Sözcü Gazetesi: 81 Bin Özürlü ve 65 Yaş Aylığı Sahibini İcralık Yapan Güncel Sorun Çözüldü – Bağ-Kur’luların Basamak Yükseltme Hakkı

22 Nisan 2008

ÇALIŞANLARIN SÖZCÜ’SÜ

 

81 Bin Özürlü ve 65 Yaş Aylığı Sahibini İcralık Yapan Güncel Sorun Çözüldü

 

65 Yaş ve Özürlü Aylıkları Kimlere Veriliyor?

• Başkasının yardımı olmaksızın hayatını devam ettiremeyecek şekilde özürlü olduklarını tam teşekküllü hastanelerden alacakları sağlık kurulu raporu ile kanıtlayan, 18 yaşını dolduran ve kanunen bakmakla yükümlü kimsesi  bulunmayan özürlülerden; her ne ad altında olursa olsun her türlü gelirleri toplamının aylık ortalamasına göre (Bugün için) 76,70 YTL’den daha az geliri olanlara,


• 18 yaşını dolduran, kanunen bakmakla mükellef kimsesi olmayan ve herhangi bir işe yerleştirilememiş olan özürlülerden; her ne ad altında olursa olsun her türlü gelirleri toplamının aylık ortalamasına göre (Bugün için) 76,70 YTL’den daha az geliri olanlara,


• Her ne ad altında olursa olsun her türlü gelirleri toplamının aylık ortalamasına göre (Bugün için) 76,70 YTL’den daha az geliri olduğu halde, kanunen bakmakla yükümlü olduğu 18 yaşını tamamlamamış özürlü yakını bulunanlara, bakım ilişkisi fiilen gerçekleşmek kaydıyla


• Kamuoyunda bilinen adıyla özürlü aylığı,


• Altmış beş yaş üstü muhtaçlara da yaşlılık aylığı

 

Emekli Sandığı aracılığıyla veriliyordu.

 

Özürlünün, 65 Yaş Üstü Muhtacın Kapısına İcra Getiren Neydi?

Bağlanan bu aylıklar veya aylık farkları, aylık sahibinin veya aylığa hak kazanan özürlünün;

özürlü olması nedeniyle aylık bağlanmış ise bir işte çalışmaya başlaması, evlenmesi nedeniyle muhtaç durumdan çıkması, daimi olmayan özürlülük oranının 40’ın altına düşmesi gibi nedenlerle kesilmesi gerekiyordu.

 

Oysa özellikle 65 yaş aylığı veya özürlü aylığı alanlardan iş bulup çalışmaya başlayanlar muhtaç durumdan çıkmış sayıldıklarından aylık alma hakkını kaybediyorlar, fakat ülkemizde en çok açlığı çekilen danışacak merci boşluğu nedeniyle Özürlü Aylığı almakta olanlar veya aylık sahiplerinin eş, kardeş, anne, baba, vasi, kayyum veya vekilleri aylıkların kesilmesini gerektiren hallerin halinin ortaya çıkmasından, yahut bu durumları Emekli Sandığı’na üç ay içinde bildirmekle yükümlü bulunduklarından habersiz biçimde özürlü aylıklarını almaya devam ediyorlardı.

 

Bu bildirim yükümlülüğüne uyulmamasının karşılığı olarak, yersiz ödenmiş aylık tutarları ilgilisi veya varislerinden %50 fazlası ile tahsil edilmek üzere işlem yapılıyordu.

 

Tam Bir Dram Yaşanıyordu

Bu durumda da bugünün parasıyla almış olduğu 153 YTL veya 230 YTL tutarındaki aylık doğal olarak geçinmesine yetmediği için sigortalı çalışmaya başlayan bu özürlü yurttaşlarımız çok çok aldığı bir asgari ücret aylığı nedeniyle kestirmediği 153 YTL veya 230 YTL için icralık oluyor ve eğer yıllarca bu parayı almışsa ödeyebilecek durumda oldmadığından herkes için dramatik bir manzara oluşuyordu.

 

Sorun Ortak Çözüldü

5510 sayılı Yasaya eklenen ve tüm siyasi partilerin 62 nci birleşimde onayladığı bir geçici madde ile bu durumdaki yaklaşık 81 bin kişi için icradan kurtuluş ışığı doğdu.

Buna göre SSGSS Yasası kapsamındaki kişilere SSGSS Yasasının yürürlüğe gireceği tarihe kadar yersiz ödenen ve geri alınması gereken aylıklar ile bunlardan doğan ceza ve faizlerin terkin edilmiş olduğu, ilgililer hakkında herhangi bir idari ve icrai takibat yapılamayacağı kararlaştırılarak kabul edildi.

 

Okur Sorularına Kısa Cevaplar

Durgül ÖZKAN – Emekli, adi malûllük veya vazife malûllüğü aylığı bağlanan veyahut toptan ödeme yapılan; asker, sivil tüm iştirakçilere, her tam fiili hizmet yılı için, aylık bağlamaya esas tutarların bir aylığı (30’u aşmamak üzere) emekli ikramiyesi olarak verilir. Emekli Sandığı’ndan emeklilikte bir yıldan arta kalan zamanlar için ikramiye ödenmez.

Mustafa CİVELEK – İlk sigortalılık tarihinizden önceki 18 aylık askerlik sürenizi borçlanmanız halinde 10.06.1984 tarihine çekilmesi ve 5 bin 225 gününüzün bulunması halinde 25 yılınızı dolduracağınız 10.06.2009 tarihinden sonra 1475 sayılı Kanunun 14 üncü maddesine göre SSK’dan sadece yaş koşulunu beklediğinize dair bir yazı alarak işvereninize verdiğiniz takdirde kıdem tazminatınızı alarak işten ayrılmak hakkına sahipsiniz.

Zühal TAMAN – 08.03.1959 doğumlu, 01.01.1993 ilk sigortalılık başlangıcından sonra 30 gün normal ve 5 bin 400 gün isteğe bağlı SSK’ya prim ödeyen bir sigortalı olarak 20 yıllık sigortalılık süresini tamamlayacağınız 01.01.2013 tarihinde en az 5 bin 600 gün primle emekli olabilirsiniz.

 

 

İŞVERENLER İÇİN ÇALIŞMA HAYATI

 

Bağ-Kur’luların Basamak Yükseltme Hakkı

28.02.1960 doğumluyum. Bağ-Kur’a başlangıç tarihim ise 21.05.1985’tir. Eğer 20 aylık askerlik bedelini de yatırırsam ne zaman emekli olabilirim? Bir de Bağ-Kur’dan basamak satın alma diye bir şey duydum. Şimdiki basamağım 14 olduğuna göre 20 nci basamaktan emekli olmak için altı basamak daha satın alırsam ne kadar basamak farkı ödemem gerekiyor? Bağ-Kur’luluğumdan önceki askerlik süremin borçlanmasını yapmam emekliliğime nasıl bir katkı sağlar? Halil ARIK

 

Sayın Okurum

Askerlik borçlanması yaparsanız Bağ-Kur başlangıcınız 21.09.1983 tarihine geriler ve 25 yılın tamamlanma tarihi 21.09.2008 olur.  Tabi olacağınız 47 yaşı da doldurmuş olacağınızdan o tarihte emekli olabilirsiniz. Askerliğinizi borçlanmazsanız tabi olacağınız 48 yaşı yine tamamlamış olsanız bile 25 yılın tamamlanması 21.05.2010 tarihini bulacağından askerliğinizi borçlanmanızda yarar var.

Borçlanma primleri sigortalının talep tarihinde bulunduğu basamağın prim tutarları üzerinden hesaplanır ve tebliğ tarihinden itibaren altı ay içinde ödenir. Borçlanma primleri süresi içinde ve tam olarak ödenmezse borçlanma geçersiz sayılır.                

Bağ-Kur’da uygulanan 24 basamaklı gelir tablosu yeni SSGSS Yasası yürürlüğe girene kadar uygulanmaya devam edecek. Basamaklı sisteme göre Bağ-Kur sigortalısı olacaklar ilk girişte 1 ile 12 nci basamaktan birini, sigortalılığın başladığı tarihten itibaren 3 ay içerisinde seçebiliyorlar. Üç ay içerisinde basamak seçimi yapılmazsa 1 inci basamak seçilmiş sayılıyor. İlk 12 basamakta her bir basamak için bekleme süresi 1 yıl olup, basamak yükseltilmesi isteğe bakılmaksızın Bağ-Kur tarafından yapılıyor. 1479 ve 2926 sayılı Kanunlara tabi sigortalıların bulundukları 1-12 basamaklar arasında bir yıllarını doldurunca bir üst basamağın primini ve basamak yükseltme farkını yatırmaları gerekiyor.

12 inci basamakta bekleme süresi 1 yıl olup, 1 yılın sonunda 13 üncü basamağa geçmek için yazılı istemde bulunmak ve talep tarihinde prim ve diğer borçlarının olmaması gerekiyor.

Yine 13 ile 24 üncü basamaklar arası her bir basamak için bekleme süresi 2 yıl olup, 13 üncü basamaktan itibaren basamak yükseltilmesi için sigortalının yazılı istemde bulunması ve talep tarihinde prim ve diğer borçlarını ödemiş olması gerekiyor.  

Sizin sözünü ettiğiniz türden basamak yükseltme hakkı en son 4956 sayılı Yasa ile verilmiş, Bağ-Kur Genel Müdürlüğü de 7 Ağustos 2003’te bir Genelge yayımlayarak emeklilere üç ay içinde başvurmaları çağrısında bulunmuştu. Başvuran Bağ-Kur’lular’a 12 basamak satın alabilmeleri ve bedelini üç eşit taksit halinde ödemek suretiyle, ulaştıkları basamaktan emekli olma hakkı tanınmıştı.

Fakat 2006 yılı ve devamında aylıkların bağlanması aşamasında yükseltilen basamakların hemen hiçbir kazanç sağlamadığı ortaya çıkınca Bağ-Kur’lular için bu bir yıkım olmuş, oluşan mağduriyeti gidermek için Bağ-Kur ancak yıllar sonra 2007/93 sayılı Genelge ile çözüm elini uzatmıştı.

Şu an yürürlükteki mevzuata göre ise basamak yükseltme hakkı tanınmıyor.