Sözcü Gazetesi: Bildirim Süresi Uygulamak İşçiye Kıdem Tazminatı Hakkı Getirir mi? – 1997-1999 Yılları Arasındaki Oda Kaydı Bağ-Kur’lu Yapar

30 Ağustos 2008

ÇALIŞANLARIN SÖZCÜ’SÜ

Bildirim Süresi Uygulamak İşçiye Kıdem Tazminatı Hakkı Getirir mi?

On yıldan beri bir işyerinde çalışmaktayım. Kendimi geliştirmek açısından bir bilgisayar kursuna başladım ve işler ileriye dönük olarak şimdilik iyi gitmekte. Asıl olay ise ilerde bir gün işten çıkmak zorunda kalırsam tazminat olayı benim için nasıl gelişir?

Öğrenmek istediğim çalışan personel işten ayrılmadan ne kadar önce çalışmakta olduğu iş yerine haber vermek zorundadır ki hem işleri aksatmadan yerine bir eleman bulunsun, hem de tazminat almaya hak kazanmış olsun? Adem GÖKGÖZ

 

Sayın Okurum,

Çalışanlar işten ayrıldıklarında ayrılma şekil ve sebebine göre kıdem tazminatı ve ihbar tazminatı söz konusu olur.

İşçinin istifa etmesi halinde de işveren işten ayrılan işçiye tazminat ödemek zorunda olmaz.

Buna karşın işçinin de haklı nedenle derhal fesih hakkı vardır. Bunlar;

İşverenin;

• İş sözleşmesi yapıldığı sırada bu sözleşmenin esaslı noktalarından biri hakkında yanlış vasıflar veya şartlar göstermek yahut gerçeğe uygun olmayan bilgiler vermek veya sözler söylemek suretiyle işçiyi yanıltması,


• İşçinin veya ailesi üyelerinden birinin şeref ve namusuna dokunacak şekilde sözler söylemesi, davranışlarda bulunması veya işçiye cinsel tacizde bulunması,


• İşçiye veya ailesi üyelerinden birine karşı sataşmada bulunması veya gözdağı vermesi, yahut işçiyi veya ailesi üyelerinden birini kanuna karşı davranışa özendirmesi, yahut işçiye ve ailesi üyelerinden birine karşı hapsi gerektiren bir suç işlemesi yahut işçi hakkında şeref ve haysiyet kırıcı asılsız ağır isnat veya ithamlarda bulunması,


• İşçinin ücreti kanun hükümleri veya sözleşme şartlarına uygun olarak hesap etmemesi veya ödememesi halinde,


• Ücretin parça başına veya iş tutarı üzerinden ödenmesi kararlaştırılıp da işveren tarafından işçiye yapabileceği sayı ve tutardan az iş verildiği hallerde, aradaki ücret farkı zaman esasına göre ödenerek işçinin eksik aldığı ücreti karşılamaması yahut çalışma şartları uygulamaması,


• İşçinin diğer bir işçi veya üçüncü kişiler tarafından işyerinde cinsel tacize uğraması ve bu durumu kendisine bildirmesine rağmen gerekli önlemleri almaması,

 

Hallerinde işçi kıdem tazminatını talep ederek iş akdini derhal feshederek işten ayrılabilir. Bildirim süresi uygulamak zorunda da değildir.

 

İşveren tarafından işçiye ödenecek ihbar tazminatı ise haklı nedenle derhal fesihlerde değil işçinin iş sözleşmesinin, işveren tarafından ortalama olarak benzer işi görenlerden daha az verimli çalışma; gösterdiği niteliklerden beklenenden daha düşük performansa sahip olma, işe yoğunlaşmanın giderek azalması; işe yatkın olmama; öğrenme ve kendini yetiştirme yetersizliği; sık sık hastalanma; çalışamaz duruma getirmemekle birlikte işini gerektiği biçimde yapmasını devamlı olarak etkileyen hastalık, uyum yetersizliği gibi gerekçelerle feshedilmesi halinde söz konusu olur.

 

İşçi de iş akdini işle ilgili memnuniyetsizliği nedeniyle ya da daha iyi koşullara sahip bir iş bulduğu için feshedebilir. Belirsiz süreli iş sözleşmelerinin feshinden önce bildirim süreleri kadar önce karşı tarafa bildirilmesi gerektiğinden on yıldan fazla süreli çalıştığınız işyerinden ayrılmayı düşündüğünüzde bu bildirimi –şayet sözleşmenizde daha fazla olarak saptanmamışsa- ayrılma tarihinizden en az sekiz hafta önce yapmalısınız. Ancak bu biçimde ayrılırsanız kıdem tazminatı hakkınız yanar. Bildirim süreleri uygulamanız size kıdem tazminatı hakkı kazandırmaz, sizi işverene ihbar tazminatı ödemekten kurtarmaya yarar.

Okur Sorularına Kısa Cevaplar

Nurdan44 – Mart 1940 doğumlu, 1966 başladığı SSK sigortalılığında 433 günü olan,  1973-2006 yılları arasında Almanya’da ev hanımı olarak ikamet eden annenizin yurtdışı döneminden 13 yıl 10 aylık kısmını borçlanma ile sağlarsa Bağ-Kur’dan hemen emekli olabilir.

İŞVERENLER İÇİN ÇALIŞMA HAYATI

1997-1999 Yılları Arasındaki Oda Kaydı Bağ-Kur’lu Yapar

01.07.1954 doğumlu ve 02.11.1968–1980 yılına kadar 1025 gün SSK prim günü olan babamın 10.04.1980–06.05.1984 tarihleri arasındaki bin 466 günlük yurtdışı borçlanması ile 1974-1976 yılları arasındaki 600 günlük askerlik borçlanması yapıldı. Oda kaydı ve gelir vergisi kaydına istinaden Bağ-Kur kaydı 07.05.1984 tarihinde yapılan babamın bu tarihten itibaren 15.06.1999 tarihine kadar 15 yıl 1 ay 8 günlük Bağ-Kur primi yatırılmış durumda. Bu sürede babamın gelir vergisine tabiliği 18.07.1997 tarihinde sona ermesine rağmen oda kaydı 31.05.1999 tarihine kadar devam etmiş.

 

Bu durumda;

1. 9 bin günü tamam olduğunda babam vergi kaydını kapatmadan emeklilik başvurusu yapabilir mi?

2. SSK’lı geçen 1968-1972 yılları arasındaki 18 yaşından önceki sürelerini emekliliğe müracaat ettiğimizde Bağ-Kur tarafından hizmet birleştirilmesinde kabul edilmiyor diye bir sorunla karşılaşır mıyız?

3. Babamın sadece oda kaydına bağlı olarak primini ödediği 1997-1999 yılları arasındaki Bağ-Kur sigortalılığı geçerli midir?

Ömer KAYA

 

Sayın Okurum,

Bağ-Kur’dan emekli aylığı başvurusu için vergi kaydını kapatmanız şart değildir, yeter ki babanızın Bağ-Kur’a prim borcu kalmış olmasın. Zira mevcut durumda Bağ-Kur’dan yaşlılık aylığı bağlanması için gün ve yaş koşullarının tamam olması yanında yazılı talepte bulunması ve talepte bulunduğu tarihte prim ve her türlü borçlarını ödemiş olması yeterlidir.

1479 sayılı Yasanın 24/II/a maddesine göre 18 yaşından küçük yaştayken geçen süreler Bağ-Kur’dan emeklilikte geçerli değildir.

1997-1999 yılları arasında sadece oda kaydına bağlı olarak Bağ-Kur sigortalısı olunabilir. Zira 1985-2000 yılları arasında geçerli mevzuata göre Bağ-Kur sigortalılığı için vergi kaydı olduğu gibi oda kaydı ve esnaf sicili ile de Bağ-Kur’lu olunabilir.

 

Bağ-Kur’dan Kısmi Emekliliğiniz İçin Askerliğinizi Borçlanmanız Fark Etmiyor

22.03.1991 tarihinde başlayan Bağ-Kur sigortalılığım halen devam ediyor. 1992-1993 yıllarında 214 gün SSK primim var. 20 aylık askerlik süremi borçlanırsam emekli olabilir miyim? Ali KEMAL

 

Sayın Okurum,

22.03.1991 tarihinde başlayıp halen devam eden Bağ-Kur sigortalılığınızla 20 aylık askerlik sürenizi borçlanırsanız 17.07.2014 tarihine kadar Bağ-Kur sigortalılığınızı sürdürmek kaydıyla o tarihte emekli olabilirsiniz. Bundan sonra Bağ-Kur kaydınızı kapatmanız halinde ise askerliğinizi borçlansanız da borçlanmasanız da 58 yaşınızı dolduracağınız 2014 yılında Bağ-Kur’dan kısmi emekli olabilirsiniz.