YURTDIŞI BORÇLANMASI VE TÜRK VATANDAŞLIĞI KOŞULU-Bağ-Kur’da 18 Yaş Sorunu
21 Haziran 2006
YURTDIŞI BORÇLANMASI VE TÜRK VATANDAŞLIĞI KOŞULU
Özellikle Bulgaristan’dan 1989 ve sonraki yıllarda göç eden soydaşlarımızın, Türk Vatandaşı olmadan önce Bulgaristan’da yaptıkları çalışmaların Türkiye’de günlüğü 3,5 dolardan borçlanılması konusunda, SSK ve Bağ-Kur’un (ve T.C. Emekli Sandığı’nın) red kararları sonrasında, vatandaşlar mahkemelere gittiler ve bir çoğu kazandı. Ancak, son olarak Yargıtay Hukuk Genel Kurulu (YHGK) 2005/10-492 esas ve 2005/646 karar sayılı, 23.11.2005 tarihli kararı ile son noktayı koydu. Genel kurul yurtdışı borçlanmasına, T.C. vatandaşı iken yabancı ülkelerde geçen çalışmaların konu olabileceğini, T.C. vatandaşı olunmadan önceki çalışmaların borçlanamayacağına karar verince bir çok soydaşımız mağdur oldu.
Hocam, Marmara Üniversitesi İİBF Öğretim üyesi Prof. Dr. Ali Rıza OKUR, bu konuda “Bir Karar İncelemesi” yapmış ve 27 sayfalık bu incelemenin tamamı bu ay ki Çalışma ve Toplum Dergisinde yayınlanacak yazıdan bazı satır başları aşağıya aldım.
Yurtdışı ve Askerlik Borçlanması İlişkisi
Okur hocam, özellikle yurtdışı borçlanması ile askerlik borçlanmasını karşılaştırmış ve Yargıtayın, “Muhacir olarak gelip Türk vatandaşlığına alınanların geldikleri ülkedeki askerliklerinin kabul edilerek yeniden askerlik yaptırılmaması olgusu da göz önünde tutulduğunda yurtdışındaki askerliklerini borçlanabilecekleri sonucuna varmak gerekir” şeklinde görüşü ile uygulanmaya başlanılan, T.C. vatandaşı olunmadan önce yurtdışında yapılan askerlik sürelerinin Türkiye’de borçlanılması gibi göçmen vatandaşların veya sonradan Türk vatandaşı olanların yurtdışında yabancı ülke ordusunda yaptıkları askerlik borçlanmasının kabulü karşısında, benzer bir kurum olan yurtdışı çalışmaların borçlanılmasının da öncelikle kabulü gerektiğini aksi halde sonradan Türk vatandaşı olanların bu süreleri sosyal güvenlikleri açısından değerlendirme dışı kalarak, Anayasanın vatandaşlar arasında eşit davranmayı öngören 10. maddesine, hem de, herkesin sosyal güvenlik hakkına sahip olduğuna ilişkin 60. maddesine ters düşeceğini belirtmektedir. Askerlik borçlanması konusunda yapılmayan ayırım, yurtdışı hizmet borçlanması konusunda da yapılmaması şeklinde uyarıda da bulunmaktadır.
Sosyal Güvenlik Reformuna Dikkat
Bu arada, 01.01.2007 günü yürürlüğe girecek olan, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 105/e maddesiyle değiştirilen, 3201 sayılı Kanunun yeni 1. maddesindeki “Türk vatandaşı iken geçen ve belgelendirilen” ifadesi göç mağduru Türk soylu vatandaşlarımıza, sosyal güvenlikten mahrum bırakan bir darbe daha indirdiğini de eklemektedir.
Bağ-Kur’da 18 Yaş Sorunu
Vergi mükellefi olarak 11.04.1990’dan itibaren zorunlu olarak Bağ-Kur sigortalısıyım. Doğum tarihim ise 20.06.1974 doğumluyum. Zorunlu olarak Bağ-Kur sigortalısı olduğum zaman henüz 16 yaşlarımdaydım. Zorunlu olarak Bağ-Kurlu olduğum 11.04.1990’dan itibaren düzenli olarak Bağ-Kur’a prim ödemekteyim. Ancak, en son Bağ-Kur’dan aldığım hesap dökümünde benim işe başlama tarihimi 11.04.1990 olarak değil de 20.06.1992 olarak göstermekte ve prim ödemelerimi de bu günden itibaren göstermektedir. Yani 11.04.1990 ile 20.06.1992 tarihleri arasında Bağ-Kur’a ödemiş olduğum primler hesap ekstre dökümlerinde yoktur. Benim öğrenmek istediğim hususlar şunlardır;
1- Bağ-Kur hesap ekstremde gözükmeyen fakat ödediğime dair makbuzlarım elimde olan 11.04.1990 ile 20.06.1992 tarihleri arasında ödediğim bağ-kur primlerim ne olacaktır ?
Bu primlerim emekliliğimde dikkate alınacak mıdır? Alınacak ise nasıl dikkate alınacaktır? Yoksa boşuna prim mi ödemiş oldum ?
2- Askerlik yaptığım dönemde de vergi mükellefiyetim devam etmiş olduğu için dolayısıyla Bağ-Kur prim ödemelerimde devam etti. Bu duruma göre Bağ-Kura askerlik borçlanması yapabilir miyim? Yapabilirsem askerlik süresince Bağ-Kura ödemiş olduğum primler ne olacaktır ?
3- Şu anda 12. basmaktan Bağ-Kur’a prim ödemekteyim. Yukarıda izah etmiş olduğum durumuma göre ne zaman emekli olabilirim.? Yaşar Koçman
Beyefendi, 1479 Sayılı Bağ-Kur Kanunu’nun 24 üncü maddesi, 19.04.1979 yılına kadar 18 yaşından önce dahi olsa vergi mükelleflerini Bağ-Kur sigortalısı yapmaya müsait idi. 19.04.1979 tarihli 2229 Sayılı Kanun ile 1479/24 üncü maddesi değiştirilmiş 18 yaşından önce Bağ-Kur sigortalısı olma imkanı ortadan kaldırılmıştır. Ayrıca, 1479 Sayılı Kanuna ek 5 inci madde eklenmiştir. EkGeçici Madde 5’e göre; “18 yaşını doldurmadıkları halde 1479 sayılı Kanunun 24 üncü maddesi gereğince sigortalı sayılanlardan, bu kanunun yürürlük tarihindeki dönem sonuna kadar 18 yaşını doldurmayanların, kazandıkları haklar saklı kalmak kaydıyla, sigortalılıklarına son verilir.
Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihe kadar 18 yaşını doldurmayanlardan, 1479 sayılı Kanun kapsamına girdikleri halde kayıt ve tescil için başvurmayanların her türlü borç ve yükümlülükleri kaldırılmıştır.”
Görüldüğü üzere, siz 11.04.1990 tarihinde 18 yaşından küçük olduğunuzdan 18 yaşın tamamlandığı 20.06.1992’ye kadar olan süreler için Bağ-Kur’a prim ödememeniz gerekiyordu. 18 yaşın öncesinde ödediğiniz primler ise alacak olarak kaydedilmiştir ve 18 yaşından önceki süreler emekliliğinize sayılmaz. Askerlik yaptığınız sürede de Bağ-Kur sigortalısı olarak prim ödediğinizden aynı süreleri bir de askerlik süresini borçlanamazsınız. Sonuç olarak, 20.06.1992 Bağ-Kur başlangıçlı olarak 53 yaşından sonra olmak kaydıyla en az 25 tam yıl (9000 gün) prim ödemek şartıyla Bağ-Kur’dan emekli olursunuz.
