Sözcü Gazetesi: 14 ve Daha Küçük Yaştaki Çocuklar Sigortalı Olabilir mi? – Bağ-Kur Sigortalılığında Geçen Günlerin Memuriyette Yararı Vardır

10 Nisan 2008

ÇALIŞANLARIN SÖZCÜ’SÜ

14 ve Daha Küçük Yaştaki Çocuklar Sigortalı Olabilir mi?

Kamuoyunda “Reklam ve dizilerde oynayan çocuklarda, 15 veya 18 yaşını doldurma şartı aranmaz” denmesine rağmen, çocuğumun bağlı olduğu ajans 4857 nolu İş Kanununun 71. maddesine göre yaşı 14’ten ufak çocuklar sigortalı olamaz diyor. Bu bilgilerden hangisi doğrudur? Kanundaki yeri nedir? Emrah GÜKRER

 

Sayın Okurum,

Aylık bağlama oranı, emeklilik yaşı gibi konulardaki oluşturacağı kazanç nedeniyle çocuklarını 5510 sayılı SSGSS Yasasından önce sigortalı yapmak telaşına düşen aileler güncel bir polemik doğmasına da neden oldular. 14 ve daha küçük yaştaki çocuklar çalışabilir mi, çalışıp sigortalı olabilirler mi?

4857 sayılı İş Kanununun 71 nci maddesinde “Onbeş yaşını doldurmamış çocukların çalıştırılmasının yasak olduğu, ondört yaşını doldurmuş ve ilköğretimi tamamlamış olan çocuklar, bedensel, zihinsel ve ahlaki gelişmelerine ve eğitime devam edenlerin okullarına devamına engel olmayacak hafif işlerde çalıştırılabilecekleri” hükmünün belirtildiği doğrudur.

 

Söz konusu yasak hükmü lafzen İş Kanunu kapsamındaki işyerleri için bağlayıcı görünse de Kanunun ruhu itibariyle örneğin reklam sektöründe ve diğer görsel sanat unsurlarında duyulan ihtiyaç nedeniyle istihdam edilen çocukları kapsamaz. Söz konusu İş Kanununa göre 14 yaşında ve 14 yaşından küçük çocukların genel olarak işletme, atölye, fabrika gibi yerlerde çalıştırılma yasağıyla ilgili bir konu ve sigortalı olmanın alt sınırını ifade etmiyor. Çünkü konulan yasak hükmü çocukların bu tür işyerlerinde gelişme çağındaki bünyelerinin ezilmesini önlemek amacıyladır.

Oysa reklam, film sektöründe örneğin bir çocuk bezi reklamında oynatılan 1-2 yaşlarındaki bir çocuk Kanunun koruma ihtiyacına aykırı bir iş görüyor değildir ve daha önemlisi o çocukların yaşça başka alternatifleri bulunmamaktadır.

Yani örneğin çocuk bezi, bebe şampuanı reklâmlarında 15 yaşında çocuğu oynatma şansınız bulunmamaktadır. Yine Tunç BAŞARAN’ın yönettiği “Tüm zamanların en iyi 10 Türk filminin” arasında seçilen çok ödüllü “Uçurtmayı Vurmasınlar” filminde küçük yaşı nedeniyle mahkûm annesinden ayrılamadığı için annesinin yanında cezaevinde hapsolan 6-7 yaşlarındaki Barış adlı çocuk rolünü oynayarak adeta başrol niteliğindeki bir çocuğu canlandıran Ozan BİLEN’in o filmde aktör olarak çalıştırılması yasak olabilir mi? Çocuk çalıştırılamaz diye karşı çıkılsa böyle bir film, dahası karakterleri içinde çocuk olan hiçbir film yapılamazdı.

Film yapım firması da bir şirkettir ve tüm şirketler hem İş Kanununa hem de Sosyal Sigortalar Kanununa tabidirler. Çalıştırıldığına göre sigortalı olması yasak olabilir mi? Elbette ki hayır.

Kaldı ki Deniz İş Kanunu, Basın İş Kanunu gibi özel iş kanunu bulunmayan güzel sanatlar iş kollarında Borçlar Kanununun 353 ncü maddesi uygulanacağından bu durumdakilerin hizmet akitleri için bir alt sınır bulunmamaktadır.

Üstelik 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun 2 nci maddesinde bir hizmet akdine dayanarak bir veya birkaç işveren tarafından çalıştırılanların aynı kanuna göre sigortalı sayılmak zorunda oldukları açıkça belirtiliyor.

Bu meyanda yine 506 sayılı Kanunun ek 10 uncu maddesinde “Bir veya birkaç işveren tarafından çalıştırılan film, tiyatro, sahne, gösteri, ses ve saz sanatçıları, müzik, resim, heykel, dekoratif ve benzeri diğer uğraşıları içine alan bütün güzel sanat kollarında çalışanlar, düşünür ve yazarların 506 sayılı Kanun hükümlerine tabi” oldukları özellikle belirtilmiş bulunmaktadır.

Ayrıca 507 sayılı Esnaf ve Sanatkârlar Kanununun 2 nci maddesinde tanımlanan İş Kanunu en fazla üç kişinin çalıştığı ticaret sicili ve kaydı gerekmeyen vücut çalışmasına dayanan çeşitli meslek ve sanat mensuplarını ve bunların yanlarında çalışanları kapsamıyor. Çünkü berber, kasap, bakkal gibi en fazla üç kişi çalışıyor olmak kaydıyla bu işyerleri İş Kanununa dolayısıyla 71 nci maddedeki yasak hükmüne tabi değil.

 

Ülkemizde sigortalı olmanın alt sınırı yok. Kısacası “14 ve daha küçük yaştaki çocuklar sigortalı olabilir değil, eğer çalışıyorlarsa olmak zorundadır” diyoruz.

 

Ama çocuğun yahut erişkinin yaşı ne olursa olsun hayali çalışma ve hayali sigortalılığın kanuna aykırı ve suç olduğunu sanırım belirtmeme gerek yok.

 

 

Okur Sorularına Kısa Cevaplar

Arif ERDOĞDU/EDİRNE – 1953 doğumlu, 11.08.1986 ilk sigortalılık girişli, 4 bin 876 prim günü olan bir sigortalı olarak ilk sigortalılık tarihinden önceki 20 aylık askerliğinizin yalnızca 1 yıl 1 ayını borçlanırsanız 5 bin 225 günü tamamlamış olacağınızdan hemen emekli olabilirsiniz.

Toğay SAPAN/HATAY – 01.05.1972 doğumlu, 10.12.1988 sigortalılık başlangıcı ve sahip olduğunuz 5 bin 492 günle 51 yaşını dolduracağınız 01.05.2023 tarihinde emekli olabilirsiniz.

 

 

İŞVERENLER İÇİN ÇALIŞMA HAYATI

 

Bağ-Kur Sigortalılığında Geçen Günlerin Memuriyette Yararı Vardır

25.10.1973 doğumluyum. 01.06.1990 tarihinde SSK’lı olarak işe başladım, bir ay sonra kapattım. 04.07.1992 tarihinde tekrar başlattığım SSK sigortalılığımı 02.10.1997 tarihinde yine kapattım ve 29.12.1997 tarihinde de işverenliğim dolayısıyla Bağ-Kur sigortalısı oldum. 29.12.1997-19.10.2001 tarihleri arasında 3 yıl 9 ay 20 günlük Bağ-Kur kaydım görünüyor. Ancak 01.11.1999 yılında tekrar SSK’lı oldum. 01.11.1999 ile 19.10.2001 tarihleri arasında hem Bağ-Kur hem de SSK primi ödemesi (bin 380 gün) yapmış oldum. 01.06.1990 – 01.09.2003 tarihleri arasında bin 762 gün SSK primi ödedim. 09.09.2003 tarihinde Emekli Sandığı’na geçtim. Halen Emekli Sandığı’na devam ediyorum.

1 – 01.11.1999 ile 19.10.2001 tarihleri arasındaki SSK ve Bağ-Kur ödemelerimden hangisi geçerli kabul edilir?

2 – Emeklilik yaşım ne olur?

3 – Hizmet Birleştirme yapıldıktan sonra benim Bağ-Kur ve SSK dönemlerimin emekli maaşına nasıl bir etkisi olur?

4 – Emekli Sandığı’ndan değil de SSK’dan emekli olursam emeklilik yaşım değişir mi? İbrahim DURAN/İSTANBUL

 

Sayın Okurum,

1- Çakışan Bağ-Kur – SSK sürelerinde önce başlayan ve kesintisiz devam eden sigortalılık geçerlidir. Bu durumda önce başlayan (29.12.1997) ve kesintisiz devam eden Bağ-Kur sigortalılığınız geçerli, sonra başlayan (01.11.1999) bin 380 günlük SSK sigortalılığınız geçersizdir.

2- Halen Emekli Sandığı’na devam ettiğinize göre Emekli Sandığı’ndan emeklilik için tabi olduğunuz yaş 23.05.2002 tarihinde 25 yılı doldurmanıza kalan süreye göre 57 yaştır. Eğer askerlik süreniz varsa ve borçlanırsanız bu yaş 1 yaş daha düşer. 18 yaşınızdan önceki 30 günlük SSK günleriniz prim günü olarak SSK’dan emeklilikte geçerli sigortalılık süresi bakımından geçersizdir. 18 yaşından önceki bu süreler Bağ-Kur ve Emekli Sandığı’ndan emeklilikte ise tamamen geçersizdir.

3- Hizmet birleştirme yapıldığında Bağ-Kur ve SSK süreleriniz emekliliğe esas derece ve kademenizde tahsil derecenize göre artışa neden olur. Ayrıca yine bu süreleriniz hizmet sınıfınız ve kamu ve özeldeki çalışmalarınızın aynı işte geçip geçmediğine göre kazanılmış hak aylığında değerlendirilecek nitelikteyse yıllık izin kıdeminizde de etkili olur.

4-Emekli Sandığı’ndan değil de SSK’dan emekli olmanız için memuriyete son verdikten sonra en az bin 260 gün SSK’ya prim ödemeniz gerekir. Eğer böyle yaparsanız 52 yaşınızı dolduracağınız 25.10.2025 tarihinde 5 bin 525 günle emekli olabilirsiniz.