Yurt Dışı Kısmi Zamanlı Çalışma Yeni Genelgesi Çıktı
25 Aralık 2020
3201 sayıl kanunda 26.06.2020 tarihinden itibaren yürürlüğe girecek şekilde 6.maddesinde yapılan değişiklik ile zorunlu sigortalı olsalar bile kısmi çalışanların Türkiye’den aylık isteyebilecekleri şeklinde değiştirilmiştir.
Bu değişiklik sonrası yönetmelik değişikliği de yapılmış ve 11.12.2020 tarihli 2020/51 sayılı genelge SGK WEB sayfasında yayımlanmıştır.
Genelge bu aşamada Almanya ve İsviçre hizmetlerini değerlendirmiştir. Diğer ülkeler içinde çalışma ve yazışmanın devam ettiği ve belirlendikçe Kurum İntranet sayfasında “Kurumsal/Dökümanlar/Yurtdışı/Kısa Süreli Çalışmaya Tabi İşler Listesi” adresinde yayımlanacaktır.
GENELGEYE GÖRE
Bu tip çalışmalar kısa süreli çalışmalar olarak anılacaktır.
ALMANYA DA GEÇEN KISA SÜRELİ HİZMETLERDEN AYLIĞA ENGEL OLMAYANLAR
-
geringfügige versicherungsfreie beschäftigung (sigortadan muaf kısa süreli çalışma),
-
geringfügige beschäftigung nicht versicherungspflichtig (sigorta zorunluluğuolmayan düşük değerli çalışma süresi),
-
geringfügige nicht versicherungspflichtige beschäftigung (sigorta zorunluluğu olmayan düşük değerli çalışma süresi) ve,
-
versicherungszeiten aufgrund einer geringfügige versicherungsfreie beschäftigung (sigortadan muaf cüzi çalışma),
- İSVİÇRE DE GEÇEN KISA SÜRELİ HİZMET SAYILIP AYLIĞA ENGEL OLMAYANLAR KISACA 4 KODU KAYITLI HİZMETLER
-
İsviçre hizmet belgelerinde ise 4 kodlu hizmet (İsviçre sigorta kurumunca hizmet süreleri bildirilirken kullanılmakta olan hizmet cetvellerinde (E-205-CH formu) kısa süreli çalışmaya tabi işlerde geçen süreler nevi belirtilmeksizin 4 kodu ile )AYLIK BAŞVURUSU VEYA AYLIK ALANLARI DURUMU- AYLIK BAŞLANGIÇLARI
- Kural Kanun değişiklik tarihi olan 26.06.2020 tarihinden sonra başvuranlara aylık bağlanacaktır.
- Daha önce (26.06.2020 öncesi) başvuru yapıp işlemleri sonuçlanmayanların yeniden başvurmalarına gerek bulunmamaktadır. Bunlara 01.07.2020 tarihinden sonrası için aylık bağlanacaktır.
- Yine kanundan önce başvurmuş ve kanundan sonra ret kararı verilmiş olanların dosyası yeniden incelenecektir. Bunlarında başvurması şart değildir.
- 26.06.2020 tarihinden önce ret kararı verilenlerin yeniden başvurusu gerekir, aylık yeni başvurudan sonra başlayacaktır.
- DAHA ÖNCE AYLIK BAĞLANMIŞ OLANLARIN DURUMU
- Yine kısmi çalışması olanlardan 26.06.2020 öncesi aylık almış ve çalışanların durumu,
- Kanundan önce bu tip işlerde çalışırken aylığa başvurmuş ve aylığı bağlanmış kişilerin aylıkları kesilip borç çıkarılacaktır. (Yorum-Öneri Bu kişilerin yeniden talepte bulunmaları halinde aylıkları sonraki başvurudan başlatılacaktır. O halde en riskli grup bunlardır. Bu kişiler Türkiye’de bir işe başlayıp aylıklarını kestirebilecekleri ve yeniden aylık talebinde bulunabilecekleri gibi yine bu kişilerin doğrudan yeniden tahsis talebinde bulunmaları önerilir. Ancak bu durumda sanki kendi kendilerini ihbar etmiş gibi işleme ve kontrole tabi tutulabilirler.)
- Aylık başvuru tarihinde kısa zamanlı da olsa hiç çalışmadığı halde aylık başlangıç tarihinden sonra bir süre çalışmış olanların aylıkları 26.06.2020 tarihinden önce kesilmiş ise talepleri halinde yeni başvurudan itibaren eski aylıklarının zamlarla ulaştığı güncel değeri ödenecektir. Başvuru öncesi dönem ödenmeyecektir.
Ayrıntılar genelge de açıklanmıştır.
Kanun değişikliği öncesi İsviçre 4 kodu ile bildirilen sigortalar nedeni ile SGK tarafından verilen ret kararları nedeni ile bazı dosyalarda dava açılıp bunların çalışma karşılığı olmaması halinde aylığa hak kazanıldığına dair Adli Yargı kararlarının varlığını biliyoruz. Bu ve benzer ihtilafların geçmiş dönem için devam edeceğini düşünüyoruz.
Kanun ve Genelge ACABA SADECE SÖZLEŞMELİ ÜLKE ÇALIŞMALARI İÇİN Mİ KURAL KOYMUŞTUR.
3201
Madde 6 – A) Bu Kanuna göre değerlendirilen sürelere istinaden aylık tahsisi yapılabilmesi için;
- Yurda kesin dönülmüş olması,
- Tahakkuk ettirilen (…) borcunun tamamının ödenmiş olması,
- (…) (1)borcunun tamamının ödenmesinden sonra yazılı istekte bulunulması, Şarttır.
(Değişik son paragraf: 17/4/2008-5754/79 md.) Yukarıdaki şartları yerine getirenlerden tahsise hak kazananların aylıkları, yazılı istek tarihini takip eden ay başından itibaren başlatılmak üzere 31/5/2006 tarihli ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ve 506 sayılı Kanunun geçici 20 nci maddesi hükümlerine göre bağlanır.
B) (Değişik: 17/4/2008-5754/79 ) (Değişik birinci paragraf: 16/6/2010-5997/15 md.) Kanun hükümlerinden yararlanmak suretiyle aylık bağlananlardan tekrar yurt dışında yabancı ülke mevzuatına tabi çalışanlar, ikamete dayalı bir sosyal sigorta ya da sosyal yardım ödeneği alanların aylıkları, tekrar çalışmaya başladıkları veya ikamete dayalı bir ödenek almaya başladıkları tarihten itibaren kesilir. Türkiye’de sigortalı olarak çalışmaya başlayanlar hakkında 31/5/2006 tarihli ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun sosyal güvenlik destek primine tabi olarak çalışılmasına ilişkin hükümleri uygulanır.
Yurt içinde veya yurt dışında çalışması sona erenlerin veya ikamete dayalı bir ödenek alanlardan ödenekleri sona erenlerin, aylıklarının tekrar ödenmesi için yazılı talepte bulunmaları halinde, talep tarihini izleyen ay başından itibaren aylıkları tekrar ödenmeye başlanır.
C) (Ek:18/6/2020-7247/3 ) Yurt dışında zorunlu sigortalılığa tabi olsalar dahi kısa süreli çalışma olarak adlandırılan işlerde çalışanların aylıkları bu madde kapsamında değerlendirilmez ve kesilmez. Bu maddede geçen kısa süreli çalışmaya tabi işler yönetmelik ile belirlenir.
Kanuni düzenleme yurt dışı ülkeyi sözleşmeli sözleşmesiz olarak ayırmamıştır. O halde sözleşmesiz ülkelerde kısmi veya kısa süreli işlerde çalışma aynı kurala tabi olmalıdır.
KISA SÜRELİ ÇALIŞMA SADECE MALÜL AYLIKLARI İÇİNDE GEÇERLİ MİDİR?
Ülkemizde sadece yaşlılık aylığı alanların hem aylık hem de çalışma hakları vardır. Bu kişiler ülke içinde Sosyal Güvenlik Destek Primine tabi çalışırlar. Yurt dışında ise çalışma aylığın kesilme nedenidir. Değişiklik ile yaşlılık aylığı alanların yurt dışı çalışmalarına engel ortadan kaldırılmıştır.
Ülkemizde malül aylığı alanların kural olarak çalışmaları aylığı keser, bunun ülke içi ülke dışı olması fark etmez. Malüllerin çalışması halinde aylığın kesilmeyeceğine dair istisnaların örneğin eski BAĞ-KUR malüllerinin çalışmaları nasıl aylığın kesilme nedeni değilse istisna grupları içinde yurt dışı kısa çalışma engel olmaz denebilir.
SONUÇ : Yurt dışı borçlanmaların zorlaştırılması ve düşük aylıkların getirildiği bir dönemde bu anlayış değişmemişken, kısa süreli çalışmaların aylıkların kesilme nedeni kabul edilmeyi kanaatimizce eskiden verilen sözlerin yerine getirilmesi olup Yurt dışı aylıklardaki eskilere nazaran dezavantaj durumu sürmekle birlikte bu anlamda bir kolaylık getirilmiş bulunmaktadır.
Özellikle İsviçre 4 kodu çalışmalardan eski dönem retlerden doğan sorunlar davalar sürecektir.
Şu an sadece Almanya ve İsviçre düzenlenmiş olsa da sözleşmeli olsun olmasın tüm dünya ülkelerinde çalışmalar için benzer nitelikte çalışmalar için talepler gelecektir. Bu bir ölçüde bize tüm ülkelerin sosyal güvenliğinden kısmen de olsa bilgi sahibi olma imkanı sağlayacaktır.
Bir garip durum da yurt dışı çalışma var ama o ülkeden sigorta olmayan durumdur. Kanunda düzenlenen husus sigortaya geçmiş kayıtlı kısa çalışma halidir. Örneğin Suud gibi ülkelerde vatandaş olmayan çalışsa da sigortalı olmaz, bu düzenlemenin nihayet sigorta değil çalışmayı hedeflediği, çalışma var sigorta yok durumlarında kısa süreli çalışmaların taleplere konu olabileceğini düşünüyoruz.
