Sözcü Gazetesi: 5510 sayılı SSGSS Yasası Neleri Değiştiriyor? (1) – Bağ-Kur ve SSK’nın Farklı Emeklilik Koşulları

29 Mart 2008

ÇALIŞANLARIN SÖZCÜ’SÜ

 

5510 sayılı SSGSS Yasası (Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Yasası) Neleri Değiştiriyor? – 1 –

 

5510 sayılı SSGSS Yasası hakkında, Anayasa Mahkemesinin iptal kararı sonucu hazırlanan değişiklik Yasası halen Genel Kurul’da görüşülmekte.  Yaşamımızda, özellikle de çocuklarımızın yaşamında önemli değişiklilere gebe olan bu düzenlemeyi inceleyeceğimiz bu yazı dizimize başlarken öncelikle bu  noktaya nasıl geldik, oradan başlayalım istedik.

 

Ülkemiz sosyal güvenliğini düzenleyen üç büyük kurum olan ve farklı zamanlarda kurulan Emekli Sandığı, SSK ve Bağ-Kur farklı yönetim şekilleri, farklı standartlar uygulamalarının olması rahatsızlık uyandırıyor. Bu alanda geniş çaplı bir reform ihtiyacı tüm siyasi organlarca kabul ediliyordu. Başarılacak olan reform öncelikle norm ve standart birliğini sağlamalıydı.

 

Özellikle SSK başta olmak üzere bu kurumların zamanın hükümetlerince düşük faizli kredi niyetine çarçur edilen kaynakları, primleri sağlıklı tahsil edilemeyen Bağ-Kur kaynakları ve isabetli bir bakış açısıyla yönetilemeyen Emekli Sandığı imkânları, popülist emeklilik uygulamalarıyla darmadağın edilen emeklilik sistemi nedeniyle açık veren sistem Reform arayışlarını ivedileştiriyordu. Bir yandan kaynakları hovardaca kullanılan sosyal güvenlik sistemimiz diğer yandan 26 yaşında, 38 yaşında ve 43 yaşında emekliliklerle genç yaşta yaşlanmıştı.

 

Sosyal Güvenlik Kurumu Kuruldu

 

5502 sayılı Sosyal Güvenlik Kurumu Kanunu ile SSK, Bağ-Kur ve T.C. Emekli Sandığı kurum olarak birleşmişlerdi.

 

Artık her ilde, SSK Sigorta İl Müdürlüğü, Bağ-Kur İl Müdürlüğü T.C. Emekli Sandığı Bölge Müdürlüğü yerine bunları fonksiyonlarını bünyesinde barındıran tek bir Sosyal Güvenlik İl Müdürü olacak. Buna ek olarak Sosyal Güvenlik Merkezleri faaliyet göstermeye başlıyor.

 

Mevzuatlar Birleşemedi

 

Kurumlar tek çatı altında birleştikten sonra bütün sorun üç kurumun yasal tabanlarının birleşmesine kalmıştı. Girişimlerden ilki 10. Cumhurbaşkanı Sezer’e takılırken, ikincisi anayasa Mahkemesi’ne takılmıştı. Anayasa Mahkemesinin 22 maddesini iptali sonucu tekrar ele alına tasarı büyük değişikliğe uğrayarak yeniden hazırlanmış bulunuyor. Sosyal taraflarında görüşlerini aktardıkları tasarının son hali belli oldu ve Genel Kurul’a geldi.

 

Anayasa Mahkemesinin iptaldeki memur odaklı bakış açısı norm ve standart birliğinin sağlanması ana temasını sakatladı. Zira Anayasa Mahkemesi’ne göre memurların SSK ve Bağ-Kur sigortalılarıyla eşit koşullara tabi tutulması Anayasa’nın 128 inci maddesine aykırıydı.

 

Bugünün memuru standart dışı kalıyor

Bu nedenle 5510 sayılı SSGSS Yasası yürürlüğe girdikten sonra artık 506, 2925 sayılı SSK yasalarıyla, 1479 ve 2926 sayılı Bağ-Kur yasaları geçiş süresinde işleyecek bazı maddeleri dışında yürürlükten kalkarken, 5434 sayılı T.C. Emekli Sandığı Kanunu Sosyal Güvenlik Kurumu çatısı altında en azından bugünkü memurlar için büyük ölçüde uygulanmaya devam edecek. 

 

Sonuçta Yasa Koyucu yeni düzenlemenin en güçlü iddia ve argümanı olan “çalışanların sosyal güvenlikleri açısından norm ve standart birliğini sağlamak” amacından ödün vererek, çalıdan dolanmayı tercih etti. Böylece çıkış amacına sırtını dönmüş, bu kere IMF’ye verilen sözlerle başbaşa kalmıştı.

 

Anayasa Mahkemesinin iptal kararı sonucu hazırlanan ve halen Genel Kurul’da görüşülmekte olan değişiklik Yasası ile – yeni bir iptal kararıyla karşılaşmazsa –  başlayacak yeni durumda, yeni Kanun yürürlüğe girmeden önce memuriyete başlayanlar sigortalılık yönünden eskiye (5434 sayılı Kanun’a) tabi olacak, buna karşın SSGSS Yasasından sonra ilk kez işe giren memurlar 5510 sayılı SSGSS Yasasına tabi olacaklar.

 

İşçi ve esnaf ise her yönüyle yeniye yani hem emeklilik hem de Genel Sağlık Sigortası yönünden yeni yasaya tabi olacaklar. Yasanın yürürlük tarihinden önceki memurlar ise ağırlıklı olarak Genel Sağlık sigortası yönünden yeni yasaya tabi olacaklar. Sigortalılık hükümlerinin hemen tamamına tabi olmayacaklar.

 

Yeni sistemde artık SSK sigortalıları yok 4/a sigortalıları var, Bağ-Kur sigortalıları yok 4/b sigortalıları var, Emekli sandığı İştirakçileri yok, 4/c sigortalıları var.

 

Emekli Aylıkları Artış Mantığı Aynı

Emekli aylıkları değişmiyor. Bugüne kadar bağlanan SSK ve Bağ-Kur emekli aylıkları TÜFE oranı kadar artırılıyordu. 5510 sayılı SSGSS Yasasından sonra da yine TÜFE oranı kadar artırılacağından değişiklik olmayacak. Memur emeklilerinin aylıkları da bugün olduğu şekliyle artırılmaya devam edilecek.

 

Halen çalışanların emeklilik hesabı değişmeyecek

Halen çalışanların emeklilik tarihleri değişmeyecek. Çünkü 5510 sayılı SSGSS Yasası sadece yürürlük tarihinden itibaren ilk defa sigortalı olanların emeklilik şartlarını düzenleyecek. Bugün 1 gün dahi sigortalı olanlar 2002 yılında 4759 sayılı Kanunla oluşturulan emeklilik koşullarına tabi olmaya devam edecekler.

 

Emeklilik koşulları yeni yasadan sonra ilk kez sigortalıları etkiliyor, gün sayısında 7 bin 200’de karar kılınıyor

 

Bağ-Kur’lular ve memurlar bugün olduğu gibi yeni yasadan sonra da 9 bin gün ödeyecek (Kadın Bağ-Kur’lularla kadın memurlar 7 bin 200 gün). Oysa yeni Kanun yürürlüğe girdikten sonra ilk defa sigortalı olan SSK sigortalıları 7 bin 200 günle emekli olabilecekler.

 

08.09.1999 günü ve sonrasında işe girmiş bir memurlar (bayan veya erkek fark etmez) en az 9 bin gün yani 25 tam yıl prim-kesenek ödemek zorundadır. Emeklilik yaşları kadın ise 58, erkek ise 60’tır. Ancak 61 yaşını tamamlayarak 15 tam yıl prim-kesenek ödeme süresi ile de emekli olunabilir

 

08.09.1999 günü ve sonrasında bağımsız çalışmaya başlayarak Bağ-Kur sigortalısı olanlar, kadın ise 58, erkek ise 60 yaşını doldurmuş ve 25 tam yıl sigorta primi ödemiş olması halinde tam aylık ile emekli olabiliyorlar.

 

08.09.1999 günü ve sonrasında SSK sigortalısı olarak çalışmaya başlayanlar, kadın ise 58, erkek ise 60 yaşını doldurmuş olması ve en az 7 bin gün, kadın ise 58, erkek ise 60 yaşını doldurmuş olması, 25 yıldan beri sigortalı bulunması ve en az 4500 gün, prim ödemek şartıyla emekli olabiliyorlar.

 

Memurlar ve Bağ-Kur’lularda var olan 9 bin gün sayısı SSK’lılar için de 9 bin güne yükseltiliyordu.

 

Uzlaşma çabaları sonucu 9 bin günlük bu süre, kademeleri olarak her yıl 100’er gün artırılmak suretiyle 20 yıl sonra 9 bin güne yükseltilecekti.

 

Öte yandan, 5 bin 400 günlük sürede de kademe vardı. Bu kademe de 4 bin 600 günden başlayacak, her yıl 100’er gün artacaktı.

 

Halen 58 ve 60 olan yaş koşulu “Değişiklik Tasarısı” aynen TBMM’de kabul görürse kademeli olarak aşağıdaki gibi kademeli olarak 65 olacaktır:

 

• 01.01.2036 ila 31.12.2037 tarihleri arasında kadın için 59, erkek için 61,



• 01.01.2038 ila 31.12.2039 tarihleri arasında kadın için 60, erkek için 62,



• 01.01.2040 ila 31.12.2041 tarihleri arasında kadın için 61, erkek için 63,



• 01.01.2042 ila 31.12.2043 tarihleri arasında kadın için 62, erkek için 64,



• 01.01.2044 ila 31.12.2045 tarihleri arasında kadın için 63, erkek için 65,



• 01.01.2046 ila 31.12.2047 tarihleri arasında kadın için 64, erkek için 65,



• 01.01.2048 tarihinden itibaren ise kadın ve erkek için 65.

İŞVERENLER İÇİN ÇALIŞMA HAYATI

 

Bağ-Kur ve SSK’nın Farklı Emeklilik Koşulları

Bağ-Kur sigortalıları için de SSK sigortalılarında olduğu gibi 1976 öncesi giriş olanlara bir avantaj sağlıyor mu? Örneğin ilk kez SSK’da 1974 yılında sigortalı olmuş ve şu anda Bağ-Kur sigortalısı olan bir erkek, 2002 yılında 55 yaşını doldurmasına 6,5 yıl kaldığı için kısmi emekli olabilmek için 57 yaşını bitirmesi mi gerekiyor yoksa ilk giriş tarihi 1976 öncesi olduğu için 55 yaşını bitirmesi yetiyor mu? Çetin BARIŞ

 

 

Sayın Okurum,

Bağ-Kur ile SSK emeklilik hakkını kazanma şartları bakımından çok farklı unsurlara tabidirler. SSK sigortalısı için eski yıllarda sahip olunmuş 1 günlük primin önemi çok büyüktür. Çünkü SSK’dan emeklilik hakkının kazanımında emeklilik için gerekli gün sayısının saptanmasında esas olan ilk sigortalılık tarihidir. Bu tarih ne kadar eskiye dayanırsa o kadar emeklilik şartlarını kolaylaştırıcı etki yapar. Yine SSK kısmi emekliliğinde 15 yıllık sigortalılık süresinin, kadınlar için 50 erkekler için 55 yaşın ve 3 bin 600 günün üçünün birden tamamlandığı tarihe göre saptanan yaşa göre emekli olunmaktadır.

Oysa Bağ-Kur’dan emeklilikte ilk sigortalılık tarihinin eskiye dayanmasından farklı olarak 01.06.2002 tarihinde erkekler için 25 yılın, kadınlar için 20 yılın tamamlanmasına kalan sürenin önemi bulunmaktadır. Çünkü bu unsura göre emekliliğe esas yaşı saptanır.

Bağ-Kur’dan kısmi emeklilikte ise 01.10.1999 tarihinde 15 yılın ve erkekler için 50, kadınlar için 55 yaşın tamamlanmasına kalan süreye göre tespit edilen yaşa göre emekliliğe karar verilir.

Örnekte söz ettiğiniz kişi SSK’dan kısmi emeklilikte 55 yaşı ve 3 bin 600 doldurduğu anda emekli olabilirken, Bağ-Kur’dan emeklilikte ise 01.10.1999 tarihinde 15 yıl ve 55 yaş koşullarından  her ikisini birden doldurmasına kalan süreye göre emekli edilir.

 

01.05.2009 Tarihinde Bağ-Kur’dan Emeklisiniz

20.05.1957 doğumluyum. 01.01.1986 tarihinde Tarım Bağ-Kur sigortalılığına kayıt oldum. 20 ay askerlik borçlanmamı yatırdım.  Tam olarak ne zaman emekli olabilirim? Samet DEMİRHAN

 

Sayın Okurum,

01.06.2002 tarihinde 25 yılı doldurmanıza kalan süreye göre saptanan 48 yaşı doldurduğunuz için 25 yılı dolduracağınız 01.05.2009 tarihinde emekli olabilirsiniz.