yaşlı Yurttaşlarımıza Sevgi ve Saygı Haftası denilmelidir.
Yılların tecrübesini kırlaşan saçları arasında saklayan tecrübeleri ile gençlere yol gösteren kimselerdir yaşlı yurttaşlarımız.
Bir çoğu çalışma hayatından kopsa bile çoğu zaman seminer ve konferanslar da bu ak saçlı bilgelerin tecrübelerini gençlerle paylaştıklarında yapacağımız işlere rehber oluyorlar.
Onlar için aslında klasikleşmiş bir deyim var.
”Yaşlılarımız dün ile bugün arasında köprü kuran, kültürümüzü ve değerlerimizi yarınlara taşımamızı sağlayan en değerli varlıklarımızdır.”
Gerçekten doğru söylenmiştir.
Yaşlılık da geçen dönemleri itibar gerektirmektedir.Bu aynı zamanda onlara olan bir minnet borcumuzdur. Yaşlanan yurttaşlarımızın toplumla bütünleşmesi, daha aktif olması ve yaşama bağlı kılınmaları gerekir.
Devlet tarafından yaşlılarımızın devlete yaptıkları hizmetlerinden dolayı;
-Yaşlandıkları ve bakıma muhtaç oldukları dönemde ömürlerinin sonuna kadar insan onuruna yakışır bir şekilde bakım talep etme hakları vardır.
-Ailelerinden ve çocuklarından bu hizmetleri çeşitli nedenlerle alamayanlara bu hizmetleri şartlar ölçüsünde Devlet tarafından verilmelidir.
Devletin bir görevi de sosyal politikalar üreterek bakıma muhtaç yaşlılar için özel programlar oluşturmalıdır. Bakıma muhtaç yaşlılarımıza, terkedilmiş ve kimsesizlik duygusu yaşatmamayı hedeflemelidir.
Anayasa Hukukunda;
Sosyal güvenlik bakımından özel olarak korunması gerekenler kısmında” Yaşlılar, Devletçe korunur. Yaşlılara Devlet yardımı ve sağlanacak diğer haklar ve kolaylıklar kanunla düzenlenir. Bu amaçlarla gerekli teşkilat ve tesisleri kurar veya kurdurur.”(Madde:61)
Yaşlı Yurttaşlarımız İçin Kanuni Düzenlemeler Yapılmıştır:
2828 sayılı SHÇEKanununa göre;
” Korunmaya, bakıma veya yardıma muhtaç aile, çocuk,özürlü,yaşlı ve diğer kişilere götürülen sosyal hizmetlere ve bu hizmetleri yürütmek üzere kurulan teşkilatın kuruluş, görev, yetki ve sorumluluklar ile faaliyet ve gelirlerine ait esas ve usulleri düzenlemektir.”(Madde:1)
O halde 2828 sayılı Kanunun 1.maddesi ile korunmaya,bakıma ve yardıma muhtaç yaşlılar için sosyal hizmetler götürülmesi için esas ve usuller düzenlenmiştir.
“Muhtaç Yaşlı; sosyal veya ekonomik yönden yoksunluk içinde olup korunmaya, bakıma ve yardıma muhtaç yaşlı statüsündeki kişiyi”tanımlamıştır.(Madde:3(e))
(f)Bendinde ”Sosyal Hizmet Kuruluşları ”
(4.) “Huzurevleri; muhtaç yaşlı kişileri huzurlu bir ortamda korumak ve bakmak, sosyal ve psikolojik ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla kurulan yatılı sosyal hizmet kuruluşlarını tanımlamıştır”
(12)“Yaşlı Hizmet Merkezi; Yaşlı bireylerin yaşam kalitesinin artırılması amacıyla gündüzlü bakım ve evde bakım hizmeti sunmak üzere açılan ve faaliyet gösteren yaşlı hizmet merkezini tanımlamıştır”
Çevremizde korunmaya ,bakıma ve yardıma muhtaç yaşlılar var ise SHÇEK bildirmek ile kimler görevlendirilmiştir:
Kurum, korunmaya, bakıma, yardıma muhtaç yaşlılar ile sosyal hizmetlere muhtaç diğer kişileri tespit ve incelemekle görevlidir.Bu kişilerin Kuruma duyurulmasında ve incelemeye ilişkin olarak Kurum ile işbirliğinde bulunulmasında mahalli mülki amirler, sağlık kuruluşları ve köy muhtarları ile genel kolluk kuvvetleri ve belediye zabıta memurları yükümlüdürler.(Madde:21)
Huzurevleri ile Huzurevi Yaşlı Bakım ve Rehabilitasyon Merkezlerine kabul edilecek yaşlılarda aranan nitelikler:
a) Huzurevlerine Kabul Koşulları
1. 60 yaş ve üzeri yaşlarda olmak,
2. Kendi gereksinimlerini karşılamasını engelleyici bir rahatsızlığı bulunmamak, yeme, içme, banyo, tuvalet ve bunun gibi günlük yaşam etkinliklerini bağımsız olarak yapabilecek durumda olmak,
3. Ruh sağlığı yerinde olmak,
4. Bulaşıcı hastalığı olmamak,
5. Uyuşturucu madde yada alkol bağımlısı olmamak,
6. Sosyal ve/veya ekonomik yoksunluk içinde bulunduğu sosyal inceleme raporu ile saptanmış olmak.
b) Huzurevi Yaşlı Bakım ve Rehabilitasyon Merkezlerine kabul koşulları
1. 60 yaş ve üzeri yaşlarda olmak,
2. Bedensel ve zihinsel gerilemeleri nedeniyle süreli yada sürekli olarak özel ilgi desteğe, korunmaya ve rehabilitasyona gereksinimi olmak,
3. Ruh sağlığı yerinde olmak,
4. Bulaşıcı hastalığı olmamak,
5. Uyuşturucu madde yada alkol bağımlısı olmamak,
6. Sosyal ve/veya ekonomik yoksunluk içinde bulunduğu sosyal inceleme raporu ile saptanmış olmak.
Huzurevleri ile Huzurevi Yaşlı Bakım ve Rehabilitasyon Merkezlerine kabul edilecek kişilerden (yaşlılardan) istenen belgeler
1. Dilekçe
2. T.C Kimlik No Beyanı
3. Gelir Durumunu Gösterir Belge Örnekleri
4. Sağlık Raporu (*)
(*)Sağlık Raporunun karar bölümünde “Huzurevine girmesinde sakınca yoktur” ya da “Huzurevi Yaşlı Bakım ve Rehabilitasyon Merkezinde bakım görmesinde sakınca yoktur” ibaresi yer almalıdır.
65 YAŞ AYLIĞI
65 yaşını doldurmuş, kendisine kanunen bakmakla mükellef kimsesi bulunmayan, sosyal güvenlik kuruluşlarının herhangi birisinden her ne nam altında olursa olsun bir gelir veya aylık hakkından yararlanmayan, nafaka bağlanmamış veya bağlanması mümkün olmayan, mahkeme kararıyla veya doğrudan doğruya kanunla bağlanmış herhangi bir devamlı gelire sahip bulunmayan ve muhtaçlığını İl veya İlçe İdare Heyetlerinden alacakları belgelerle kanıtlayan Türk Vatandaşlarına hayatta bulundukları sürece, 300 gösterge rakamının her yıl bütçe kanunu ile tespit edilecek katsayı ile çarpımından bulunacak tutarda aylık bağlanır. Herhangi bir şekilde bu maddede yazılı miktardan fazla devamlı gelir sağlayan veya sağlaması mümkün olan kimselerin geçim kaynağı var sayılır ve kendilerine aylık bağlanmaz. 65 yaşın bitiminin tespitinde, ilgililerin, bu kanun yayımlandığı tarihte, nüfus kütük kayıtlarındaki doğum tarihleri esas alınır. Doğum tarihlerinde yapılacak düzeltmeler ile bu kanunun yayımlandığı tarihten geriye doğru bir yıl içinde yapılmış düzeltmeler nazara alınmaz. Her yıl Devlet bütçesine gerekli ve yeterli ödenek konur ve aylıklar hak sahiplerine Emekli Sandığı aracılığı ile bağlanır ve ödenir. Bu aylıkların başlangıç tarihi, ilgililerin Emekli Sandığına yapacakları yazılı müracaatlarını takip eden aybaşıdır. Bu aylıklar, Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından belirlenecek ödeme gün ve dönemlerinde peşin olarak ödenir. Aylığa hak kazanma başlangıç tarihi ile ilk aylık ödemesinin yapıldığı ödeme döneminin ilişkin olduğu aya kadar olan haklar için ise defaten ödeme yapılır.Peşin verilen gelir ve aylıklar durum değişikliği veya ölüm halinde geri alınmaz. Ancak, aylık bağlama ile ilgili geçim şartının kalkması halinde, aylıklar bu şartın kalktığı tarihi takip eden dönem başından itibaren kesilir.(2022 sayılı Kanun)
Bu yılbaşı itibariyle geçerli olan net aylık: 1615×0,061954 = 100,06 TL’dir. Kısaca 65 yaşın üstündeki yaşlılarımızın 100,06 TL’den az aylık gelirleri var ise kendilerine aylık bağlanacaktır. Üç aydan üç aya takribi olarak 100,06×3 = 300,18 TL ödenir.
Müracaat:
6.11.2010 Tarihinde RG yayımlanan yönetmelik ekinde bulunan EK-1 başvuru formu ile yaşlının ikametgahının bulunduğu yerdeki Defterdarlık veya Mal Müdürlüklerine TC Kimlik numaralı kimlik belgesi ile müracaat edecekler.İncelemesi sonucu şartları uygun olanlara bu maaş bağlanacaktır.
Eşlerin her birinin ayrı ayrı 65 yaş hak etmesi halinde her birine bu aylıklar bağlanacaktır.
6111 sayılı yasada yapılan düzenleme ile 65 yaşlığı almayı hak etmeyenlerden iade edilmesi istenilen aylıklara da af geldi.
Bu Kanunun yayımlandığı tarihe kadar yapılmış ödemelere ilişkin olmak üzere, 1/7/1976 tarihli ve 2022 sayılı 65 Yaşını Doldurmuş Muhtaç, Güçsüz ve Kimsesiz Türk Vatandaşlarına Aylık Bağlanması Hakkında Kanun kapsamında almakta oldukları aylıkları % 50 fazlası ile geri alınması gerekenlerden, bu %50 fazlaya ilişkin tahsil edilmemiş tutarların tahsilinden vazgeçilir; tahsil edilmiş olanlar mahsup ve iade edilmez.
Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu bünyesinde 15’i Huzurevi, 42’si Özel Bakım Bölümlü Huzurevi, 39’u Huzurevi Yaşlı Bakım ve Rehabilitasyon Merkezi, 4’ü Huzurevi ve Rehabilitasyon Merkezi olmak üzere 9 bin 547 yatak kapasiteli toplam 100 huzurevinde, yaklaşık 7 bin 983 yaşlı yurttaşımıza bakım, koruma ve rehabilitasyon hizmeti sunulmaktadır. Alzheimer, Demans gibi hastalığı olan yaşlıların gündüzlü bakımının sağlanması amacıyla Yaşlı Hizmet Merkezleri faaliyete geçirilmiş, Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu’na bağlı 6, özel kişilere ait 1 Yaşlı Hizmet Merkezi’nde yaşlılarımıza gündüzlü hizmet veriliyor. Ayrıca diğer kamu kuruluşları, belediyeler, dernek, vakıf, özel kişi ve kuruluşlara ait 13 bin 589 yatak kapasiteli toplam 185 huzurevi bulunmaktadır.
AB standartlarının gerisinde olan rakamları bu alanda yapılan projeler ile desteklenerek yükseğe çıkartmalıyız
Yaşlılara Bakım ve Rehabilitasyon merkezleri için akademik anlamda geleceğin mesleği olacak olan bu eğitimleri almış elemanları Üniversitelerden ve Meslek Yüksek Okullarından yetiştirilmelidir.
Özel eğitim almış bu elemanları gözetiminde Özel bakım evleri kurulmasına önem verilmelidir.
Aslında yaşlılarımızı huzurevlerine yada bakım evlerine teslim etmeden önce bir kez daha düşünelim.
Gönlümüzden geçen gelenek ve göreneklerimize göre yaşlılarımıza sahip çıkarak emeklilik günlerini huzurlu ve sağlıklı geçirmeleri için elimizden gelen her türlü fedakarlığı yapmalıyız
Onlara evimizde nasıl bakabiliriz,yaşlı insanları bir köşeye bırakmadan onların tecrübesinden nasıl yararlanabiliriz sorularına cevap aramalıyız.
Onlardan hayatın olağan akışından tecrübelerinden faydalanırsak işe yarayan birey olduklarını hatırlarsalar bir çok yaşlılıktan doğan hastalıkları da yeneceklerdir.
Sosyal bir devlet olarak sokaklarda kalmalarına ve donarak ölmelerine müsaade etmemeliyiz.
Huzurevlerinde yaşayacak yaşlılarımıza adından esinlenerek huzur içinde yaşamalarını da devletin yetkililerince sağlanması gerekmektedir.
Ücretsiz hizmet alan huzurevi sakini tıpkı ücretli hizmet alan huzurevi sakini ile eşit muameleye tabi tutulmalı ve hor görülmemelidir.
Unutmayalım gününün sonunda bizde yaşlanacağız.
Yetkililer huzurevlerini teftişlerini zamanında yapmalı ve kamuoyu ile paylaşmalıdır.
Huzurevleri kamusu ve özeli ile tecrit evleri değil, İkinci baharını yaşayan yaşlılarımız için mutluluk evleri olmalıdır.
2022 sayılı Kanununda öngörülen aylıklar istenilen yaşam standartlarına getirilememiştir.Sağlık Hizmetleri Yeşil Kart ile verilmektedir.
SGK Kapsamında yıllarca çalışıp prim ödeyerek yaşlılık aylığı bağlananların geçim sıkıntıları çözülmemiş.İntibak yasaları çıkartılmamıştır.Emekli maaşları arasındaki fark her geçen gün artmaktadır.
GSS düzenlemeye gidilmeli 65 yaş üstünde olan tüm yaşlılardan sağlık hizmetleri için katılım payları alınmamalıdır.
Yaşlılarımıza ve onların sorunlarına sahip çıkmak insanlık ve yurttaşlık görevimizdir.
“Bizleri bugünlere ve geleceğe hazırlayan yaşlılarımız için hayatı kolaylaştırmak ve kimseye muhtaç olmadan yaşamalarını sağlamak devletimizin öncelikli görevleri arasında olmalıdır.”
Bu konuda yasal düzenlemelere gidilmelidir.
Yaşlılar Konusunda Atatürk’ün sözünü hatırlamamızda fayda var.
“Bir milletin yaşlı vatandaşlarına ve emeklilerine karşı tutumu; o milletin yaşama kudretinin en önemli kıstasıdır. Geçmişte çok güçlüyken, tüm gücüyle çalışmış olanlara karşı minnet hissi duymayan bir milletin, geleceğe güvenle bakmağa hakkı yoktur.”
Tüm yaşlılarımızın haftasını kutluyor,sağlıklı ve huzur içinde güzel günler temenni ediyorum.
Vedat İLKİ
